Šta Prištini najviše smeta kod ZSO?

Kosovo online

Najčešća primedba prištinskih političara na račun Zajednice srpskih opština, što je već više od 10 godina neispunjena obaveza iz Briselskog sporazuma, jeste da ona “ne može da ima izvršna ovlašćenja”, međutim, prema oceni analitičara, Prištini smeta sam koncept Zajednice i to što je “srpska”.

Uporno odbijanje da se Zajednica srpskih opština formira i posle 10 godina od potpisivanja Briselskog sporazuma na površinu je izbacila pitanje šta je to što albanskoj strani na Kosovu toliko smeta, da su zbog toga potpuno blokirali proces dijaloga i normalizacije odnosa s Beogradom.

Izjave Aljbina Kurtija i ostalih najvažnijih albanskih političara, po oceni analitičara, govore da se samouprava za Srbe na Kosovu među Albancima smatra “izdajom nacionalnih interesa”, a često povezivanje za Republikom Srpskom u BiH govori da je reč “srpska” najveći problem.

Prema Nacrtu Statuta Zajednice srpskih opština koji je srpska strana predstavila 2. maja u okviru dijaloga u Briselu, ZSO treba da obavlja poslove u oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, primarne, sekundarne i tercijarne zdravstvene i socijalne zaštite i urbanog i ruralnog planiranja.

Između ostalog, posebno se, kako je navedeno, stara o jačanju lokalne demokratije, poboljšanju uslova života povratnika, o unapređenju i razvoju kulture i zaštiti kulturne baštine, unapređenju, očuvanju i korišćenju poljoprivrednog i šumskog zemljišta, drumskom saobraćaju i prevozu putnika u lokalnom saobraćaju, razvoju sporta, zaštiti životne sredine i smanjenju rizika od katastrofa.

Politički analitičar Ognjen Gogić ocenjuje za Kosovo onlajn da Prištini više od nadležnosti koje bi imala Zajednica srpskih opština, smeta sam njen koncept, jer, kako kaže, ona asocira na neku vrstu unutrašnje autonomije Srba, podseća na neki oblik stvaranja entiteta ili trećeg nivoa vlasti, a najviše im je problematično što bi taj entitet nosio pridev “srpski”. To je, smatra, samo po sebi za njih zastrašujuće i neprihvatljivo.

Kako objašnjava, Zajednica bi centralizovala i objedinila nadležnosti opština koje su im već po zakonima i ustavu Kosova date.

– Ako su opštine saglasne sa tim, onda nema razloga da Kurti ima problem jer Zajednica ne bi preuzela neke nadležnosti koje imaju centralne vlasti poput policije, pravosuđa… Ne bi mogla da spreči odluke centralne vlasti na teritorijama opština, već bi nadležnosti koje opštine već imaju koordinisala i centralizovala. Njima smeta i sama pomisao da bi Zajednica imala ovlašćenja da sprovodi odluke u opštinama koje čine ZSO, a ovlašćenja bi bila u oblastima zdravstva, obrazovanja, ekonomskog razvoja i urbanog i ruralnog planiranja. Dakle, Zajednica ne bi mogla da revidira odluke centralnih vlasti, ne bi mogla da se meša u ono što centralna vlast vrši na teritoriji čitavog Kosova. Ako se donese neki zakon, Zajednica ne može da sprečava njegovo sprovođenje – navodi Gogić.

On ukazuje da je najveća primedba kosovskog ustavnog suda da ZSO krši prava lokalne samouprave ukoliko bi joj bilo dozvoljeno da promeni neku odluku lokalne samouprave.

– To bi trebalo više da smeta srpskoj, nego albanskoj strani – kaže on i dodaje da ako bi ZSO bila tutor nad opštinama, zašto bi to smetalo Prištini jer bi “cenu plaćali ljudi koji žive u tim opštinama”.

Nakon poslednje runde dijaloga, na kojoj je predstavljen nacrt Statuta ZSO, pojavile su se nezvanične informacije da je Prištini zasmetao član u kojem se govori da će ZSO imati himnu, zastavu i grb, a Gogić kaže da opštine već imaju prava na svoja obeležja – na grb i druge simbole.

– Suludo je problematizovati zašto nešto što opštine već mogu da rade, ne bi radila i Zajednica. Kurti je u pravu, s njegovog aspekta, to bi doprinelo jačanju identiteta i veće kohezije Srba na Kosovu, ojačalo bi identitet srpske zajednice na Kosovu i to je njemu problem, inače ti simboli sami po sebi nisu sporni – navodi on.

Nacrt Statuta ZSO predviđa i da Zajednica upravlja javnom imovinom, javnim dobrima, odnosno prirodnim resursima, a kako se spekuliše, i ovo je trn u oku albanske strane. Gogić, međutim, smatra da bi Zajednica mogla da osniva neka preduzeća i da nema razloga da to bude sporno.

– Ovlašćenja i nadležnosti Zajednice su široka koliko su široke nadležnosti opština. Izlišno je da to smeta Kurtiju jer bi to pre trebalo da smeta opštinama. Ništa Zajednica ne bi mogla da odnese sa Kosova, samo bi mogla da prisvoji ono što je već Ustavom i zakonima Kosova dato opštinama – zaključio je on.