Sretenje Gospodnje, 15. februar, državni i verski praznik, dan od velikog značaja za Srbiju… Datum kada se država sreće sa svojom istorijom, vernici sa velikim praznikom Srpske pravoslavne crkve, a zima sa letom. Na Sretenje se, kažu istoričari, rađala Srbija.
Ovaj dan je od 2002. godine državni praznik koji se obeležava kao sećanje na dva važna istorijska datuma: dan Prvog srpskog ustanka protiv Turaka 1804, pod vođstvom Đorđa Petrovića Karađorđa i 1835. u Kragujevcu, kada Srbija dobija prvi moderni i liberalni Ustav.
Povod za Prvi srpski ustanak bio je janičarski zulum u Beogradskom pašaluku, kada su Turci posekli glave brojnim uglednim Srbima. Oni koji su preživeli “seču knezova” okupili su se na Sretenje u Orašcu, u mestu Marićevića jaruga i pod vođstvom Karađorđa podigli bunu. Do sloma ustanka došlo je 1813, Karađorđe je pobegao iz zemlje, a za njim i druge znane vojvode. Slom ustanka bio je težak udarac, ali se može reći i uspeh jer je kod Srba probudio svest o slobodi. Pritom je uoči propasti bune, Bukureštanskim sporazumom, Srbija pomenuta kao subjekt u međunarodnim okvirima, a u tom dokumentu su bila sva prava koja je kasnije postepeno dobijao srpski narod: od samouprave posle Drugog srpskog ustanka, autonomije 1829. do nezavisnosti Srbije 1878. Zato se kaže da su tu temelji srpske državnosti.
Posle sloma ustanka Miloš Obrenović je uspeo da se nagodi sa Turcima, a po njegovom naređenju je ubijen Karađorđe i njegova glava poslata sultanu u Istanbul. U doba kneza Miloša je 1835. na Sretenjskoj skupštini usvojen Ustav, čiji je tvorac novinar i diplomata Dimitrije Davidović, bečki student koji se 1821. vratio kući i počeo da službuje kod Obrenovića. Ministar postaje 1834, a 1835. piše Ustav po uzoru na najviše akte Francuske i Belgije. Ustav je slovio je kao moderan i liberalan jer je su tekst uneti razbijanje feudalnih ustanova i nacionalna emancipacija. Međutim, nije se dopao tada velikim silama Austriji, Rusiji i Turskoj, pa je suspendovan a Davidović smenjen. Ipak, taj prvi Ustav slovi kao akt kojim počinje moderna srpska državnost.
Sretenje Gospodnje je i vrlo važan datum za hrišćane, a SPC ga obeležava 15. februara po starom gregorijanskom kalendaru. Ovaj praznik slovi kao uspomena na dan kada je Bogorodica prvi put u hram uvela novorođenog Isusa Hrista da bi se posvetio Bogu. Prema predanju, tog dana je Deva Marija sa Josifom i detetom u naručju otišla u Božji hram zbog dve stvari: da se očisti od porođaja i da Bogu predstavi dete. Zato je simbolično taj praznik prvi susret Boga i čoveka pod svodovima hrama i sretenje novorođenog Mesije koga je u naručje primio stari Simeon Bogonosac. Sretenje se obeležava od 544. godine nove ere, u doba cara Justinijana.
Na Sretenje, kako se veruje u srpskom narodu, sreću se i razdvajaju zima i leto. Dani postaju duži, a noći kraće, zbog čega narod kaže: “Sretenje obretenje.” Veruje se da medved nagoveštava da li je zimi kraj ili ne. Ako na Sretenje osvane sunčan dan, životinja se uplaši od svoje senke, vraća se u pećinu i nastavlja zimski san, što je znak da će zima trajati još šest nedelja. Ako sunca nema, ostaje napolju što je znak da je kraj hladnim danima.
Događaji za pamćenje
Pored Zbora kojim je počeo Prvi srpski ustanak 1804. i donošenja Sretenjskog ustava 1835, na ovaj dan su se desila još dva važna događaja. U Skoplju je 1909. održana prva Skupština Srba u Osmanskom carstvu, a 2014. godine referendum na severu Kosova.
Verovanja i običaji
Za Sretenje se pale sveće pošto, prema predanju, njihov plamen ima čarobnu moć da štiti kuću od gromova i drugih nesreća. Možda je najinteresantnije verovanje da devojke moraju da paze koga će tog jutra sresti jer će njihov mladoženja biti baš kao muškarac na koga prvo naiđu i to po izgledu i po karakteru. Ako sretne tamnokosog muškarca za takvog će se udati, a ako je plav, takav će joj biti muž. Isto važi i ako naiđe na zdravog ili bolesnog, siromaha ili bogataša.
