Jelena Miletić, rođena Kalabić – jedna je od velikih dobrotvora koji su živeli u Australiji. Mile Stojaković, naš iseljenik u Južnoafričkoj Republici, rodom iz Bosanskog Grahova, podigao je jedini objekat Srpske pravoslavne crkve na teritoriji Afrike.
Briga o penzionerima Jelena Miletić potiče iz ugledne, obrazovane i, kako piše Slavko Vejinović, odane srpske porodice Kalabić.
Rođena je 9. oktobra 1918. Njujorku, gde joj je majka tada privremeno boravila. Odrasla je u Srbiji, a najveći deo detinjstva provela je u Nišu. Pred Drugi svetski rat udaje se za Dušana Đorića, oficira kraljevske vojske, s kojim je rodila dva sina blizanca.
U Drugom svetskom ratu sa mužem je aktivno učestvovala u ravnogorskom pokretu. U ratu su joj poginula oba sina, muž i više od 30 članova bliže i dalje rodbine. Krajem Drugog svetskog rata beži iz Jugoslavije i 1950. odlazi u Australiju. Tamo je upoznala Vojislava Miletića, za koga se udala 19. septembra 1951. Sa njim je živela i radila na Tasmaniji i u Kanberi. U Kanberi je vodila veoma uspešno sopstveno preduzeće “Timok”, koje se bavilo uslužnom delatnošću. Zajedno sa mužem, vredno radeći, stekla je veliki kapital. Podigla je Crkvu Sv. Alimpija Stolpnika u Srpskom pravoslavnom manastiru Sveti Sava u Ilajnu kod Balarata.
Hram je osveštan 13. marta 1983. Pored hrama, sagradila je i penzionersko naselje za
siromašne srpske penzionere – beskućnike na pomenutom manastirskom imanju u
Ilajnu.
Objavila je više tekstova u srpskim emigrantskim novinama u SAD, u kojima je, uglavnom, pisala o svom učešću u Ravnogorskom pokretu tokom Drugog svetskog rata. Za velike zadužbinske i dobrotvorne zasluge, Sveti arhijerejski Sinod srpske pravoslavne crkve odlikovao ju je ordenom Svetog Save prvog reda.
Prvi u Johanezburgu
Mile Stojaković, naš iseljenik u Južnoafričkoj Republici, rodom iz Bosanskog Grahova, podigao je 1978. u Johanezburgu pravoslavni hram Svetog apostola Tome. Temelje hrama
osveštao je 21. maja 1978. tadašnji episkop australijsko-novozelandski Nikolaj Mrđa i te godine crkva je već, uglavnom, bila završena. Zvono za hram poklonila je parohijanka
Milka Stakić, ikonostas je darivalo Kolo srpskih sestara, a lustere udruženje kraljevske jugoslovenske vojske.
Crkva je podignuta na imanju koje se prostire na oko 2,5 hektara i jedna je od najlepših pravoslavnih crkava u Južnoj Africi. Ona je kopija crkve u Bosanskom Grahovu, u kome je
rođen njen ktitor i čija je krsna slava – Sveti Toma. Hram Svetog apostola Tome jedini je objekat Srpske pravoslavne crkve podignut na teritoriji Afrike. U njemu se Srbi mole Bogu, krštavaju, venčavaju, ispovedaju, pričešćuju, slave krsno ime i okupljaju.
Za vreme crkvenih blagdana tu se okupi i po nekoliko hiljada Srba, a naročito na Badnje veče, Vaskrs, Svetog Savu, Vidovdan, Svetog Tomu i ostale praznike. Crkva Svetog Tome, osim duhovne, ima i veoma važnu kulturnu, prosvetiteljsku i nacionalnu misiju na ovim prostorima. Nju rado posećuju i obilaze Srbi sa porodicama koji žive u JAR, ali i u susednim zemqama, kao, na primer, u Bocvani, Zambiji i Zimbabveu. Procenjuje se da u JAR i u susednim zemljama ima oko 20.000 Srba, dok ih u samom Johanezburgu ima više od 5.000.
Pri hramu Svetog Tome osnovani su crkveno-školska opština, srpski klub i otvorena biblioteka sa kwigama na srpskom jeziku. U okviru ove parohije, koja je oko 11.000 kilometara udaljena od matice, izlazi i časopis “Svetosavsko ognjište”, u kojem se objavljuju sve važnije informacije o radu Crkvenog odbora, aktivnostima sveštenika, priložnicima, kao i informacije o životu i radu srpske zajednice u tom delu afričkog kontinenta.
Suština bića
Fondacija Ivanke Milošević iz Čikaga osnovana je u spomen na Ivanku Milošević, učenicu petog razreda Latinske škole u Čikagu, koja je u desetoj godini tragično nastradala (19. juna 1977.) kao svedok atentata na Dragišu Kašikovića, istaknutog srpskog emigranta i jednog od lidera srpske antikomunističke emigracije. Fondaciju je osnovala njena majka Dragica Milošević, zajedno sa svojim roditeljima i braćom iz porodice Nikolić u SAD. Fondacija dodeljuje prestižnu međunarodnu književnu nagradu “Bogorodica Trojeručica” i to je prva međunarodna književna nagrada pravoslavnog sveta koja se, u slavu Presvete Bogorodice Trojeručice, dodeljuje pravoslavnim književnim stvaraocima za dobrobit pravoslavnog naroda i pravoslavnog pesništva. Nagrada se dodeljuje stvaraocima za celokupno književno delo koji, nadahnuti hrišćanstvom, izražavaju suštinu bića svojih pravoslavnih naroda, njihovih temelja i svetinja.
Među laueratima nagrade su dobili: Matija Bećković (2001), Stevan Raičković (2002), episkop Atanasije Jevtić (2003), ruski pesnik Andrej Voznesenski (2004), mitropolit Amfilohije Radović (2005), ruski pesnik Iinjabela Ahmaduljin (2006), rumunska pesnikinja Ana Blandijani (2007), Slobodan Rakitić (2008), Ljubomir Simović (2009) i Milosav Tešić (2010). Nagrada se sastoji od ikone Presvete Bogorodice Trojeručice, povelje, štampanja knjige i novčanog iznosa. Nagrada se proglašava svake godine o Vidovdanu u Čikagu, u Srpskoj narodnoj biblioteci, zadužbini Miluna i Nade Nikolić, gde se nalazi i sedište Fondacije Ivanke Milošević.
I Afrika je naš dom
U okviru pravoslavnog kompleksa u Johanezburgu, na crkvenom imanju, pored hrama, izgrađeni su crkveni dom, parohijska kuća i sala u kojoj se organizuju razni programi, priredbe i praznične trpeze. U crkvenom domu često se priređuju i kulturni programi i prikupljaju dobrovoljni prilozi i humanitarna pomoć. O tome brinu članovi Crkvenog odbora i Kolo srpskih sestara Kosovka devojka.
