Ako verujemo reči Jevanđelja, tamo ćemo naći i to da je svaka vlast od Boga. I od toga da li verujemo Jevanđelju ili ne, zavisiće naš odnos prema vlasti. Međutim, tu istu rečenicu kralj Petar je gledao iz svoje perspektive. I on je znao, kao što su znali i pravoslavni Srbi u njegovo doba, da je on po Božjem dopuštenju i Božjem promislu postao kralj, postao vladar Srba, i štaviše Srba, Hrvata i Slovenaca. Ali, znao je i to da je to što ima od Boga dobio… Kralj Petar je bio sluga svome narodu. Ko je još podigao svome slugi spomenik i majci njegovoj? A kralj Petar to jeste – vojniku koga nije uspeo da sačuva kroz nedođiju, a za kojeg je majka molila da ga kralj vrati živog i zdravog, on je podigao spomenik. I majci njegovoj. I čuvao čarape koje je ta majka uputila po kralju svome sinu, koji takođe nije žalio sebe.
Deo besede Njegove svetosti patrijarha srpskog Porfirija posle čitanja Jevanđelja povodom sto godina od smrti kralja Petra Prvog Karađorđevića, u hramu Svetog Đorđa na Oplencu oslikava ličnost jednog od naših najomiljenijih vladara.
S ikonom kroz mećave
– Jedna sitnica naizgled, krupno i mnogo govori o njemu – kada je išao sa svojim narodom na krstovaskrsli put, kroz zimu, kroz mećave i snegove, jedino što je poneo sa sobom bio je diptih – ikona apostola Petra i Pavla. Već samo ta ikona po sebi mnogo govori. U njoj je sadržano jedno društvo, obrazovni – intelektualni svet i običan prost svet. Ali u jednome jedno, u veri jedno, u Hristu jedno. I sadržana i pokazana ljubav – jer bilo je momenata kada su ta dvojica apostola imali međusobno različita mišljenja i stavove, prepirali se, ulazili u sukobe, ali je uvek nadvladavala ljubav i pobeđivalo jedinstvo, jer je to jedinstvo u Hristu i Crkvi Njegovoj – rekao je, između ostalog, poglavar SPC.
Hram Svetog Đorđa na Oplencu bio je 16. avgusta ove godine mesto okupljanja velikog broja vernog naroda iz čitave Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Republike Srpske, ali i onih koji žive u dijaspori. Svi su došli da odaju počast kralju poznatijem u narodu kao Petar Veliki Oslobodilac ili Čika Pera, kako ga je zvao srpski seljak.
Kralj Petar I Karađorđević, posle više od 45 godina izgnanstva iz Srbije, ispunio je svoj zavet i podigao je u spomen Svetog velikomučenika i Pobedonosca Đorđa jednu od najlepših crkava 20. veka, građenu u srpsko-vizantijskom stilu, koja se nalazi u srcu Šumadije na vrhu Mali Oplenac. Svoju želju da podigne crkvu i posveti je svetom velikomučeniku Đorđu pokazao je kralj Petar prilikom posete Topoli i Oplencu 1904. godine kada je potražio mesto za gradnju hrama. Našavši to mesto, saslušao je mišljenje arhitekte Koste A. Jovanovića, profesora vizantologije iz Beča Jozefa Strahovinskog, nemačkog istoričara umetnosti Kornelija Gurlita i grafostatičara Maksa Forstera i odlučio da projekat poveri arhitekti Kosti J. Jovanoviću. Za gradnju crkve ostavio je 555.000 zlatnih dinara, koji su sa kamatom izneli 600.000 zlatnih dinara.
Mermer iz Venčaca
Arhitekta Kosta J. Jovanović uradio je plan izgradnje crkve i otkrio majdan mermera u Venčacu za oplatu crkve i izradu stubova. Želja kralja Petra bila je da crkvu gradi samo srpska ruka, i da se što brže završi. Temelji su urađeni od oplenačkog kamena i osveštani 24. septembra 1907. godine.
