Više od 6.000 srpskih vojničkih grobalja nalazi se u 50 država širom sveta. Samo u Makedoniji, ima ih nekoliko desetina. Nažalost, ni u godini u kojoj se obeležava stotinu godina od Velikog rata, gotovo ništa nije urađeno na njihovom uređenju.
Na srpskom vojničkom groblju na periferiji Bitolja, na metalnim krstovima nema imena – samo brojevi. Iznad se nalazi kosturnica u kojoj su posmrtni ostaci 4.400 srpskih vojnika stradalih u Gorničevskoj bici, jednoj od najznačajnijih za proboj Solunskog fronta i kosti ratnika iz Balkanskih ratova.
O groblju brinu jedino predstavnici Srpsko-makedonskog društva. Na prostoru od Bitolja do Kajmakčalana ima oko 75 pukovskih grobalja srpskih neznanih junaka.
Predsednik Srpsko-makedonskog društva Dragiša Strahinjić procenjuje da bi relativno brzo mogla da se saznaju njihova imena.
"To zavisi od arhive. Ako su složni i ako otvore dokumenta, to je za mesec dana", kaže Strahinjić i poručuje Beogradu da se oduži soluncima.
Tridesetak kilometara od Bitolja, u selu Baču nalazi se ruševina kuće u kojoj je bila Vrhovna komanda srpske vojske i u kojoj je jedno vreme boravio kralj Aleksandar.
Na pola puta od Bitolja prema Kajmakčalanu ima još jedno srpsko vojničko groblje, u Skočiviru. Još jedan zaboravljeni trag srpske vojske u Prvom svetskom ratu o kome brine samo srpsko-makedonsko prijateljstvo.
Put do vrha Kajmakčalana, lošiji nego pre Drugog svetskog rata. Ni Memorijalni kompleks nije u dobrom stanju.
"Zašto srpska deca ne dođu? Neka se organizuje ekskurzija, pa da vide ta groblja", kaže Strahinjić i ističe da na Kajmakčalanu viđa i Amerikance.
|
Želja da počivaju na jednom mestu U traganju za neobeleženim i zapuštenim humkama, Društvu Srpsko-makedonskog prijateljstva pomažu Udruženje ratnih dobrovoljaca 1912-1918. i Planinarsko društvo Kopaonik. |
