“Srpskoj manjini preti nestajanje u Severnoj Makedoniji”

EPA/Georgi Licovski

U Republici Severnoj Makedoniji živi oko 30.000 Srba, a od juna ove godine dobili su i svoje udruženje koje trenutno ima 621 člana.

Predsednik udruženja Dimitrije Nedić za “Politiku” je govorio o značaju njegovog osnivanja, ciljevima, problemima sa kojima se suočava srpska nacionalna manjina u Severnoj Makedoniji i koracima do ostvarivanja i zaštite prava Srba u ovoj zemlji.

– Zabrinjavajući su podaci o nestanku Srba sa ovog prostora za šta je dokaz i popis koji su uradili zvanični državni organi Republike Severne Makedonije. Naime, prema popisu iz 2001. godine, Srba je zvanično bilo 35.939, a 2021. godine njihov broj je 23.877. Ovo je jedan od razloga mog angažovanja kako bismo probudili nacionalnu svest srpskog naroda – objašnjava Nedić razloge svog uključivanja u udruženje.

Koji su konkretni ciljevi udruženja?

– Udruženje “Mir, sloga, stabilnost” apolitično je udruženje. Kako je navedeno u statutu, formirano je da se konkretno bavi rešavanjem i zaštitom elementarnih prava srpske nacionalne zajednice i ostalih nacionalnih zajednica u Srbiji i Severnoj Makedoniji. Zahvaljujući dosadašnjem radu i uspehu u ostvarivanju suštinskih prava u pojedinačnim slučajevima, udruženju su se priključili građani različite etničke i verske pripadnosti.

Koji su osnovni problemi građana srpske nacionalnosti u Severnoj Makedoniji?

– Republika Severna Makedonija je multikonfesionalna država u kojoj se pripadnici svih nacionalnih zajednica podjednako suočavaju sa životnim problemima. Njeni građani, pa i pripadnici srpske nacionalnosti, nisu izuzeti od problema egzistencijalne prirode jer su okolnosti u Severnoj Makedoniji pod uticajem svetskih ekonomskih dešavanja. Kao i ostali, pripadnici srpske nacionalne zajednice najčešće odlaze u inostranstvo radi obezbeđivanja boljih uslova za život.

Da li su dovoljno zastupljeni u društveno-političkom životu?

– Nažalost, moram da konstatujem da su zastupljeni veoma malo, gotovo neprimetno. I ta nekolicina koja se pojavljuje kao činilac u društveno-političkom životu nisu pravi predstavnici, a samim tim ni zaštitnici srpske nacionalne zajednice u RSM.

Otkud razjedinjenost Srba u političkom delovanju?

– Apsurd je da 23.877 pripadnika srpske populacije u Severnoj Makedoniji ima tri političke stranke i 17 nevladinih organizacija. Ključno pitanje je legitimnost koju imaju srpske političke stranke u Severnoj Makedoniji: da li legitimnost crpe iz srpskog glasačkog tela u Severnoj Makedoniji ili su deo konglomerata makedonskih političkih blokova. Realnost je, nažalost, da je najveći deo Srba naklonjeniji makedonskim političkim subjektima.

Srbi iz Makedonije se suočavaju i sa problemom težeg dobijanja pasoša Srbije.

– To je veoma kompleksno pitanje. Od momenta prikupljanja potrebne dokumentacije do dobijanja uverenja o državljanstvu Republike Srbije za Srbe u RSM – trnovit je put. Potrebno je olakšati celokupnu proceduru za ostvarivanje prava na državljanstvo. Činjenica je da je do 2020. godine broj podnetih zahteva bio od 200 do 250, a već 2021. godine, a i 2022. godine – ima više od 1.000 zahteva.

Kako ocenjujete odnose Severne Makedonije i Srbije?

– Bilateralni odnosi Srbije i RSM na zavidnom su nivou. Tome je doprinelo i rešavanje crkvenog statusa Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije, jer je time otklonjen višedecenijski problem koji je opterećivao dva bratska naroda. Mnogo je učinjeno na unapređenju odnosa dveju država.