Bila je to pogranična ustanova koja je osnovana još 1730. godine zbog straha od kuge i drugih zaraznih bolesti s Orijenta. Kontumac je u decenijama koje su sledile izrastao u pravi medicinski grad s bolnicama i karantinom. Tako je uloga lekara prečana u lečenju u Srbiji i medicinskom prosvećivanju postala ključna.
I knez Miloš Obrenović je kad bi mu zatrebala pomoć lekara, a najčešće za bolješljivog brata Jevrema, iz Kontumca pozivao dr Andriju Kambera. Cincarskog porekla, rođen u Rumi, doktor Kamber je završio Medicinski fakultet u Pešti.
Jedno vreme je bio Milošev lekar, a kasnije je otvorio ordinaciju u Novom Sadu. Tu je 1849. poginuo na ulici tokom bombardovanja grada s Petrovaradinske tvrđave.
Knez Miloš je i te kako bio svestan potrebe za pravim, školovanim lekarima. Zato je od Vuka Karadžića tražio da mu pribavi školovane lekare iz Austrougarske. Ali, u prvo vreme niko nije hteo da pređe u vazalnu tursku državu.
Tek 1821. pristigao je Dimitrije Davidović, Zemunac, student medicine u Beču, s tim da je po dolasku u Srbiju postao Milošev sekretar i počeo da se bavi politikom. Istorija ga je ponajpre zapamtila kao oca srpskog novinarstva.
Kneževi stipendistiKnez Miloš je odlučio da izdržava "nekoliko pitomaca po struci medicinskoj koje bi po završetku školovanja upotrebio kao državne službenike". Prve studente iz Srbije uputio je u Beč 1832. godine i to su bili Antonije Nedeljković, Jakov Užarević i Aleksandar Budimirović. Međutim, nijedan od njih se nije vratio u domovinu da joj služi kao lekar. Nedeljković i Budimirović umrli su od tuberkoloze još u toku studija medicine, a Užareviću se vrlo brzo po dolasku izgubio svaki trag. |
Prvi Srbin školovani lekar koji je došao u Srbiju da se bavi svojim poslom bio je dr Jovan Stejić iz Arada. Školovan u Beču, on je bio lični lekar kneza Miloša do 1833. godine. Srbiji je dr Stejić doneo i medicinsku terminologiju, preveo je i knjigu koja bi i danas bila popularna, a zvala se "Makrobiotika ili nauka o produženju života čovečanskog".
Dr Stejić se smatra jednom od najznačajnijih ličnosti u Srbiji 19. veka, i to ne samo zbog činjenice da je štampao i prvi srpski medicinski spis "Poučenije za lečenje bolesti holere". Pošto se sukobio sa knezom Milošem, u Zemunu je otvorio privatnu praksu, da bi se posle proterivanja Miloša 1839. vratio u Srbiju.
Zajedno sa slovačkim lekarom Karlom Pacekom postao je osnivač građanskog saniteta u Srbiji. Dr Pacek je zaslužan za osnivanje Lekarske čitaonice, a prvi je u Srbiji izvršio i forenzičku ekspertizu i balsamovao telo prvog sina Miloša Obrenovića, rano preminulog kneževića Milana.
