Prevrće se negde u svojoj večnoj kući Rastko Nemanjić, duboko razočaran svojima na zemlji. Dok je za života nekako uspevao da pomiri zavađenu braću, danas mu kao srpskom svecu i prosvetitelju nikako ne polazi za rukom. Neka braća po veri, raštrkana širom sveta, daleko od zavičaja i najrođenijih, izdaše i sebe, i veru, i njegovo ime, pretvarajući pravoslavlje u biznis, a svetosavlje u gole interese.
Tako im je uspelo i da dan, kada se okupljaju svi Srbi, pretvore u raskolnički datum. Da nije tako, zar bi vernici, deca i sveštenici SPC u manastiru Sv. Sava u Kanberi, u Australiji, umesto u crkvi, ovogodišnju svetosavsku liturgiju održali u – konaku. Crkva je bila zabranjeno područje. Nije to ni prvi ni jedini incident takve vrste, a nikako ne svojstven samo za Australiju.
Pre nekoliko godina bili smo svedoci zatvaranja crkve i opustelog imanja u Nijagari, na kome se tradicionalno za Vidovdan okupljalo više od 100.000 Srba sa svih kontinenata. Ostaće zabeleženo da zbog takve situacije, svojevremeno, ni vladika kanadski Georgije nije služio sa svojim sveštenicima na jednom od najvažnijih događaja za Srbe na američkom kontinentu, otkrivanju spomenika Nikoli Tesli, tik uz Nijagarine vodopade. Dugo su i Srbi u Cirihu pohodili tamošnju grčku svetinju, sprečeni da se normalno mole u svom hramu. Iz Nemačke svakodnevno pritiču vesti o sukobima vrha eparhije sa lokalnim crkvenim odborima.
Kao i u Kanberi danas, i u Nijagari ili Cirihu ne tako davno, Srbi su ustali jedni protiv drugih, žrtvujući ono što bi trebalo da im bude najsvetije – svoju crkvu. U mnogim zemljama srpskog rasejanja crkva se zakonski uređuje kao poslovna korporacija, pa je za mnoge to ključni razlog sukoba, sličnih ovima. Izgleda, međutim, da je to uzrok samo među Srbima.
Crkveni ili imovinski odbori, pojednostavljeno rečeno, brinu o novcu i imovini, a sveštenici obavljaju osnovnu duhovnu delatnost koju crkva ima. I umesto da se svako na svom poslu fokusira kako da svetinje budu punije naroda, uglednije i poštovanije, izgleda da su i crkvene poslovođe i prote skloni da se mešaju u posao onih drugih. Poslovođe bi da malo kanonski utiču, a pope bi da, sve strahujući od srebroljupstva, zarade više nego što im je određeno.
Da li je moguće da imovinsko-pravni odnosi u jednoj parohiji ili eparhiji budu toliko iznad duhovne misije crkve, kako se to očitava u Kanberi, da se poluvekovni graditeljski i saborni napor više generacija ruši u blato. Ko ima pravo da zatvara one iste crkve koje su Srbi iseljenici gradili, mukotrpno radeći za niske nadnice. U Australiji ih je, na ponos narodu i pravoslavlju, za to vreme izgrađeno 30-ak, u Kanadi od osnivanja eparhije 20-ak. Šta može da bude preče i važnije od živog i otvorenog hrama?
Kada čujete priču najstarijeg među vladikama, šabačkog Lavrentija, kako je utemeljivao SPC u Australiji ili Nemačkoj i Švedskoj, u Evropi, bukvalno tragajući po ulicama i gradovima za onima koji govore srpski i krste se sa tri prsta, onda ćete teško razumeti moderne menadžere i savremene crkvene dostojnike. Zatvorene crkve su uvek loš znak, a zatvorene crkve u dijaspori – trenutak da se takvo ruženje pravoslavlja prekine.
