Više hiljada vernika okupilo se na molitvi, a zatim i kao živi štit kako bi sprečili policiju da iz Kijevsko-pečerske lavre protera 250 monaha i više stotina profesora i studenata teologije Ukrajinske pravoslavne crkve. Vernici su se molili na kolenima kako bi zaštitili ugrožene monahe. Predsednik Ukrajine, Vladimir Zelenski odobrio je naredbu o proterivanju aluzijom da su monasi “ruski špijuni”. Formalno, odluku su prethodno doneli Nacionalni istorijski spomenik “Kijevsko-pečerska lavra” i ukrajinsko ministarstvo kulture koji su naložili monasima, profesorima i studentima UPC da do 29. marta napuste ovu svetinju uz objašnjenje da od tog datuma “prestaje da važi ugovor o zakupu zaključen 2013. godine”.
Nečuvena odluka
Ruska pravoslavna crkva je pozvala sve hrišćanske crkve, kao i UN i druge međunarodne organizacije, da odgovore na “nečuvenu” odluku. Patrijarh srpski Porfirije koji je i predsednik Svetog arhijerejskog sinoda SPC u oštrom saopštenju je naveo da je reč o “državnom teroru nad Ukrajinskom pravoslavnom crkvom” koji za cilj ima “brisanje istorijskog pamćenja i svih tragova izvornog pravoslavlja u Ukrajini”.
“Srpska pravoslavna crkva sa dubokom zabrinutošću, tugom i sastradalnom bratskom ljubavlju gleda trpljenje svetih u Ukrajini, gleda pritiske, nasilje i progone koje aktuelna ukrajinska vlast vrši protiv kanonske crkve, a time i protiv većine vlastitih građana, s obzirom na činjenicu da je reč o najvećoj verskoj zajednici u zemlji”, navodi se u saopštenju u kome se objašnjava da Kijevo-pečerska lavra sa svojim svetinjama nije samo simbol i centar pravoslavne Ukrajine “nego i nepresušni živonosni izvor duhovnosti vasceloga pravoslavlja”.
Značaj za kulturnu baštinu
“Štaviše, duhovno i kulturno blago lavre jeste izuzetno važan i svima vidljiv elemenat ne samo ukrajinske i sveruske nego i svetske kulturne baštine. U svetlu ovih činjenica, odluka sadašnjeg državnog rukovodstva Ukrajine da mitropolita Onufrija, monaško bratstvo i duhovnu akademiju protera iz Lavre nije drugo do sinonim užasavajućeg državnog terora nad Crkvom, kao i najgrubljeg kršenja njenih osnovnih prava, verske slobode i slobode savesti uopšte. Ponašanje ukrajinskog državnog rukovodstva svedoči da je njegov stvarni – verovatno i krajnji – cilj brisanje istorijskog pamćenja i svih tragova izvornog pravoslavlja u Ukrajini da bi se izmenio kod i istorijski identitet koji je Crkva mukotrpno izgrađivala i čuvala u toku vekova, od svetoga kneza Vladimira do danas”, naveo je patrijarh Porfirije.
Istoričar Aleksandar Raković kaže za “Vesti” da je odluka ukrajinskih vlasti za njega očekivana.
– Mada Ukrajinska pravoslavna crkva danas nema previše sa Rusijom, ukrajinske vlasti je posmatraju kao direktnog eksponenta ruske crkve, pa otuda i ne treba da čudi kako monahe ili bogoslove označava za “agente ili teroriste”. Odluka o proterivanju monaštva iz Kijevo-pečerske lavre, vekovnog duhovnog izvorišta, krstionice istočnoslovenskog hrišćanstva i pravoslavlja očigledno je doneta ne u Ukrajini već na Zapadu. To apsolutno isti modus operandi koji je pokušan da se primeni i u Crnoj Gori. Bili bismo svedoci istovetnog scenarija da je Milo Đukanović uspeo da istera zakon o verskim zajednicama – ističe Raković.
Crkva ne vodi ratove
Patrijarh srpski u saopštenju podseća da je Ukrajinska pravoslavna crkva jedina kanonska i zakonita pravoslavna crkva u Ukrajini.
