Nakon što su Sjedinjene Američke Države, Evropska unija, Velika Britanija i Kanada uvele sankcije za nekoliko kineskih zvaničnika zbog kršenja ljudskih prava nad muslimanskom ujgurskom manjinom u kineskoj provinciji Sinđang, došlo je do daljeg pogoršanja odnosa sa Pekingom.
Ujedinjen, Zapad je oštro osudio ponašanje kineskih vlasti, koji kako se tvrdi, preko milion pripadnika ujgurske manjine drže u logorima, koje vlasti u Pekingu nazivaju centrima za reedukaciju. Možda za mnoge ne toliko bitan razlog za pogoršanje odnosa sa narastajućom azijskom silom, ovaj potez Zapada pokazuje da se vrlo ozbiljno radi na obuzdavanju kineske moći.
I nova administracija Džoa Bajdena u Beloj kući nastavila je politiku prethodnika Donalda Trampa, koji je opet mnogo bučnije, ali suštinski isto, nastavio politiku Baraka Obame na pravljenju savezništava i sprečavanja da Kina postane hegemon na istoku Azije i regionu Pacifika. Tako će 21. vek obeležiti rivalitet i suparništvo Zapada sa Indijom, protiv Kine, ocenjuju stručnjaci.
Kako navode eksperti, recept je sličan kao u vreme Hladnog rata sa ŠSR, odnosno pokušaće se obuzdavanje Kine opkoljavanjem savezničkih država, koje neće dozvoliti dalji prodor Kine. Na tome se već uveliko radi. Pre nekoliko dana završen je novi sastanak kvadriterale, koju čine Indija, SAD, Japan i Australija. Glavni cilj ovog tela je da se spreči širenje kineskog uticaja. Indija koja već decenijama je u tihom sukobu sa Kinom, koja je sa druge strane glavni saveznik Pakistana, kome je i dala tehnologiju za atomsku bombu, zajedno sa SAD radi na formiranju šire alijanse.
Nju Delhi je vrlo oprezan prema Kini, koja osim što pokušava preko zapada ove zemlje, Himalaja i Kašmira, da se kopneno spoji sa Pakistanom i izađe na Arapsko more, podržava i pučiste u Mjanmaru, koji je istočni sused Indije. U sve to umešale su se SAD koje žele da ograniče uticaj Kine i zaštite svoje saveznike u regionu, Japan, Tajvan, Južnu Koreju i Filipine. Čak je i Vijetnam, sa kojim su SAD vodile krvav rat, vrlo oprezne prema Kini, sa kojom su posle Vijetnamskog rata, vodile kratak, ali žestok sukob.
Na vest da je Zapad uveo sankcije Kini, odmah je reagovao Peking, koji je uzvratio kontramerama i uveo sankcije nekim evropskim zvaničnicima. Međutim, rat sankcijama će se očigledno nastaviti, a Saveznici sve više pokazuju jedinstvo.
U vezi sa kineskim sankcijama, oglasio se američki državni sekretar Entoni Blinken. On je rekao da Sjedinjene Države deluju solidarno sa američkim saveznicima.
– Objedinjeni transatlantski odgovor šalje snažan signal onima koji krše ili zloupotrebljavaju međunarodna ljudska prava, a mi ćemo preduzeti dalje akcije u koordinaciji sa partnerima istomišljenicima – rekao je Blinken nakon uvođenja mera.
On je ubrzo potom razgovarao sa generalnim sekretarom NATO-a Jensom Stoltenbergom u Briselu, a potom sa ministrima spoljnih poslova NATO i odvojeno sa svojim kolegama iz Velike Britanije, Francuske i Nemačke.
Uključuju i NATO
Na sastanku NATO pakta pre nekoliko dana razgovaralo se i o stavu prema Kini, a u ovkiru inicijative NATO 2030.
– Predlozi u okviru te inicijative za prilagođavanje saveza, zabrinutost zbog Kine i Rusije, kao i klimatske promene, sajber bezbednost, hibridne pretnje, borba protiv terorizma, energetska bezbednost, očigledno da globalna pandemija ulazi u ovo i drugi zajednički izazovi sa kojima se suočavamo zajedno – izjavio je Filip Riker, pomoćnik sekretara u američkom Stejt departmentu.
Prva kazna od Tjenanmena
Sankcije EU prve su značajne ekonomske kazne koje je Unija izrekla Kini od 1989. godine, kada je Peking bio osuđivan zbog nasilnog suzbijanja prodemokratskih demonstracija na trgu Tjenanmen. Svih 27 vlada EU složilo se sa sankcijama.
