Aleksandra Marković, pravnik iz Niša, jedan je od ovogodišnjih učesnika seminara “Dijalog za budućnost” koji od 2015. organizuju Beogradski fond za političku izuzetnost i više UN agencija (UNDP, UNICEF i UNESCO).
Ona se predstavila naučnim radom “Nasilje u porodici – inkluzija trećeg doba” u kome upozorava da je u Srbiji, ali i regionu u porastu nasilje nad starijim osobama.
– Od 33 žene koja je ubijena u porodičnom nasilju u 2018. godini, devet su bile starije od 65 godina. Ubice su u pet slučajeva bila njihova deca, u dva slučaja unuci, a u dva slučaja bračni partneri. Međutim, indikativno je da u većini slučajeva nijedna od žrtava prethodno nije prijavila problem nadležnim službama – ističe Marković i dodaje da je profil žrtve ovog oblika nasilja po pravilu osoba koja je radno nesposobna, živi u domaćinstvu ili sama i zavisi od tuđe pomoći.
– Kao nasilnici se uglavnom pominju supružnici ili deca, ali mogu biti i treća lica koja su povezana sa žrtvom koja je po pravilu povučena ili depresivna osoba, a zbog nemogućnosti da se brine o sebi prinuđena je da ovlasti nekog da upravlja njenim finansijama. U većini slučajeva to su deca žrtava. Kao jedna od poražavajućih činjenica pojavljuje se i to da su stare osobe često povučene, ostavljene same u domaćinstvima, i bez osnovnih sredstava za život – navodi Marković.
Ona ističe da prema rezultatima nedavnog istraživanja Poverenika za zaštitu ravnopravnosti gotovo polovina ispitanih koji imaju 85 i više godina navodi da ima otežan pristup zdravstvenim ustanovama, a da se skoro trećina starijih od 75 godina, suočava sa barijerama prilikom kretanja ulicom, korišćenjem javnog prevoza ili javnih površina.
– Strah, sramota, prevelika ljubav prema deci, strah od smeštaja u neku od ustanova razlog su zašto žrtve nasilja ne govore o nasilju – zaključuje Aleksandra Marković.
Njen naučni rad će biti publikovan na predstojećem velikom međunarodnom skupu koji se u septembru organizuje u Istanbulu.
Psihičko zlostavljanje
U istraživanju Poverenika za rodnu ravnopravnost stoji da je svaka treća žrtva među starijim osobama bila meta psihičkog zlostavljanja. Najzastupljeniji oblik nasilja kod starih osoba je u 60 odsto slučajeva zanemarivanje, sledi psihičko nasilje u čak 31 posto, a u 16, 1 procenat je fizičko zanemarivanje.
– Mnogi simptomi psihičkog zlostavljanja žena nisu očigledni, jer nesanica, anksioznost, napetost, razdražljivost, povlačenje u sebe, mogu ići i uz starost, a često se ne primeti kao primer zanemarivanja ili neke od navedenih zlostavljanja – ističe Markovićeva.
Strože kazne
Aleksandra Marković upozorava da kada je reč o nasilju nad ženama sve manje je žrtava koje ga prijavljuju.
– Ranije je svaka treća žena prijavljivala nasilje, a sada je to znatno manje. Nije, ipak, jasno da li žene manje prijavljuju porodično nasilje, da li ga ima manje ili su jednostavno izgubile veru u institucije. Međutim, činjenica je da je u Srbiji poslednjih godina donošenjem niza zakonskih odredbi, strožim kaznama i uvođenjem novih krivičnih dela dosta toga urađeno kako bi se poboljšao položaj žrtava nasilja u porodici – naglašava naša sagovornica.
