Fenomen nedovoljnog rađanja, niske reproduktivne norme, sve veća prosečna starost žena tokom rađanja, odlaganje majčinstva, starenje populacije, porast prosečne starosti stanovništva su, kako kaže Gordana Bjelobrk, globalnog karaktera, pa tako prisutni i u Evropi.
– Bez migracione komponente većina evropskih država bi se suočila sa još većim sunovratom u starenju i smanjenjenjem svog demografskog potencijala, što se posebno odnosi na zapadnoevropske zemlje, kao imigracione. Te razvijene države, zahvaljujući prilivu migranata, kompenzuju niske stope fertiliteta – pojašnjava i navodi podatak da pojedine zemlje kao što su Nemačka, Finska, Češka i Slovenija, imaju negativan prirodni priraštaj, ali im je ukupan populacioni rast pozitivan.
Nasuprot zapadnoj, u istočnoj Evropi, izuzev negativnog uticaja prirodnog priraštaja na broj stanovnika, nepovoljno dejstvo ima i njen emigracioni karakter. Takođe, fertilitet istočnoevropskih zemalja se sve manje razlikuje od Zapada, pa su migraciona kretanja ta koja dele kontinent na dva pola, ukazuje naša sagovornica.
Na osnovu analize konkretnih pokazatelja demografskih prilika u EU, može se zaključiti da Srbija spada u red zemalja sa najvećim padom broja stanovnika u 2020. sa Bugarskom, Letonijom, Albanijom, Hrvatskom, Rumunijom, Ukrajinom, Grčkom, Mađarskom i Italijom. Dodatno, podaci o gubitku stanovništva Srbije reprezentuju samo gubitak prirodnim putem, što temu usložnjava, i usmerava ka zaključku da je ukupan gubitak stanovništva viši.
Izuzetno nizak fertilitet, odnosno rodnost beleži južna Evropa, a Olivera Negovanović, statističar u Odseku za demografiju i statistiku zdravstva RŽS navodi za “Vesti” da u pojedinim regionima Španije, Italije i Grčke, Malte iznosi 1,25 dece po ženi.
– Najveću vrednost stope fertiliteta imaju Francuska i Turska sa 1,8 dece. Kod zemalja u okruženju, stope fertiliteta kao i kod Srbije gravitiraju oko vrednosti 1,5 dece po ženi i dok Slovenija, Bugarska i Mađarska imaju neznatno veće vrednosti u odnosu na Srbiju, a nešto niže vrednosti su u Severnoj Makedoniji i Hrvatskoj – navela je ona.
Prosečna vrednost prirodnog priraštaja u EU je, kaže, negativna i iznosi – 2,5 promila, a u poređenju sa zemljama EU, Srbija je sa -8,0 promila, po negativnoj vrednosti prirodnog priraštaja, na dnu lestvice sa Bugarskom, Ukrajinom, Litvanijom, Rumunijom, Letonijom, Italijom i Hrvatskom.
– Pozitivne stope prirodnog priraštaja karakterišu nekolicinu zemalja kontinenta i to Island, Irsku, Kipar, Luksemburg, Norvešku, Švedsku, Dansku, Švajcarsku, Francusku – zaključila je Negovanovićeva.
Srbin ima 43 godine
Olivera Negovanović kaže da Srbija sa prosečnom starošću od 43,4 godine u 2020. parira najstarijim zemljama Evrope u koje spadaju Italija sa 47,2 godine, Nemačka sa 46, Portugal 45,5, Grčka 45,2, Bugarska 44,8, Španija sa 44,3, Hrvatska 44,2, Slovenija 44,1 i Austrija 43,5.
– Skoro da nema regiona u Evropi sa stopom ukupnog fertiliteta iznad nivoa neophodnog za prostu zamenu generacija – ukazala je ona.
Imigracija diže prosek
Gordana Bjelobrk ukazuje da su spoljne migracije od ogromnog značaja za ukupan populacioni razvitak evropskih zemalja.
– Pojedine zemlje kao što su Nemačka, Finska, Češka i Slovenija, imaju negativan prirodni priraštaj, ali im je zahvaljujući imigracijama, ukupan populacioni rast pozitivan – navela je Gordana Bjelobrk.
