Pravoslavni vernici 7. januara proslavljaju najradosniji praznik, rođenje Hristovo – Božić.
To je praznik veselja, ljubavi, sloge i praštanja.
Osim u Srbiji, Božić se ovog datuma slavi još i u Jerusalimu, na Svetoj Gori, u Rusiji, Makedoniji i Gruziji i uz Uskrs i Duhove jedan je od tri najznačajnija hrišćanska praznika koji se proslavlja tri dana.
Slavi se ukupno tri dana, a prethodi mu Badnji dan – iščekivanje Rođenja Hristovog.
Vernici se od Božića pa sve do Bogojavljenja, 19. januara, pozdravljaju sa “Mir Božji, Hristos se rodi” i odgovorom: “Vaistinu se rodi”. Na Bogojavljenje, taj pozdrav glasi “Bog se javi”, simbolizujući otkrovenje Boga Sina u telu Isusa Hrista.
O značaju Božića, ali i kako se nekada, a kako sada praznuje, u temi broja, za “Vesti” otkrivaju eminentni sagovornici iz Srpske pravoslavne crkve.
Arhimandrit mr Metodije (Marković), iguman manastira Prohor Pčinjski, poručuje da iz ovog praznika “izviru svi praznici, kao reka iz izvora”.
– Velika i nadumna tajna rođenja Boga Logosa desila se u skromnoj vitlejemskoj pećini, koja od tog trenutka, jednom za svagda, postaje centar sveta – mesto Slave Božje i mesto utehe svim bogotražiteljima kroz istoriju. Rođenje Hristovo je praznik nebozemne radosti u kojoj zajedno učestvuju anđeli i sveti, a i svaka bogoljubiva ljudska duša ozarena svetlošću vitlejemske zvezde – objašnjava arhimandrit Metodije i dodaje da hrišćani Božić dočekuju sa posebnom pripremom i pažnjom.
– Pripremamo se za naše osvećenje i susret sa Hristom. Ovaploćenje Hrista Spasitelja, Boga koji je postao čovek, od presvete Djeve Marije Bogorodice najveće je čudo u istoriji sveta. U Vitlejemskoj pećini, Predvečni Sin Božji postao je istorijski Sin Čovečji da nas ljude učini sinovima Božjim. Tvorac je postao stvorenje da bi nas kao stvorenja Božja učinio besmrtnom i oboženom decom Božjom. Božić je dan kada je u naš zemaljski svet i naš život ušao Bogočovek “da živimo njime”. Božić je dan kojim vreme postaje vreme našeg spasenja – pobede nad grehom i smrću. Svojim rođenjem u telu, Gospod je otvorio dveri rajske svim ljudima i povratio prvobitno dostojanstvo čoveku – naglašava iguman manastira Prohor Pčinjski – srpske svetinje koja je 2020. proslavila 950 godina postojanja.
Istorija proslavljanja Božića je nešto duža, mada o tome postoji veoma malo podataka.
U knjizi “Heortologija”, udžbeniku Bogoslovije, prof. dr Lazar Mirković navodi da se u prva tri veka nije slavilo rođenje Isusa Hrista.
“U nabrajanju hrišćanskih praznika koje imamo kod Tertulijana i Origena ne spominje se Božić, a ne spominje se ni u spisu Testamentum Domini Jesu Ćristi, i tek u 4 i 5 veku uvodi se ovaj praznik u pojedinim provincijama. Nije slavljeno zato što hrišćanski pogled na čoveka i čovečji život nije davao značaj telesnom rođenju i telesnom životu, koliko duhovnom rođenju (krštenju) i telesnoj smrti kao rođenju za večni duhovni život, i smrt mučenika zvala se rođendan”, navodi Mirković.
Najradosniji dan
U prvom periodu istorije hrišćanstva Božić i Bogojavljenje su proslavljani u isti dan i taj praznik se naziva Epifanija – Bogojavljenje.
Prema više istorijskih izvora, Božić je počeo da se slavi u Rimu u 4. veku, 336. godine.
Prof. dr Lazar Mirković u knjizi “Heortologija” objašnjava da se do tada slavilo isključivo Hristovo krštenje zato što “rođenje nije velika radost za svet i za onoga koji se rodio, jer se rodio jedan grešnik više”.
Božić se slavi kao najradosniji dan za hrišćane zato što je, prema Svetom pismu, Isus Hristos “radi nas ljudi i radi našeg spasenja sišao s neba… i postao čovek”.
Anđeoska pesma
Prema jevanđeljima po Luki i Mateju, Isusa Hrista je rodila Djeva Marija koja je devet meseci ranije začeta po Duhu Svetome u Nazaretu.
Međutim, da bi se sa suprugom Josifom odazvala na popis koji je raspisao tadašnji car August, zaputili su se u Betlehem. Kako nisu mogli da nađu prenoćište, smestili su se u praznu štalu – unutar jedne od vitlejemskih pećina gde se Djeva Marija i porodila.
Vest o dolasku na svet Mesije prvi su dojavili anđeli pesmom: “Slava Bogu na visini, a na zemlji mir, među ljudima dobra volja”!
Zatim je zvezda repatica kod Isusa dovela mudrace sa Istoka.
Hristov život na zemlji završava se 33 godine kasnije raspećem na Golgoti i Vaskrsenjem.
Post od 40 dana
Proslavi Božića prethodi četrdesetodnevni post koji po značenju i trajanju dolazi posle Vaskršnjeg ili Velikog časnog posta i uvodi u najveći hrišćanski praznik Vaskrs.
Post traje 40 dana (od 24. novembra do 6. januara) zato što je toliko Hristos proveo u pustinji u postu i molitvama.
