Tragovi aristokratije, legende o plemićkim porodicama, priče o balovima i romantika minulih vremena, verovali ili ne, još “žive” u Vojvodini. Ovo leto/jesen je možda idealan trenutak da tokom jednog vikenda obiđete bajkovite dvorce severne srpske pokrajine i na nekoliko sati se osetite kao grof ili grofica. Pored razgledanja otmenih odaja, dvorišta i bašti, osećaj će biti intenzivniji ako prespavate u nekom zamku.
O aristokratskom životu, kakav je postojao u XVIII i XIX veku u Srbiji, mahom u Vojvodini, danas svedoči oko 60 dvoraca i letnjikovaca, namenjenih stalnom boravku ili odmoru i zabavi bogatih društvenih slojeva. Mnoga zdanja su u odličnom stanju i plene lepotom dok su neke propale i obrasle u korov. Većina ih je izgrađena nakon odlaska Turaka iz ovih krajeva i austrougarskog zauzimanja teritorije severno od Save i Dunava krajem XVIII i tokom XIX veka. Danas je većina dvoraca pod zaštitom Zavoda za spomenike kulture, ma u kakvom da su stanju. Među impozantnim zdanjima svakako treba spomenuti Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima sagrađen između 1892. i 1895, o kojem su “Vesti” nedavno pisale. Dvor je izgrađen u stilu italijanskih palata, a kapelu je oslikao Uroš Predić. Osim što je stalna rezidencija vladike sremskog i letnja rezidencija srpskog patrijarha, riznica je dragocenosti – ikona, portreta mitropolita, retkih i vrednih rukopisa i starih štampanih knjiga. Predivni dvorovi Kapetanovo (Stari Lec), Maldegem (Novi Kneževac) i Dvorac Zobnatica (Bačka Topola) takođe zaslužuju da ih spomenemo, kao i mnogi drugi.
Kako stići
Horgoš – “Fantast” 176 km (preko Novog Sada), “Kaštel Ečka” 154 km (preko Zrenjanina), Patrijaršijski dvor 127 km (do S. Karlovaca), Jodna banja 116 km (Novi Sad), Vladičanski dvorac 203 km (Vršac)
Magični Kaštel
Dvorac “Kaštel Ečka” kod Zrenjanina, građen u engleskom stilu od 1816. do 1820, podigla je porodica Lazar. Otvaranje ovog dvorca bio je najveći događaj u selu Ečka pre, a i dugo posle toga. Uređivan je svaki kutak sela, doterivale su se kuće, čistila dvorišta i ulice, oblikovali drvoredi, a glavni kuvar je doveden iz Beča. Kočije i konji su blistali za doček 300 zvanica, “creme de la creme” društva iz Beča i Budimpešte, a svirao je čuveni kompozitor i dirigent, tada “samo čudo od deteta” Franc List. Dvorac je danas hotel, mešavina modernog i srednjovekovnog dizajna.
Zamak iz inata
Dvorac Fantast u Bečeju s poznatim kupolama i rustičnog izgleda zdanja sa početka XXveka možda je najveći dragulj vojvođanskih ravnica. Podigao ga je veleposednik Bogdan Dunđerski, kažu, iz inata, da bi pokazao da nije propao. Dvorac je dobio ime po njegovom omiljenom konju, čije se kosti čuvaju u vitrini. Na imanju je i kapela Sv. Đorđa čiji ikonostas je oslikao Uroš Predić, za kojeg meštani tvrde da je bio u ljubavnoj vezi s Dunđerskim, jer su “obojica bili bez žene i dece, a u njihovim očima se videlo da su bile srodne duše na poseban način”. Na ergeli se tamo danas gaji oko 80 rasnih konja, a u ogromnom predivnom parku nalaze se brojne staze za šetnju i teniski tereni. Danas su zidovi i vrata jedino autentični u dvorcu, jer su raskošni nameštaj, nakit i kristalni lusteri nestali tokom rata. Dvorac je 1983. pretvoren u hotel.
I dvor i muzej
Vladičanski dvorac u Vršcu je i zamak i muzej. Građen kao rezidencija banatskih episkopa, predstavlja važan spomenik kulture čiju posebnu vrednost čine kapela iz XVIII veka i izvanredan barokni ikonostas. Pored toga, čitava rezidencija je svojevrsna izložba retkih i vrednih umetničkih dela, dvorske biblioteke i veoma reprezentativnog nameštaja.
Raskošna Jodna banja
Jodna banja u Novom Sadu nema neku zanimljivu legendu, niti čuva plemićke afere, “samo” je raskošna i prelepa. Izgrađena je krajem XIX veka, kada je kod Futoške šume pri bušenju bunara izbila topla, mineralna, jodna voda, čija je lekovitost kasnije potvrđena. Izgradnju dvora inicirao je novosadski lekar, balneolog, dr Vilhem Vilt. Spada u grupu najmarkantnijih objekata na zapadnoj strani grada, a 1931. izgrađen je hotel Park kao stacionar za banjske goste.
