U Službi državne bezbednosti Crne Gore, pod brojem 299-1-3587, čuva se pozamašan dosije arhimandrita Leontija Mitrovića, nekadašnjeg igumana i upravitelja manastira Ostrog, čoveka čije je ime ušlo u istoriju propasti Jugoslavije i njene kapitulacije aprilskih dana 1941. godine, kada je Ostrog nakratko bio poslednja prestonica i utočište jugoslovenske vlade i kralja Petra Drugog Karađorđevića pred njihovo bekstvo iz okupirane zemlje.
Taj dosije sadrži i krije ključne tajne o onome što se tih mučnih dana, tog zlog proleća 1941, zbivalo pod ostroškim gredama. Krije, pored ostalog, i priču, delić istine o stvarnoj sudbini ogromnog blaga jugoslovenske države i kraljevskog dvora, jer je, što milom, što silom, ovom, tada šezdesettrogodišnjem svešteniku, palo u deo da to blago spasava i krije pred najezdom osvajačkih fašističkih legija, ali i svih drugih na blago pohlepnih, namnoženih u vrtlogu stravične ratne kataklizme koja se četiri godine potom širila svetom.
Leontije Mitrović, rodom iz Paštrovića, predstavljen je u toj policijskoj “knjizi”kao jedna od pet stotina paštrovskih pušaka koje su u Prvom svetskom ratu prešle golgotu Albanije i Solunskog fronta (“solunac i izraziti predstavnik velikosrpske politike”), kao čovek koji je pre rata pripadao Jugoslovenskoj radikalnoj zajednici i navodno nije bio posebno oduševljen ustankom protiv okupatora, koji su 1941. godine poveli komunisti. Vešt, lukav i zatvoren, on se ipak nije javno ispoljavao, piše tamo, tako da su o njemu imali kontradiktorna mišljenja čak i četnički prvaci i glavešine koje je, izgleda, milom ili silom, tokom rata često ugošćavao u Ostrogu.
Postoji, međutim, i drugo lice ove priče, druga, svetlija stranica ove biografije koja je za šezdesetak godina od smrti Leontija Mitrovića prerasla pomalo u predanje i o kojoj, naravno, nema ni reči u njegovom policijskom dosijeu, opterećenom i ideološkim predrasudama i svakojakim drugim tendencioznostima.
Rođen u paštrovskom selu Podličak 1878. godine u čestitoj porodici Luke Mitrovića. Osnovnu školu izučio u manastiru Praskvica, bogosloviju u Zadru, zamonašen u dvadesetoj godini u Kotoru, gde je jedno vreme vršio i dužnost gradskog kapelana, a potom službovao u manastirima Praskvica, Savina i Reževići.
Kad je u septembru 1912. godine planuo Prvi balkanski rat, među stotinu Paštrovića koji su se latili oružja i kao dobrovoljci otišli u pomoc Crnogorcima, bio je i nastojatelj manastira Reževići Leontije Mitrović. Samo petnaestak dana nakon formiranja dobrovoljačkog bataljona, tadašnji mitropolit crnogorsko-primorski Mitrofan Ban imenovao ga je za bataljonskog sveštenika, a malo potom po ukazu kralja Nikole, komandant Primorskog odreda crnogorske vojske, brigadir Mitar Martinović uručio je Mitroviću bataljonski barjak pod kojim se proslavio u bojevima oko Skadra, dotle da je odlikovan srebrnom medaljom za hrabrost i ratne zasluge.
Po povratku iz balkanskih ratova, u rodnom kraju, tada još pod austrougarskom okupacijom, žbiri i špijuni ga nisu dočekali sa lovorikama. Zato se, umesto u Reževiće, vratio i sklonio u manastiru Praskvica gde je neko vreme živeo gotovo ilegalno.
To ga ipak nije obeshrabrilo. Čim su 1914. godine odjeknuli pucnji Gavrila Principa i na sarajevskom pločniku se prolila krv austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda, kad je buknuo pozar Prvog svetskog rata, Mitrović je ponovo emigrirao u Crnu Goru i stao pod barjak crnogorske vojske. Pre toga je ukazom Kralja Nikole od 9. jula 1914. godine primljen ”u crnogorsko podanstvo sa svim pravima i dužnostima koje imaju crnogorski državljani.”
Već prekaljeni ratnik iz dva balkanska rata, Leontije Mitrović se našao među onih 525 Paštrovića (od ukupno ”hiljadu paštrovskih pušaka”) koji su proneli slavu crnogorskog i srpskog oružja od Cera i Suvobora do Bitolja, od Kolubare preko Drine do Glasinca i Mojkovca; koji su 1916. godine sa srpskom vojskom prošli golgotu odstupanja preko Albanije da bi potom 1918. prolomili linije Solunskog fronta i u vihornom naletu oslobodili porobljene Srbiju i Crnu Goru (u jesen 1916. godine, Mitrović i petorica njegovih rođaka zadobili su teške rane u blizini Bitolja, a on je, upravo dok je vidao rane, postavljen za vojnog sveštenika Prvog puka Moravske divizije).
Konacno, 1919. godine se skrasio na Cetinju gde je uskoro proizveden u igumana i odlikovan pravom da nosi naprsni krst. Dve godine zatim, sa tri Ordena Svetog Save, Zlatnom Obilića medaljom, Srebrnom medaljom za hrabrost, Albanskom i Kumanovskom spomenicom na grudima, seo je na stolicu igumana manastira Ostrog, odnosno prvog čuvara ćivota Svetog Vasilija Ostroškog, kojem je smerno služio više od trideset godina.
Dosije bez dokaza
U prvom dokumentu u dosijeu Leontija Mitrovića, napisanom 1946. godine, pored njegovih osnovnih ličnih podataka, onih koji su upisani i u ličnom kartonu sa fotografijom, stoji i objašnjenje “zašto je uveden”: “Što je za vreme bivše Jugoslavije uzeo aktivnog učešća u službovanju ondašnjim nenarodnim režimima. Za vreme okupacije uzeo je aktivnog učešća u izdaji, pri čemu je davao svoje dopise okupatorskom listu “Glas Crnogorca”, u kojima je napadao naš pokret, a danas je sasvim naspram FNRJ…”
Ovakve teške optužbe i kvalifikacije nekog činovnika Udbe, međutim, nisu podastrte čvrstim dokazima, ili ih barem nema u Mitrovićevom dosijeu. Naspram tih optužbi, recimo, u dosijeu ovog junaka iz balkanskih i Prvog svetskog rata, nigde se ne spominju njegova odličja koja u to vreme nisu deljena šakom i kapom i bez velikih zasluga.