Građenje crkve počeo je u maju 1910. godine i tada je kralj Petar imenovao Građevinski odbor i odredio za predsednika Dobru Ružića, državnog savetnika, a za članove: Jovana Tomića, upravnika Narodne biblioteke, dr Miloja Vasića, profesora univerziteta i Iliju Đukanovića, profesora i državnog savetnika.
Gradnja crkve je veoma brzo napredovala, spoljni zidovi su bili obloženi mermerom, a krov i kubeta pokriveni bakrom sa pozlaćenim ivicama. Znajući da će doći do izbijanja Prvog balkanskog rata, kralj je insistirao da crkva bude osvećena 23. septembra 1912. godine.
Kralj Petar je svoju zadužbinu neobično voleo i imao silnu veru, da mu ona pomaže. Kada su Austrijanci objavili rat jula 1914. kralj Petar se povukao u Topolu.
Govor uoči Kolubarske bitke
Kada u prvoj ofanzivi na Srbiju u zimu 1914. Austrijanci dođoše maltene na domak Topole naši su spremili u pozadini nove linije odbrane, pa kako je Oplenac dominirajuća tačka, htedoše u neposrednoj blizini crkve da postave haubice, za odbranu položaja. Kralj to nije dozvolio, a kada su mu stručnjaci počeli dokazivati strategijsku prednost ove tačke, on ih je samouvereno odbio rečima: “Budite bez brige! Moj sveti Đorđe neće dozvoliti da mu se neprijatelj približi.” Tako je i bilo, jer su već sutradan Austrijanci bili poraženi.
Još se pamte reči kralja Petra izgovorene pred Suvoborsku/Kolubarsku bitku, kada su Austrijanci došli do Kolubare, a on sa oba svoja sina sišao u rov i održao govor iscrpljenoj i umornoj vojsci, odzvanjale su mnogo šire od rovovskog prostora:
“Deco moja! Vi ste se zakleli da branite otadžbinu i svoga kralja, ali ja vas razrešavam zakletve date meni, jer životi, i vaši i moj, pripadaju samo Srbiji za koju moramo sada pobediti ili umreti! Ja sam došao među vas da je, sa onima koji hoće da se bore za njenu slobodu, odbranimo ili poginemo!
Sad je došlo vreme da mi branimo svoju zemlju, njive, ognjišta. Među vama ima i onih koji su posustali i zato svaki onaj koji ne može, neka slobodno odloži oružje i neka se vrati kući, ja mu praštam. Ostali, napred!”
Reči starog kralja imale su čudesno dejstvo. Klonuli i iznemogli ratnici, kao preporođeni, smogli su snage za još jednu, pobedonosnu bitku.
Raskošan mozaik
Inače, povlačenjem vojske 1915, Austrijanci su skinuli bakar sa krova, polupali zvona i oskrnavili grobove, tražeći zlato i državnu arhivu, misleći da se tu nalazi. Kada je zemlja 1918. oslobođena, regent Aleksandar opravio je krov i poručio zvona kod iste firme, koja je i ranije lila zvona.
Prvobitna želja kralja Petra bila je da na mermernim pločama unutar crkve stoje urezana imena poginulih oficira i vojnika u ratovima (1912-1913). Ali kako je Kraljevina Srbija u Prvom svetskom ratu izgubila 1.250.000 stanovnika, bilo je nemoguće taj poduhvat izvesti. Tako da se kralj Petar odlučio za mozaik. Kada je kralj Petar umro (1921), kralj Aleksandar je odlučio da se radi stakleni mozaik. Iz više od šezdeset crkava i manastira urađene su kopije fresaka iz: Hilandara, Mileševe, Sopoćana, Sofije, Ohrida, Manasije, Starog Nagoričana, Kalenića, Đurđevih stupova, Žiče, Lesnova, Ljubostinje, Banje, Dečana, Arilja, Gradca, Gornjaka, Veluća, Peći i Fruške gore.