“Ukrajinska pravoslavna crkva je najveća verska organizacija u toj zemlji. Ona je priznata od svih pravoslavnih crkava u svetu. Kao takva, ona nije nikakva zaraćena strana, nego živa i delatna crkva Božja u jedinstvu vere i liturgijskom opštenju sa Ruskom pravoslavnom crkvom i pravoslavnim crkvama uopšte. Ratove, pravedne i nepravedne, vode države, a ne crkve”, ističe, između ostalog, patrijarh Porfirije.
Zakon je na našoj strani!
Namesnik manastira mitropolit Pavel (Lebed) u video-obraćanju ukrajinskom predsedniku Vladimiru Zelenskom poručio je da monasi odbijaju da se isele. On je izjavio da neće napustiti manastir dok se na sudu ne razreši slučaj u vezi sa ugovorom o zakupu.
“Zakon je na našoj strani. Ostajemo u lavri dok se ne završi sudski proces. Imamo dugoročni ugovor koji se ne sme raskinuti u ratno vreme.”
Poštujte sveta mesta
Patrijarh moskovski i cele Rusije Kiril izjavio je da je nalog vlasti monasima da napuste lavru “monstruozan čin”. I papa Franja je izrazio zabrinutost zbog situacije sa Kijevsko-pečerskom lavrom, te je pozvao “strane koje su uključene u rat da poštuju sveta mesta”. Osim SPC, podršku je izrazio i patrijarh antiohijski i celog Istoka Jovan X, dok je katolikos-patrijarh cele Gruzije Ilija II uputio pismo carigradskom patrijarhu Vartolomeju u kojem ga je zamolio da “pomogne u ublažavanju tenzija” u cilju “stvaranja uslova za miran suživot crkava i međusobnog zbližavanja”. Sinod Beloruske pravoslavne crkve pozvao je svetsku zajednicu da aktivno stane u zaštitu kanonskog pravoslavlja u Ukrajini. Protiv progona UPS i Kijevsko-pečerske lavre su i druge pravoslavne crkve.
Manastir iz 11. veka
Kijevsko-pečerska lavra je manastir koji potiče iz 11. veka i nalazi se na listi Uneska, a u Ukrajini je proglašen za jedno “od sedam čuda”.
Manastir je sagrađen za vreme Kijevske Rusije na mestu gde je 1015. bio manastir u pečeri – pećini.
Prema ruskoj hronici iz 11. veka “Povest minulih leta” manastir je osnovao 1051. sveti Antonije Pečerski.
Manastir je podigao na mestu pečerske lavre koju je napravio asketa Ilarion Kijevski, iz sela Berestova, koji tamo boravi do 1051, nakon čega postaje kijevski mitropolit.
Smireno nositi svoj krst
Patrijarh Porfirije u saopštenju za javnost naglašava da su progoni Ukrajinske pravoslavne crkve koji su kulminirali nasilnim otimanjem hramova “u korist pseudocrkvene raskolničke strukture” po svojoj metodologiji “verna repriza sovjetskog gonjenja crkve”.
“Osećajući i znajući da jedina postojeća Pravoslavna crkva u Ukrajini, na čelu sa mitropolitom kijevskim Onufrijem, hrabro i smireno nosi svoj krst i sa nadom uzlazi na Hristovu i svoju Golgotu, uvereni smo da će Raspeti i Vaskrsli Gospod – zbog duboke vere, praštanja i ljubavi prema svima, pa i prema neprijateljima po njihovom sopstvenom izboru – dati snage Svojoj Crkvi da izdrži sva stradanja koja treba i mora da podnese. Istovremeno podižemo svoj vapijući glas protiv užasne nepravde, protiv državnog terora nad Crkvom u Ukrajini koji “vapije na nebo”. Nadamo se da će Crkve i verske zajednice, kao i institucije i organizacije kojima je stalo do mira, pravde i kakvog-takvog poretka u svetu, osuditi flagrantno kršenje verskih prava i sloboda u Ukrajini. Moleći se usrdno Gospodu za prekid bratoubilačkog rata u Ukrajini i za što skorije uspostavljanje blagoslovenog mira u njoj, sa verom, nadom i ljubavlju iščekujemo trijumf Krsta i Vaskrsenja Hristovoga nad silama tame, zla i smrti. Krstu Tvome klanjamo se, Hriste, i sveto Vaskrsenje Tvoje slavimo”, navodi se u saopštenju patrijarha srpskog Porfirija.
