Jedna od značajnijih ličnosti moderne srpske istorije, osoba koja je izazivala oprečne stavove sigurno je srpska kraljica Draga Obrenović, ili Draga Lunjevica, odnosno Draga Mašin.
Kakav je bio njen život i ko je ona bila posetioci Muzeja Jadra u Loznici mogu da saznaju ovih dana gledajući dokumentarnu izložbu “Naša sugrađanka kraljica Draga – između slave i anateme” Muzeja rudničko-takovskog kraja iz Gornjeg Milanovca. Autori postavke su Ana Ranković, viša kustoskinja, istoričarka umetnosti i Aleksandar Marušić, viši kustos istoričar, koji kaže da je premijera izložbe bila u novembru 2020. u Gornjem Milanovcu, a Loznica je peti grad u kome gostuje.
Kraljica Draga Obrenović rođena je u Gornjem Milanovcu 11. septembra 1866. godine kao ćerka Pante i Anđe Lunjevice. Njen deda bio je poznati Nikola Milićević Lunjevica koji je finansirao oba srpska ustanka i bio dever na venčanju kneza Miloša Obrenovića i kneginje Ljubice. Ona je prva srpska kraljica Srpkinja u obnovljenoj srpskoj državi i isticanje njenog srpskog porekla bilo je glavno obeležje javnih nastupa kralja Aleksandra 1091. i 1902. godine. Prema Marušićevim rečima, nekoliko godina je trajala priprema da se hronološki priredi ovako kompleksna izložba puna dokumenata i interesantnih eksponata.
– O kraljici Dragi je posle 1903. godine i Majskog prevarata u kome je ubijena zajedno sa suprugom kraljem Aleksandrom Obrenovićem, postojala neuravnotežena priča, takva da se njoj pripisivalo sve ono što je bilo loše u prethodnih 150 godina. Ovom izložbom želeli smo da približimo njenu ličnost javnosti, nismo je neumereno hvalili, jedino smo se vodili objektivnošću. Želeli smo da prikažemo da je ona bila običan čovek sa vrlinama i manama – navodi Marušić.
Dodaje da je Draga imala znamenito poreklo, viši nivo obrazovanja, čak i za današnje prilike.
– Govorila je nemački jezik, prevodila i pisala. Nju sigurno kraljica Natalija Obrenović ne bi uzela za svoju dvorsku damu da je imala moralne karakteristike kakve su joj politički i ostali protivnici pripisivali. U momentu kada postaje kraljica i supruga kralja Aleksandra, ne možemo reći da nije imala određenih političkih ambicija, ali je njen najveći problem bio što nije mogla da ima porod. U svakoj dinastiji je pitanje naslednika prestola bilo najznačajnije, pa i u srpskoj. Kraljicu Dragu su svi protivnici Obrenovića videli kao pogodnu za obračun sa tom porodicom i na kraju znamo kako se sve završilo. Postoje mišljenja da kralj i kraljicu nije trebalo da budu ubijeni već samo proterani. Ova izložba govori o svemu tome – objasnio je Marušić.
On je kazao i da je kraljica Draga insistirala da se neki srpski običaji primenjuju na srpskom dvoru, a pomagala je i veliki broj umetnika. Rano je ostala bez roditelja pa se brinula o tri sestre i dva brata. Na izložbi se mogu videti brojne fotografije iz različitih perioda Draginog života, pisana dokumentacija o Obrenovićima i njoj, kao i nakit, replike originala, koji je glumica Ljiljana Blagojević nosila glumeći Dragu u TV seriji “Kraj dinastije Obrenović”.
Jastuk i zavesa
Posetioci mogu videti i posuđe iz takovskog dvorca, jastuk kraljice Drage kao i deo zavese, originalni predmet, u koju su posle ubistva ona i kralj Aleksandar bili zamotani i bačeni s prozora njihove spavaće sobe. Na izložbi se može videti i reprodukcija portreta kraljice Drage, originalne slike Paje Jovanovića iz 1901, koja se čuva u Istorijskom muzeju Srbije.
Lozničani do 17. aprila imaju jedinstvenu priliku da pogledaju ovu izložbu i saznaju mnogo toga o srpskoj kraljici Dragi.
Draginac
Priča kaže da je lozničko selo Draginac dobilo ime po kraljici Dragi. Ona je jednom prolazila tuda, a meštani su po putu kojim je išla postavili crveni tepih kako se ne bi isprljala pošto su putevi bili blatnjavi. Draga je pre udaje za kralja Aleksandra, bila supruga Svetozara Mašina, inženjera koji je tada bio upravnik podrinjskih rudnika i živeli su u Krupnju, nedaleko od Draginca. Brak sa Mašinom potrajao je svega tri godine, do Svetozarove smrti.
