Srbija nastavlja pokušaje dolaska do najznačajnijih artefakata u Drugom svetskom ratu i genocidu nad našim narodom na teritoriji Nezavisne države Hrvatske, rekao je direktor Muzeja žrtava genocida Dejan Ristić u obraćanju javnosti povodom ogromnog interesovanja za otkup Direktive br. 25 kojom je 27. marta 1941. nemački kancelar Adolf Hitler naredio napad na Kraljevinu Jugoslaviju.
Značajna otkrića
Ovaj dokument do kojeg je došla Srbija je, kako kaže istoričar Srđan Graovac za “Vesti”, značajan kao svedočanstvo o prošlosti i velikom stradanju našeg naroda.
– Taj dokument do kojeg je došla naša država osvetljava značajan segmet istorije i predstavlja svedočanstvo o našoj antifašističkoj orijentaciji i ispravnosti našeg naroda i države. Odnosno, dokaz je da smo i tada bili na pravoj strani – ukazao je Graovac i dodao da je Hitlerovo naređenje od velike važnosti kao istorijski izvor za istraživanja i o nekim drugim dešavanjima iz tog doba.
Dejan Ristić podseća da je muzej započeo godinu značajnim otkrićem spiska dela dece koju je u Drugom svetskom ratu spasla čuvena Diana Budisavljević, austrijsko- srpska humanitarka iz logora u Jasenovcu i drugih ustaških logora smrti u NDH. Spasila je čak 15.336 dece i pronalazak dela spiska te dece je izuzetno odjeknuo u svetu.
– Direktiva broj 25 je vredan pisani istorijski izvor o velikom napadu 6. aprila 1941, o istorijskom bombardovanju Beograda koji je bezmalo sravnjen sa zemljom – istakao je Ristić i dodao da je posedovanje tog dokumenta veliki dan za srpsku nauku, istoriju i kulturu.
Sadržaj dokumenta je, kaže, označio početak Drugog svetskog rata u Kraljevini Jugoslaviji, a uporediv je po značaju sa telegramom kojim je Austrougarsko carstvo objavilo rat Kraljevini Srbiji, 28. jula 1914.
Združeni udari
– Pronalazak važnog dokumenta je primer ozbiljnosti rada Muzeja i svedoči o stradanju civila i genocidu nad našim narodom – rekao je i dodao da će oba dokumenta biti izložena u nekoj od ustanova.
Ristić kaže da je Hitler, izdajući naređenje za početak združenih borbenih napada protiv kraljevina Jugoslavije i Grčke, označio početak četvorogodišnjih dramatičnih borbi užasnog stradanja civila posebno pripadnika srpskog naroda.
Bojan Arbutina, diplomac sa Katedre za istoriju Jugoslavije na Filozofskom fakultetu u Beogradu je istakao je da Muzej žrtava genocida intenzivno traga za istorijom u širem kontekstu stradanja našeg naroda.
– Hitlerovim potpisom imamo dokaz o užasnom zločinu. To su bili zločini protiv čovečnosti, genocid NDH i nacističke Nemačke nad srpskim narodom i herojska borba naroda od 1941. do 1945.
Kako su naglasili Ristić i Arbutina, ovo je neprocenjivo vredan dokument i istorijski izvor, koji se sada nalazi u posedu Srbije.
– Ovaj dokument je predstavljao i zloslutni nagoveštaj brojnih dramatičnih, tragičnih, ali i herojskih događaja koji su obeležili razdoblje Drugog svetskog rata na prostoru okupirane Kraljevine Jugoslavije – zaključili su predstavnici Muzeja žrtava genocida.
Pomogao predsednik
Na osnovu inicijative koju je Muzej žrtava genocida uputio predsedniku Aleksandru Vučiću i, kako kažu istoričari, a na molbu predsednika, Vlada je obezbedila sredstva za kupovinu značajnog istorijskog izvora.
– Predsednik i Vlada još jednom su demonstrirali odlučnost i postojanje stručnih i svih drugih logističkih resursa na osnovu kojih je moguće da se pristupi povraćaju pokretnih kulturnih dobara u i to onih od značaja za istoriju i kulturu srpskog naroda i države- kažu istoričari Muzeja.
Papir sa 13 originala
Direktiva 25 ima 13 originala, a jedan je sada u vlasništvu Srbije. Dejan Ristić kaže da je cena otkupa 42.500 američkih dolara, što je izuzetno povoljan iznos, osam puta manji od cene slike Paje Jovanovića “Odmor bažibozuka” ili “Arnautski ratnik”, koja je bila skoro 350.000 evra, na aukciji u Galeriji Sotbi u Londonu.
Paraf o komadanju zemlje
Dokument sa Hitlerovim potpisom osim eksplicitne naredbe za danonoćno bombardovanje Beograda, sadrži i spremnost da se nakon okupacije Jugoslavije delovi njene teritorije predaju Bugarskoj i Mađarskoj. Uz to i da će političkim obećanjima Hrvatima biti pooštrena unutrašnja politička zategnutost u Jugoslaviji. Sadržaj direktive rezultirao je i stvaranjem preduslova za uspostavljanje NDH, odnosno otpočinjanje genocida nad pripadnicima srpskog naroda u NDH.