Od 1922-1927. godine urađene su 293 kopije. Mozaike je radila nemačka firma Phul-Wagner iz Berlina početkom 1928. Vajarske radove, ikonostas, glavna bronzana vrata, obruče-držače zastava uradio je Sergej Krasnov.
Posmrtni ostaci kralja Petra preneti su 24. jula 1930. godine iz grobnice u južnom kraku kripte u severnu pevničku apsidu i smešteni su ispod sarkofaga sa natpisom “Petar I, 1844-1921”.
Pukovske zastave u Vojnom muzeju
U crkvi se nalazi šest velikih stubova što drže kubeta i četiri manja koja drže hor. Presto koji se nekada nalazio u crkvi, prenet je u beogradsku crkvu Svetog Aleksandra Nevskog, gde se i danas nalazi. Mozaik iznad kraljevskog prestola urađen je po nacrtu slikara Paje Jovanovića, a napravljen kod čuvenog Murana u Veneciji. Novi ikonostas je znatno manji od prvobitnog i urađen je od mermera sa mermernim stubovima iz Karare. U crkvi postoji 49 grobnih mesta za članove dinastije Karađorđevića, urađenih u vreme kralja Aleksandra. Kralj Petar je prvobitno hteo da uradi 108 kolumbarija. Polijeleji, ulazna vrata i držači zastava izrađeni su od čaura, topova, pušaka sa Solunskog fronta. Pukovske zastave nalaze se danas u stalnoj postavci Vojnog muzeja u Beogradu.
Voždov grob otvoren 1930.
Karađorđev grob u crkvi u Topoli otvoren je 31. avgusta 1930. Tom prilikom je otkriveno da se u grobu nalazi i njegova glava, koja je tri godine ležala u porti Saborne crkve u Beogradu i koja je tajno od kneginje Ljubice preneta i sahranjena u topolsku crkvu (1820). Svečani prenos Karađorđevog tela obeležen je osvećenjem crkve 8. septembra 1930. godine.
Redovna bogosluženja
Interesantno je da crkva nije bila oštećena ratnim dejstvom u Aprilskom ratu 1941, da bi 1944. godine bila pogođena od “oslobodilaca” – kupola granatom i fasada izrešetana mitraljeskim zrnima. U periodu posle Drugog svetskog rata crkva je pretvorena u Mauzolej, blaženopočivši episkop šumadijski Sava (Vuković), osveštao je hram 8. oktobra 1991. od tada se redovno služe bogosluženja.
Otac petoro dece
Petar Karađorđević (1844-1921) je bio Karađorđev unuk i treći sin Perside i kneza Aleksandra Karađorđevića, koji je bio prisiljen da abdicira nakon Svetoandrejske skupštine. Petar je sa porodicom živeo u inostranstvu. Borio se u francuskoj vojsci u francusko-pruskom ratu. Pridružio se kao dobrovoljac pod pseudonimom Petar Mrkonjić u bosanskohercegovačkom ustanku protiv Osmanskog carstva. Oženio se 1883. crnogorskom princezom Zorkom, kćerkom kneza Nikole. Sa njom je imao petoro dece, uključujući i naslednika Aleksandra. Nakon smrti oca 1885, Petar je postao glava dinastije Karađorđević. Posle Majskog prevrata i ubistva kralja Aleksandra Obrenovića 1903, izabran je za kralja Srbije, a godinu docnije krunisan u Beogradu. Zbog starosti je 24. juna 1914. preneo kraljevska ovlašćenja na prestolonaslednika Aleksandra. Kao kralj, zalagao se za ustavno uređenje zemlje i bio je poznat po svojoj liberalnoj politici. Težeći ka ekonomskom i društvenom napretku Srbije omogućio je unošenje stranog kapitala, razvoj industrije, zanatstva i trgovine, kao i otvaranje Univerziteta u Beogradu.
