Zadužbina Studenica osnovana je u SAD, u San Francisku, 1995, s ciljem da doprinese obrazovanju i kulturnom napretku srpskog naroda.
Ime Studenica, nosi u čast velikog srpskog manastira, od koga je dobila blagoslov i dozvolu da koristi ime i čuveni studenički krst.
Znanje kao putokaz
Osnivači Zadužbine su ugledne porodice srpskog porekla: Miroslav – Majkl Đorđević, Dragoslav Đorđević i Momčilo K. Tasić iz Kalifornije; Vidak Đelović (Detroit) i Bora M. Vuković (Kolorado). Opredeljenje osnivača Zadužbine je da se intelektualni potencijal jedne nacije može najbolje iskoristiti samo kroz dobre institucije države i da nema boljeg puta u razvoju društva od obrazovanja pojedinaca. Ta ideja zapisana je i u likovnom izrazu koji predstavlja Zadužbinu, a koji kaže da se države i narodi izdižu i padaju zbog ideje koje se drže.
– Zadužbina, počev od 2000/2001. godine, objavljuje konkurs i dodeljuje stipendije studentima iz Srbije, Crne Gore i Republike Srpske i pomaže školovanje učenika. Zadužbina je stipendirala više od 1.500 studenata. Ona, takođe, omogućava jednom broju studenata iz Srbije, Crne Gore i Republike Srpske da studiraju na prestižnim univerzitetima u SAD – zapisao je Slavko Vejinović u knjizi “Zadužbinarstvo kod Srba” objavljenoj 2012.
Pored pomoći studentima, Zadužbina daje donacije i za izdavanje knjiga za potrebe škola, nagrađuje učenike koji učestvuju na literarnim konkursima u Srbiji i Republici Srpskoj, oprema škole i studentske organizacije računarima, pomaže studijska putovanja i izradu doktorskih i magistarskih radova. Predsednik Zadužbine od njenog osnivanja je Miroslav – Majkl Đorđević, inače rođen u Beogradu, a u SAD je emigrirao 1956. Srbi u dijaspori su, u dužem vremenskom periodu, podigli veći broj značajnih zadužbina.
Očuvanje vere i običaja
Bitan uticaj u tome imala je Srpska pravoslavna crkva, kao temeljna organizacija srpskog naroda, koja ga je verno pratila po svetu, na svim njegovim putevima i raskršćima. Mnogi Srbi izvan Srbije, bilo kao pojedinci ili kao članovi mnogobrojnih i raznolikih asocijacija, bili su donatori u izgradnji velikog broja crkava i hramova. Oni su darivali nepovratna novčana sredstva, poklanjali građevinsko zemljište ili obezbeđivali druge vredne priloge za izgradnju zadužbina. U srpskoj dijaspori sagrađen je veliki broj hramova, crkava i manastira, tako da danas u svetu ima više od 1.000 srpskih hramova i oko 40 manastira.
Gotovo da nema mesta u kojem živi veći broj Srba, a da tu nije podignuta neka srpska svetinja. Tako, na primer, u Australijsko-novozelandskoj eparhiji, u Ilajnu, podignut je manastir Svetog Save. U Australijsko-novozelandskoj eparhiji mitropolije novogračaničke, u mestu Valaro, izgrađen je manastir Svetog Save Novi Kalenić. U Istočno-američkoj eparhiji, podignut je manastir Sv. arhanđela Gavrila Marča, u Šedlendu Uspenje Bogorodice, a u Klivlendu manastir Sv. Marka. U Novogračaničkoj eparhiji za Ameriku i Kanadu podignuta su tri manastira: Pokrov Presvete bogorodice Nova Gračanica – Grejslejk, Ilinois; Sv. apostola i jevanđeliste Marka – Šefild Lejk, Ohajo i Misija Svetog Save – Džekson, Kalifornija.
U Srednjo-zapadno-američkoj eparhiji podignut je manastir Svetog Save u Libertvilu. Svi ovi zadužbinski hramovi obezbeđivali su srpskom narodu očuvanje njegove vere, običaja, jezika i pisma, očuvanje njegovog kulturnog i duhovnog identiteta. Sa mnogo razloga može da se tvrdi da se u ovom neimarskom poduhvatu razvijao poseban vid narodnog zadužbinarstva, koji je obuhvatao sve slojeve stanovništva u dijaspori, bez obzira na njihovo materijalno stanje, socijalno poreklo, školsku spremu i nivo obrazovanja.
– S pravom može da se kaže da je, dakle, sam narod bio pravi ktitor i priložnik u izgradnji hramova i drugih objekata, iako je u ovim procesima uloga širokih narodnih slojeva bila presudna, ipak, mora se naglasiti da su i neki istaknuti i odgovorni pojedinci u tome imali nemerljivu ulogu. Oni su, ne samo svojim radom i materijalnim sredstvima, već i neposrednim delovanjem u narodu ogromno doprineli podizanju zadužbinskih hramova – ističe Vejinović.
Prva crkva u Džeksonu
Slavko Vejinović je u knjizi “Zadužbinarstvo kod Srba”, ukazao na ulogu episkopa
Mardarija, prvog episkopa Eparhije Američko-kanadske, koji je imao odlučujuću ulogu u podizanju hrama Sv. Save u Libertvilu, u blizini Čikaga, u državi Ilinois. U izgradnji ovog manastira, takođe, izuzetno je bio angažovan i Mihailo Pupin, bez čije bi pomoći, finansijske i svake druge, bilo veoma teško sagraditi ovakav objekat. Prva srpska pravoslavna crkva u Americi izgrađena je 1894. godine u Džeksonu, u Kaliforniji, i najveću zaslugu za njenu gradnju imao je Sebastijan Dabović, prvi srpski sveštenik koji je rođen u Americi.
Orden za patriotizam
Poduhvati Miroslava – Majka Đorđevića prepoznati su i u njegovoj domovini. Godine 2002. odlikovan je Ordenom jugoslovenske zastave drugog stepena za patriotski rad u dijaspori, a kasnije je odlikovan ordenom Nemanje drugog stepena, za zasluge u negovanju veza srpskih iseljenika sa otadžbinom, kao i nesebičnu pomoć i dobročinstvo svom narodu”. Uvršten je u čuvenu publikaciju “Ko je ko u Americi” još od 1983. godine.
