U manastiru Žiča u nedelju, 6. oktobra, Svetom arhijerejskom liturgijom zvanično će početi obeležavanje jednog od najznačajnijih događaja za identitet srpskog naroda – osam vekova autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve (SPC), čiji je utemeljivač Sveti Sava.
Sveti Sava, koji je u to vreme bio iguman manastira Hilandar, izdejstvovao je autokefalnost kod nikejskog cara Teodora Prvog Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla Prvog Haritopula, a samostalnost SPC je proglašena 14. septembra 1219. godine, sa sedištem u manastiru Žiča.
Središte arhiepiskopije u početku je bilo u manastiru Žiča, zadužbini prvog kralja iz dinastije Nemanjića – Stefana Prvovenčanog, a nakon upada Pečenega, 1253. godine, premešteno je u Peć na Kosmetu.
Prvi arhiepiskop – Sveti Sava
Za prvog srpskog arhiepiskopa sa titulom arhiepiskop srpskih i primorskih zemalja proglašen je Sveti Sava, najmlađi sin osnivača dinastije Nemanjić – Stefana Nemanje.
Srpska arhiepiskopija je proglašenjem srpskog carstva uzdignuta na dostojanstvo patrijaršije na crkvenom saboru u Skoplju 1346. godine, a pećki arhiepiskop Joanikije Drugi dobio je titulu patrijarha. Patrijarh je, poput cara, nosio titulu patrijarh Srba i Grka/Srbije i Romanije, a patrijaršija je dobila položaj i privilegije po uzoru na Carigradsku patrijaršiju.
Carigradska patrijaršija je na ovaj postupak 1350. godine reagovala anatemom i izopštenjem iz pravoslavne crkve srpskog cara Dušana i njegove porodice, patrijarha i naroda usled čega je nastao raskol koji je trajao sve do 1375.
Tada je posredovanjem kneza Lazara Hrebeljanovića i zbog ugroženosti od Turaka, raskol prevaziđen, a Pećkoj patrijaršiji priznat status patrijaršije u ustrojstvu pravoslavnih crkava, koji je održala do danas.
Padom Smedereva i srpske despotovine pod tursku vlast 1459. godine tadašnja Pećka patrijaršija je ukinuta, a obnovljena je 1557. inicijativom velikog vezira Mehmed-paše Sokolovića, koji je za prvog patrijarha obnovljene patrijaršije postavio svog rođaka Makarija Sokolovića.
Mustafa Treći ukida Pećku patrijaršiju 1766.
Jurisdikcija Pećke patrijaršije pokrivala je široku teritoriju od Velesa, Štipa i Samokova na jugu, do Budima na severu i severnih krajeva Dalmacije Slavonije i Panonije na zapadu.
Zbog toga što su episkopi i patrijarsi često bili na čelu naroda protiv Osmanlija, u čemu su posebno istaknutu ulogu imali vršački episkop Melentije, patrijarh Arsenije Treći Čarnojević i Arsenije Četvrti Šakabenta, sultan Mustafa Treći ukinuo je Pećku patrijaršiju 1766. godine.
Godinu dana kasnije ukinuta je i Ohridska arhiepiskopija, na čijem čelu su bili grčki episkopi. Nakon toga delovi srpske Crkve, koji su ostali pod Osmanlijama, ušli su pod jurisdikciju Carigradske patrijaršije, a većinu episkopa činili su Grci – fanarioti.
Od 1920. središte u Beogradu
Veliki broj Srba je u to vreme emigrirao na područje Austrije, pa je katedra arhiepiskopa pećkog premještena iz Peći u Sremske Karlovce, a u maju 1848. uzdignuta na rang patrijaršije.
Nakon uspostavljanja srpske autonomije 1832. u Beogradu je proglašena autonomna mitropolija pod jurisdikcijom Carigradske patrijaršije, a 1879. je dobila autokefalnost.
Od 1920. godine središte SPC je u Beogradu, a Crkva ima dostojanstvo patrijaršije.
Srpska pravoslavna crkva je samostalna i ima dostojanstvo patrijaršije, a prema važećem diptihu Carigradske patrijaršije nalazi se na šestom mestu, posle Ruske, a pre Rumunske.
Srpska pravoslavna crkva ima 39 eparhija, više od 3.500 parohija, 204 manastira, oko 1.900 sveštenika, oko 230 monaha i 1.000 monahinja.
Zasto srbija ne obelezava danove istorije po crkvama u srbiji zasto tamo gi upotrebljavaju za klozete manastire a u Kosovo su vazni manastiri u Kosovo manastiri su Albanski albance ortoxi a godinama okupacije prisvojiliste nema nista ot manastire kad u Kosovo zivu 3 posto i to narucito dedovce pijandure koji jedva cekaju minimalac pa posle iljuriraju po prodavnice!