Uz najviše državne i vojne počasti u četvrtak je kod spomenika u Tašmajdanskom parku održana centralna ceremonija povodom devedesetogodišnjice od smrti proslavljenog švajcarskog naučnika dr Rudolfa Arčibalda Rajsa.
On je sahranjen na Topčiderskom groblju u Beogradu, ali mu je srce po njegovoj želji preneto u urni na Kajmakčalan, gde je sahranjeno zajedno sa ostalim ratnicima poginulim na Solunskom frontu. Na urni je pisalo: “Ovde u ovoj urni na vrhu Kajmakčalana, Zlatno srce spava, Prijatelj Srba iz najtežih dana, Junaka pravde, Istine i Prava, Švajcarca Rajsa kom’ nek je slava.”
– Sa ponosom se sećamo Arčibalda Rajsa, slavnog švajcarskog naučnika, koji je svojim predanim radom na istraživanju zločina nad srpskim stanovništvom u vreme Prvog svetskog rata zauvek zadužio Srbiju – rekao je Zoran Antić, državni sekretar Ministarstva za rad i zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja.
On je podsetio da je dr Rajs sa srpskom vojskom prešao u Albaniju, Solunski front i sa Moravskom divizijom umarširao u oslobođeni Beograd, novembra 1918. godine.
– Zavoleo je srpskog vojnika-seljaka i srpski narod i do kraja života ostao u Srbiji. On je čovek čije ime svaki Srbin i građanin Srbije mora da izgovara sa posebnim pijetetom. Dragi doktore, Srbija će vam biti večno zahvalna za sve što ste učinili za nju i voleće vas isto onako kao što ste vi voleli nju – poručio je Antić.
Okupljenima se na srpskom obratio i novi vojni izaslanik Švajcarske, pukovnik Ura Amiet, koji je istakao da je malo ljudi koji su ostavili takvo nasleđe kao što je to učinio dr Arčibald Rajs.
– Mnogo je toga rečeno i napisano o Arčibaldu Rajsu i očigledno je da njegovo zaveštanje živi i danas. Rajs nije bio samo pionir u istragama kriminalnih dela, već i izuzetna osoba i humanista. Reči koje je napisao o Srbima koje je mnogo voleo i dalje odjekuju u srcima i umovima mnogih. Rajs se dokazao kao pravi prijatelj Srbije, onda kada im je bio preko potreban i to je nastavio do samog kraja života. On je od izuzetne važnosti ne samo za Švajcarsku i Srbiju, već i ceo ljudski rod – istakao je pukovnik Amiet.
Povodom devedeset godina od smrti čuvenog Švajcarca vence su položili i predstavnici Ministarstva odbrane i Vojske Srbije, kao i Kriminalističko-policijskog univerziteta i grada Beograda.
Andreja Mladenović, pomoćnik gradonačelnika Beograda, kaže za “Vesti” da Srbi i dalje ne slušaju “očinske prekore” koje je dr Rajs svojevremeno uputio kroz knjigu “Čujte Srbi”.
– Dr Rajs nas je kao otac uputio kako treba da živimo i kako treba sebe mnogo više da cenimo da bi nas i drugi cenili. Nažalost, ne slušamo ga koliko bi to bilo potrebno, ali i sećanjima na njega i njegovo delo doprinosimo da se “dozovemo pameti” i da u nama prorade srpska svest i identitet – ističe Mladenović.
Istraživao zločine nad srpskim civilima
Rudolf Arčibald Rajs rođen je u današnjem Hauzahu, Baden 8. jula 1875. godine, a preminuo u Beogradu 8. avgusta 1929. godine. U Srbiju je došao na poziv srpske vlade 1914. godine kako bi istražio zločine austrougarske, nemačke i bugarske vojske nad civilnim stanovništvom. Potom je sa srpskom vojskom prešao u Albaniju, Solunski front i sa Moravskom divizijom umarširao u oslobođeni Beograd, novembra 1918. godine. Zavoleo je srpskog vojnika-seljaka i srpski narod i do kraja života ostao u Srbiji.
Najveći prijatelj
Državni sekretar Zoran Antić podsetio je da je dr Rajs sahranjen na Topčiderskom groblju 10. avgusta 1929. godine sa generalskim počastima i po pravoslavnim običajima. Sahrani je prisustvovalo čak 15 sveštenika.
– Rajs je sahranjen istog datuma kada je Srbija posle Berlinskog kongresa i Proklamacije knjaza Milana Obrenovića proglašena nezavisnom državom, s tim što je između ta dva događaja protekla 51 godina. Rađanje moderne evropske Srbije i godišnjica njene nezavisnosti neposredno su vezani za rođenje i smrt najvećeg prijatelja Srba u novije vreme – istakao je Antić.
