Istraga u aferi oko ostroškog zlata potrajala je gotovo pola godine, a okružni javni tužilac sa Cetinja, Velimir Bogavac je tek 2. marta 1953. godine, presavio tabak i na trinaest gusto kucanih strana sročio optužnicu protiv igumana Leontija Mitrovića i još deset lica. Osnovno krivično delo koje im je stavljeno na dušu bilo je “trgovanje zlatnim novcem u vidu zanata”.
Pored Mitrovića, optuženi su Petar Koprivica, “građevinski poslovođa u nikšićkoj Pivari”, rođen 1893. godine, Ilija Kavaja, “službenik iz Nikšića”, rođen 1900, Gerasim Čečur, “iguman iz Ostroga”, rođen 1892, Đorđije – Đole Đurović, “stolar iz Straševine kod Nikšića”, rođen 1917, Rade Vojinović, “zemljoradnik”, rođen 1901, Blažo Jokanović, “penzioner” iz Nikšića rođen 1901, Ristan Vulić, “kamenorezac iz Nikšića, rodom iz Strujića kod Trebinja”, rođen 1899, Đuro Vukotić, “službenik sa Cetinja” rođen 1893, Đuro Ivanović, “stolara iz Nikšića, rodom iz Šavnika”. rođen 1912, i Blažo Mitrović, “sinovac Leontija Mitrovića, zemljoradnik iz Podlička kod Petrovca na moru”, rođen 1927. godine.
Uz već pomenutu prvu stavku optužnice o utaji opštenarodne imovine, odnosno 74,265 kilograma zlatnog novca, kako je precizirano, Leontiju Mitroviću je kao greh pripisano i to što je Pavlu Đurišiću, avgusta 1944. godine, predao sanduk zlata težak 50 kilograma, čime je, kako veli tužilac, “počinio krivično delo privredne saradnje sa neprijateljem”.
Slična krivična dela su pripisana i nekima od ostalih optuženih. Tako je, recimo, Rade Vojinović u prvom redu optužen za krivično delo “stupanje u špijunažu za stranu obaveštajnu službu i služenje istoj”, Blažo Jokanović, za “teško krivično delo političke i privredne saradnje sa neprijateljem”, a Đuro Vukotić, da je, pored ostalog, od onih 3.000 zlatnika koje je tokom rata dobio od igumana Leontija, 2.400 predao Pavlu Đurišiću, s tim da ih ovaj preda Draži Mihailoviću, čime je počinio krivično delo privredne saradnje sa neprijateljem u većem obimu.
U policijskom dosijeu Leontija Mitrovića, sem već citirane, pod istim brojem i sa istim datumom čuva se još jedna optužnica, koju je, najverovatnije barem tri meseca kasnije, takođe sročio Velimir Bogavac (u zaglavlju stoji isti broj i isti datum, 2. mart 1953, ali na kraju piše da je u Okružnom sudu zavedena 3. jula 1953.). Ona se razlikuje od prve po tome što je za tri strane sažetija i znatno blaža u kvalifikacijama krivičnih dela, ali i po tome što je u njoj broj optuženih sa jedanaest sveden na osam – među optuženima više nema Gerasima Čečura, Đura Vukotića i Blaža Mitrovića.
Ključ ove nepoznanice oko dve optužnice, skraćivanja spiska optuženih u ostroškoj aferi i bitnih razlika u kvalifikacijama krivičnih dela za one koji su ipak seli na optuženičku klupu krije se, izgleda, u kratkom zapisniku sa jednog sastanka u Državnom sekretarijatu za inostrane poslove, održanog 13. juna 1953. godine. Tog dana je “državni savetnik za inostrane poslove”, baš tako se zvala njegova, očigledno vrlo uticajna funkcija, dr Milan Bartoš, okupio najistaknutije funkcionere pravosuđa i policije i prosto im izdiktirao direktivu kako se, zbog viših državnih interesa mora voditi istraga oko ostroškog zlata i kakav, konačno, treba da bude njen epilog.
Bartoš je prisutnima predočio “da se istraga po slučaju otkrivanja izvesne količine zlata u manastiru Ostrog ne vodi sa dovoljno budnosti, tako da su podaci o toj istrazi poznati i široj javnosti, te da postoji opravdana bojazan da su ti podaci već sada poznati inostranstvu”. To bi, upozorio je Bartoš, moglo imati dalekosežne negativne posledice na tada aktuelni postupak kod Tripartitne komisije za restituciju monetarnog zlata, odnosno vraćanje jugoslovenskog zlata opljačkanog tokom Drugog svetskog rata, koji još nije bio okončan: “Istragu treba tako voditi da izlazi da je pronađeno zlato deo onoga koje su italijanski okupacioni organi, bilo vojni ili civilni, utajili od ukupne količine monetarnog zlata Jugoslovenske narodne banke, koje su bili zaplenili prilikom kapitulacije stare Jugoslavije”, kazao je Bartoš.
Inače, naspram mnogobrojnih spekulacija da su zlato pronađeno 1952. godine u Ostrogu i drugde razgrabili oficiri Udbe i drugi kojima se našlo na domašaju ruke, u dosijeu Leontija Mitrovića se čuva i zapisnik komisije materijalno-finansijskog odeljenja Državnog sekretarijata za unutrašnje poslove FNR Jugoslavije, strogo pov. br. 62 od 18. februara 1953. godine, koji su sačinili Petar Ostojić, Radojica Tanasković i Stanko Jakšić i koji u potpunosti otklanja sve sumnje. Oni su izvršili čišćenje, brojanje i merenje zlatnika zaplenjenih u toj akciji i dopremljenih u Beograd.
U zapisniku je precizirano da je nađeno 28 zlatnika od pet turskih lira, dva od dve i po turske lire, 5.699 zlatnika od jedne lire, 20 od pola turske lire, četiri od jedne četvrtine turske lire, zatim jedan zlatnik od 20 američkih dolara, jedan od deset američkih dolara i jedan od pet italijanskih napoleona. Ukupna težina je 42.094,75 grama.
NOVA ISTRAGA
A da je direktiva Milana Bartoša iz temelja potresla celi postupak istrage i suđenja u “ostroškoj aferi” potvrđuje i Risto Vuković.
– Nakon uputstava i direktive koja je stigla iz Saveznog ministarstva za inostrane poslove, odnosno od dr Milana Bartoša, sve je gotovo naglavačke obrnuto. Morali smo praktično sve ispočetka da radimo, ponovo da saslušavamo optužene, da istragu svesno usmeravamo, a od nekih optužbi i optuženih i da odustanemo iako smo bili duboko svesni da su u pljačku zlata iz Ostroga uvalili ruke do ramena. Državni interesi su ipak bili iznad toga.
