Radovan B. Milić publicista, rođeni Aranđelovčanin, koji decenijama živi i radi u Sloveniji i Austriji i Snežana Minić, stručni prevodilac za nemački i srpski jezik u državnom arhivu u Beču, otkrili su do sada nepoznata dokumenta o istoriji Srbije koja govore o periodu vladavine kneza Miloša Obrenovića i dobijanja nezavisnosti Kneževine Srbije od Osmanskog carstva.
Zahvaljajući njihovom radu više nije tajna šta su sakrivala pisma, izveštaji habzburškog diplomatskog predstavnika iz Konstantinopolja, upućena princu Meternihu u Beč, u periodu od 1828. do 1838.
Milić i Minić, inače članovi Slovenačko-srpskog kulturno-humanitarnog društva Sretenje iz Slovenskih Konjica su duboko “zakopali” tajne kartonskih kutija Nacionalnog arhiva Austrije.
Posle tačno 194. godine iz tamnih arhivskih depoa na svetlost dana izvukli su nepoznata dokumenta značajna za istoriju Srbije.
U 36 arhivskih kutija, sa više desetina hiljada različitih dokumenata iz 19. veka, pronađena su 34 izuzetno značajna dokumenta sa više od 200 pečatiranih papira, koji su bili predmet istraživačkog rada ovo dvoje posvećenih istraživača.
– Radi se o sasvim novim otkrićima, do sada neobjavljivanim izveštajima koji su putem tajnih diplomatskih kanala stizali tadašnjem ministru spoljnih poslova Austrije iz Konstantinopolja, današnjeg Istanbula. Požuteli papiri, pisani na francuskom jeziku, govore o spoljnopolitičkim događanjima u Srbiji, u prvoj polovini 19 veka i nastojanju Miloša Obrenovića da od Osmanskog carstva izdejstvuje nezavisnost za svoju kneževinu. U izveštajima su detaljno analizirana događanja u ustaničkoj Srbiji koja obuhvataju obaveštajna saznanja o knezu Milošu prema predstavnicima turskih vlasti – objasnili su oni.
Reč je, dodaju, o značajnim dokumentima koja do sada nisu bila dostupna srpskim istoričarima, niti su im bila poznata, uključujući i Radoša Ljušića, autora knjige “Knez Miloš državotvorni vladar”.
Radovan i Snežana su bili deo petočlanog tima koji je krajem 2019. tokom dvomesečnog rada u državnom arhivu u Beču pronašao 20 originalnih dokumenata o Pavlu Bakiću, kako Milić kaže “poslednjem srpskom despotu i najznamenitijem Šumadincu u Srednjem veku”.
Neophodan je Zbornik
Dokumenta koja su spasli tamničenja u depoima Nacionalnog arhiva Austrije, trebala bi da upotpune sliku o knezu Milošu Obrenoviću i Srbiji s početka 19. veka. Da bi se to i ostvarilo, potrebno bi bilo, kažu, da sva otkrivena dokumenta uz pomoć države budu publikovana u jedinstveni Zbornik dokumenata diplomatske građe koji sadrže izveštaje habzburškog poslanstva u Konstantinopolju od 1828. do 1838. godine. Jedino na taj način, smatraju, ovo jedinstveno otkriće bi moglo biti u funkciji države Srbije i zainteresovane srpske javnosti.
O Njegošu 11 papira
Pored navedenih dokumenata o Kanezu Milošu, sasvim slučajno i neplanirano, otkrivena su još dva dokumenta sa 11 papira koja datiraju iz 1837. godine, a odnose se na ondašnju Crnu Goru i vladiku Petra Petrovića Njegoša.
