Gomilanje zapadnih emisara na Zapadnom Balkanu se nastavlja, pošto se četvorici specijalnih izaslanika, instaliranih u regionu od septembra prošle godine do danas, pridružuje i peti iz Francuske.
Predsednik te zemlje Emanuel Makron bi, kako su objavili pojedini prištinski i beogradski mediji, mogao da imenuje specijalnog izaslanika za ovaj region. Do imenovanja će, kako objavljuje RTK, pozivajući se neimenovane međunarodne izvore, verovatno doći u julu kada Francuska završi rotirajuće šestomesečno predsedavanje EU.
Specijalne izaslanike za region već imaju Evropska unija, Sjedinjene Američke Države, Nemačka i Velika Britanija. Svi, osim Lajčaka koga je delegirala EU, imenovani su gotovo jedan za drugim.
Nekadašnji ambasador u UN Pavle Jevremović razloge imenovanja vidi u tome što Zapad gleda na Balkan kao na nestabilno područje.
– Razumljivo je da stvari, u ovom zgužvanom i čudnom vremenu, mogu da krenu stihijski, a kako je za te važne zemlje na evropskoj i svetskoj mapi, Balkan i dalje nepoznanica zbog nepredvidivih preokreta, ove zemlje pojačavaju budnost na ovom prostoru – tumači Jevremović.
Naš sagovornik dodaje da tri evropske države koje su imenovale specijalne savetnike, bez obzira na izlazak Velike Britanije iz EU, ipak u javnosti hoće da stvore utisak da deluju usaglašeno.
– Pokazuju da dele zabrinutost za ovaj prostor, a iako među njima ima i rivaliteta i donekle različitog pristupa, stavljaju do znanja da su usklađene u stavovima – pojašnjava ovaj diplomata.
Imenovanja specijalnih predstavnika koja su kako kaže politički analitičar Dragomir Anđelković, krenula s nagoveštajem krize u Ukrajini, a nastavljena izbijanjem sukoba, pokazuju i porast interesovanja za ovaj prostor, ali i da Zapad na region gleda kao na svoje dvorište.
– Ovim imenovanjima su zapadne države pokazale i da svaka od njih ima lični interes, pa umesto jednog ili dvojice, imenovale pet – kaže Anđelković za “Vesti” uz napomenu, da npr. Velika Britanija hoće imenovanjem da pokaže da je faktor i posle izlaska iz EU, a Francuska bi da povrati svoj značaj na Zapadnom Balkanu.
Naš sagovornik ističe da se kroz ta imenovanja pokazuje i međusobna konkurencija između zapadnih država. Mišljenja je i da to gomilanje zapadnih predstavnika ima veze i sa uticajem Moskve i Pekinga na Zapadnom Balkanu.
– Ima tu namere da se Rusiji i Kini, ako se više angažuju u regionu pokaže da ih je dve, a da je naspram njih, pet država – kaže Anđelković.
Poslednji “specijalni” za region je Nemac Manuel Zaracin, bivši poslanik Bundestaga za Zelene. On je u martu imenovan za specijalnog izaslanika Nemačke za Zapadni Balkan. Velika Britanija je u decembru 2021. imenovala Stjuarta Piča koji nosi titulu “ser”, a bio je šef Vojnog komiteta NATO i šef odbrambenog štaba Ujedinjenog Kraljevstva. Pič je 2000. godine bio i komandant vazdušnih snaga NATO na Kosovu.
SAD imaju Gabrijela Eskobara, specijalnog predstavnika za Zapadni Balkan koji je funkciju preuzeo u septembru 2021. Do tada je bio zamenik šefa misije SAD u Srbiji. Ovaj karijerni diplomata je odličan poznavalac stanja na Balkanu. Govori više jezika, među njima i srpski, a od 1998. je tri godine bio na uzastopnim funkcijama u Srbiji, Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori. Poslednja na kojoj je bio je zamenik američkog ambasadora u Beogradu.
Lajčak “povukao nogu”
Miroslav Lajčak je prvi u regionu sa zvanjem specijalni predstavnik EU za dijalog Beograda i Prištine, a na funkciji je od 2020. godine. Bio je šef slovačke diplomatije, ali i dobar poznavalac regiona. Bio je ambasador u SR Jugoslaviji, Albaniji i Severnoj Makedoniji, izaslanik EU za sprovođenje referenduma o nezavisnosti Crne Gore i Visoki predstavnik UN za BiH.
Bedem za ruski uticaj
Pavle Jevremović smatra da je na serijsko imenovanje specijalnih predstavnika za Zapadni Balkan imao uticaja i prodor Rusije i Kine na ovu teritoriju.
– Prisustvo Moskve i Pekinga jača, a Zapad shvata da ne može da stoji u mestu i ne čini ništa – mišljenja je Jevremović koji napominje da ovakvo delovanje zapadnog sveta ima veze i sa sukobom u Ukrajini koji je vrlo složena priča.
