Danas se navršavaju 23 godine od početka NATO agresije na tadašnju Saveznu Republiku Jugoslaviju koja je za posledicu imala više hiljada ubijenih i materijalnu štetu koja se procenjuje do 100 milijardi dolara. U najvećoj vojnoj operaciji na tlu Evrope posle Drugog svetskog rata, SR Jugoslaviju je napalo 19 najmoćnijih zemalja Zapada, predvođenih SAD. Tokom 78 dana u više od 2.300 vazdušnih udara ispaljeno je 420.000 projektila ukupne težine veće od 22.000 tona. Tokom agresije ubijeno je najmanje 2.500, a povređeno više od 12.500 ljudi, mahom civila, ali broj žrtava je mnogo veći jer je više hiljada ljudi kasnije preminulo od posledica izazvanih bombardovanjem osiromašenim uranijumom i raketiranja hemijskih i industrijskih postrojenja.
Slikovito, na Srbiju i Crnu Goru, koje su tada činile SRJ, kao da je ispaljeno 170 atomskih bombi poput onih koje su 1945. bačene na Hirošimu i Nagasaki.
Istovremeno, na 219 lokacija površine 23.000 kvadratnih metara, bačeno je i oko 37.000 kasetnih bombi zabranjenih po Ženevskoj konvenciji. U bombardovanju je uništeno i oštećeno 25.000 stambenih objekata, onesposobljeno 470 kilometara puteva i 595 kilometara pruga. Uništeno je ili oštećeno 19 bolnica, 20 domova zdravlja, 18 vrtića, 69 škola, 176 spomenika kulture, 44 mosta, 52 aerodroma…
General Milomir Miladinović, predsednik Skupštine Kluba generala i admirala Srbije koji je tokom agresije radio u Trećoj upravi Generalštaba Vojske Jugoslavije, ocenjuje da je to bila “agresija nezabeležena u modernoj istoriji”.
– Ova agresija predstavlja i najgrublje kršenje međunarodnog prava i svih dotada donetih normativnih odluka o međunarodnim odnosima UN. Neprijatelj je ukupno imao tri ključna cilja: rasparčavanje SR Jugoslavije i Srbije, razbijanje do uništenja Vojske i rušenje legalno izabranih vlasti. Ništa od tih ciljeva tada nije ispunjeno što je priznao i tadašnji glavnokomandujući NATO, general Vesli Klark koji je u svojoj knjizi napisao: “Vojnički smo se obrukali, ali smo se osvetili civilima” – naglašava general Milomir Miladinović .
On dodaje da NATO nije ostvario ciljeve jer su država i vojska blagovremeno izvršile sve pripreme za dejstva agresora. Posledica tih priprema su i minimalni gubici Vojske Jugoslavije.
– Zahvaljujući preduzetim merama i pored 78 dana intenzivnog bombardovanja sa više od 26.000 avio-poletanja ili više od 300 dnevno izgubili smo samo 13 tenkova, 10 oklopnih borbenih vozila i 12 artiljerijskih oruđa. Podsećam da je posle posle primirja “Tajms” pisao da se “Vojska Jugoslavije izvlači sa KiM u neokrnjenom sastavu”.
Agresija NATO je prekinuta 10. juna 1999. na osnovu Rezolucije 1244 Saveta bezbednosti i Vojno-tehničkog sporazuma iz Kumanova koji je predviđao povlačenje srpskih snaga bezbednosti sa prostora Kosova i Metohije i stavljanje južne pokrajine pod upravu UN.
Ključni događaji
Više je upečatljivih događaja tokom 78 dana agresije na SR Jugoslaviju, izdvajamo najupečatljivije:
27. mart: oboren F-117A, “nevidljivi”
1, 3. i 26. april: srušeni Petrovaradinski, Most Slobode i Žeželjev most u Novom Sadu
5. april: bombardovan Aleksinac, 11 ljudi ubijeno, a razoreno 2.000 objekta
9. april: počele borbe na Košarama
12. april: pogođen voz u Grdeličkoj klisuri
17. april: ubijena trogodišnja Milica Rakić u Batajnici
23. april: direktnim pogotkom ubijeno 16 radnika RTS
1. maj: stradalo 80 civila, od čega 15-oro dece u napadu na autobus na mostu kod reke Lab
7. maj: centar Niša gađan kasetnim bombama
8. maj: pogođena zgrada ambasade NR Kine u Beogradu
14. maj: gađane albanske izbeglice kod Prizrena, poginulo 87, a ranjeno 70 albanskih civila
30. maj: gađan most u Varvarinu, deset civila poginulo, a 30 ranjeno
31. maj: gađani gerontološki centar, sanatorijum i izbeglički kamp u Surdulici, ubijeno 20, a ranjeno 88 civila
Ubistva, otmice i progoni
Nataša Šćepanović, predsednica Udruženja porodica kosmetskih stradalnika ističe da je posle povlačenja srpske vojske i policije došlo do masovnih ubistava i progona nealbanskog življa.
– Kidnapovanja i ubistva Srba započela su 1998. godine, a nastavljena u junu i julu 1999. i traju sve do današnjih dana. Nažalost, već 24 godine zločince zaobilazi pravda. Nema te slobode čiji se temelji grade na ubistvima hiljada dojučerašnjih komšija, progonstvu 250.000 Srba sa njihovih ognjišta, otimanju njihove imovine, srušenim i oskrnavljenim svetinjama i grobljima, spaljenim domovima. Brojke su neumoljive i one svedoče da Kfor i Unmik nisu sprečili etničko čišćenje koje ima genocidne posledice, kada je reč o brojčanom stanju Srba danas na Kosovu i Metohiji – ističe Nataša Šćepanović.
Prema podacima Komisije za nestala lica Vlade Srbije, posle 1998. godine nestalo je oko 5.800 ljudi, a i dalje se ne zna sudbina za 1.633 osobe od kojih su 568 Srbi ili nealbanci.
