Bosilegrad je nekako daleko s koje god strane da želite da mu priđete. Isto tako, Bosilegrad je sa okolinom prelep sa koje god strane ga gledate. Valjda je ta udaljenost od glavnih saobraćajnica uredila da je priroda kojom tamo šetate i koju udišete potpuno čista i za pamćenje, glavni je utisak fotografa Ivana Strahinića posle obilaska ovog dela Pčinjskog okruga.
Ukratko, kad poželite da upoznate nedovoljno istražene srpske planine očuvane izvorne lepote idite u Bosilegrad ili Bosiljgrad. Biser kraja je planina Dukat, uzdignuta jugozapadno od grada, odnosno južno od Vlasinskog jezera.
Na tromeđi Srbije, Bugarske i Makedonije, planina Dukat je sastavljena od kristalastih škriljaca i granita i ima oblik izduženog trokraka. Najviši vrhovi su joj Crnooki (1.881 metar), Golemi (1.831 metar) i Čuka ploče (1.806 metara).
Uprkos turističkoj nerazvijenosti, poznata je kao stecište planinara koji neretko dolaze zbog osvajanja vrhova, ali i zbog obilja flore i faune (borovnice, brusnice, maline, kupine). Kažu da je potrebno oko sedam i po kilometara pešačenja od polazne tačke do vrha, s tim što je posebno zanimljiv početak staze jer vodi tik uz reku.
A kad stignete, uživaćete u možda najlepšem pogledu na Musalu, najviši planinski vrh na području Balkana. Silazak sa Dukata je posebna atrakcija, čak i za iskusnije planinare. Pogotovo ako se odluče za opciju spuštanja preko sela Zli Do, pretežno naseljenog bugarskim življem, u kojem mogu posetiti crkvu iz 18. veka posvećenu Svetom Haralampiju. Na zapadnim padinama Dukata nalazi se selo istoimenog naziva, u kome živi oko 260 stanovnika.
Naš foto-vodič Ivan dodaje da su u bosilegradskom kraju za planinarenje, šetnju i uživanje u tišini kao stvorene i Gloška planina i Izvorska rudina. Za Glošku planinu kažu da tako izgleda da priroda uopšte nije štedela na njenoj lepoti. Meštani je još zovu Gramada ili Plana, a najviši vrh joj je Mečit (1.756 metara). Blago zatalasanih vrhova, uglavnom je pošumljena smrčom i brezom, te pogled na nju pruža neverovatni “terapeutski” doživljaj.
Izvorska rudina je pitoma, blaga i dostupna svakome ko se ka njoj uputi. Sa najvišim vrhom (Ploča) od 1.240 metara najniža je planina Ćustendilskog Kraišta. Ime je dobila po selu Izvor koje je sa kulturno-istorijskog aspekta izuzetno važno i bogato naselje.
– Šlag na torti u ovom kraju je poseta selu Izvor u kome zaista izgleda da je vreme stalo. I neka je! Objektiv prosto želi da zabeleži takve trenutke – ističe fotograf.
Najpoznatija znamenitost sela Izvor je Crkva Svete Trojice, podignuta u prvoj polovini 19. veka, koja zbog impozantne veličine predstavlja jednu od najvećih pravoslavnih bogomolja na Balkanskom poluostrvu.
Pomoć planinarima
– Moram da napomenem da je sjajno da Bosilegrad ima Simku Džonev, predsednicu Sportskog udruženja za planinarstvo Mladost, koja svojom energijom, pozitivnim stavom i uvek prisutnom željom da pomogne na pravi način reprezentuje planinarstvo u ovom delu Srbije – napominje Ivan Strahinić.
Raja doskočila Turcima
U malom bosilegradskom selu Izvor nalazi se Crkva Svete Trojice, jedna od 37 crkava Eparhije vranjske. Sagrađena je 1835. godine i u njoj je radila prva škola u Izvoru i okolini. Za nju se vezuje zanimljiva legenda. Priča se da su, tokom turske vladavine, meštani hteli da podignu crkvu pored izvora. U želji da se narugaju raji, Turci su dozvolili da crkva bude podignuta na prostoru koji pokriva jedna goveđa koža.
Domišljati meštani su kožu isekli na tanke trake i njome oivičili površinu mnogostruko veću od one koju bi zahvatili na prvi pogled. Zahvatili su čak 720 kvadratnih metara. Nemaše kud, Turci dozvoliše da u Izvoru bude izgrađena jedna od najvećih crkava na Balkanu. Selo je posle toga postalo stecište kulture i školstva za celo Ćustendilsko Kraište. Dimitar Zograf, brat čuvenog Zaharija, izradio je 58 ikona za ovu crkvu. Prema popisu iz 2011. selo je imalo 61 stanovnika.
