Strategija za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji 2016-2025, dovela je do određenih pomaka u rešavanju problema diskriminacije Roma, ali i pored toga, uočavaju se poteškoće u prevazilaženju predrasuda i pogrešne percepcije u vezi sa pripadnicima romske populacije.
Jedna od prepreka je i manjak svesti o diskriminaciji, kao i nepoznavanje mehanizama podrške koji mogu pomoći diskriminisanim osobama, istaknuto je na panel diskusiji “Upoznaj, ne sudi”, održanoj u Novom Sadu, čiji je cilj podizanje svesti o ovom problemu i ohrabrivanje adekvatnog odgovora i prevencije.
O potrebi da se Romi upoznaju sa mehanizmima protiv diskriminacije svedoči i novo istraživanje “Percepcija Roma o diskriminaciji”, koje je na inicijativu Poverenika za zaštitu ravnopravnosti podržala Nemačka razvojna saradnja koju implementira GIZ. Prema tom istraživanju 52 odsto Roma ne poznaje mehanizme protiv diskriminacije, a veliki broj njih nije čuo za institucije koje im mogu pomoći.
Zašto građani nemaju poverenje u institucije?
Drugo istraživanje “Percepcija građana o diskriminaciji”, pokazalo je da postoji sve veći broj građana koji se ne bi obratio nijednoj instituciji za zaštitu od diskriminacije.
Pokrajinski ombudsman prof. dr Zoran Pavlović ukazao je na to da je za prevazilaženje bilo kog oblika diskriminacije prema manjinama potrebno da građani stiču poverenje u institucije i istovremeno da institucije, kao organi javne vlasti, budu svesne da su one tu upravo zbog građana i građanki.
– Bitno je da ohrabrimo građane da se obraćaju institucijama. Kako bi mogli da traže odgovarajuću zaštitu, oni pre svega moraju da poznaju svoja prava, kome se sve mogu obratiti za pomoć i da znaju da, uz sve procedure koje treba ispoštovati, u slučaju prijavljivanja bilo kog oblika diskriminacije, podrška neće izostati – naglasio je Zoran Pavlović.
Velika pomoć Nemačke
Kako bi se podigla svest o diskriminaciji nacionalnih manjina, Ministarstvo za rad, zapošljavanje i socijalnu politiku u saradnji sa udruženjem građana Ternipe iniciralo je kampanju “Upoznaj, ne sudi”, koju je podržala Nemačka razvojna saradnja kroz projekat “Inkluzija Roma i drugih marginalizovanih grupa”.
– U okviru kampanje “Upoznaj, ne sudi” organizuju se panel diskusije, ali i mnoge druge aktivnosti, poput letnje škole za srednjoškolce, koja je posvećena suzbijanju diskriminacije, zatim različite akcije protiv diskriminacije u deset srednjih škola. Snimljeni su i kratki filmovi, čiji je cilj upoznavanje sa romskom populacijom, suzbijanje diskriminacije i stereotipa – istakao je na panel diskusiji Petar Antić, menadžer projekta.
Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GmbH (GIZ) je implementaciona organizacija Nemačke Vlade koja u ime nemačkog Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ), podržava Srbiju kroz mnogobrojne bilateralne i regionalne projekte.
Od 2000. godine, Savezna Republika Nemačka je kroz neposrednu pomoć izdvojila za
Srbiju preko 2 milijarde evra. Osim podizanja svesti o diskriminaciji pripadnika nacionalnih manjina i tome kako se ona ispoljava, tokom panel diskusije ukazano je na neprijavljivanje ovakvih slučajeva nadležnim institucijama.
Ljiljana Mihajlović, predstavnica Grada Novog Sada, iznela je podatak da se u poslednjih pet godina nijedno lice romske nacionalne manjine nije obratilo lokalnom ombudsmanu u Novom Sadu.
Medijski dokumentovani slučajevi diskriminacije postoje i oni predstavljaju važan izvor informacija za sve aktere čiji je zadatak prevencija i suzbijanje diskriminacije i unapređenje ljudskih prava. I pored toga, kao razlog nerešavanja određenih slučajeva diskriminacije, navodi se manjak pritužbi nadležnim institucijama i nepoverenje u institucije.
– Romska zajednica u velikoj meri ćuti i iskazuje nepoverenje prema institucijama. Ne veruju da će se njihov slučaj i rešiti ako prijave problem ili se ne javljaju iz straha. Alijansa protiv diskriminacije Roma, mreža koja obuhvata osam romskih organizacija iz gradova širom Srbije, formirala je ovaj savez koji će se samo time baviti, dakle problemima diskriminacije. Drugi problem je institucionalna diskriminacija koja se dešava u odnosu na kolektivna prava Roma prema Zakonu o slobodama i pravima nacionalnih manjina. Naime institucije zemlje nisu obezbedile mehanizme za zaštitu posebnosti, obezbeđenje
kulturne autonomije i službene upotrebe jezika kao što je to slučaj sa drugim nacionalnim manjinama koje imaju svoje zavode za kulturu, štampana glasila na maternjem jeziku i službenu upotrebu jezika čak i u opštinama u kojima po zakonu ne ispunjavaju te uslove – izjavio je Nenad Vladisavljev, predstavnik Alijanse protiv diskriminacije Roma.
Informisanost i znanje o pravima, mehanizmima podrške, pomoći koju pružaju institucije i poverenje u njih ključni su za prevazilaženje i suzbijanje diskriminacije prema pripadnicima nacionalnih manjina, zaključili su učesnici panel diskusije.
