Ikona, reč potekla iz starogrčkog jezika, u antičko doba označavala je sliku, predstavu, portret. U doba Vizantijskog carstva dobila je novo značenje – prenosive slike s predstavama ličnosti i događaja iz Starog i Novog zaveta, kasnije i svetitelja, kao i događaja iz istorije Crkve. Ikona je i nastala u duhovnom okrilju, kao obavezni deo bogoslužbenog života, kako bi i svojim likovnim jezikom prenela njenu univerzalnu poruku. Tako cilj ikone nije da preslikava stvarnost, kako bi se to moglo reći za svetovno slikarstvo, nego da svojim naročitim načinima, kao što su pomerena perspektiva prostora, odsustvo prirodnih senki, predstavi glavnu stvarnost i budućnost kakvu je vidi hrišćanska crkva, a to je ostvarenje Carstva božjeg.
x Ikonopis obuhvata ne samo ikone na dasci, nego i zidno slikarstvo na svežem ili suvom malteru, zatim minijaturno slikarstvo u srednjovekovnim rukopisnim knjigama, ikone na tkaninama, staklu, kamenu ili slonovači, uvek sa religioznom tematikom.
x Najstarije sačuvano zidno slikarstvo, nastalo oko 180. godine, nalazi se u katakombama, podzemnim hodnicima sa grobnicama, a najstarije ikone na dasci, nastale oko 550. godine, sačuvane su u riznici manastira Svete Katarine na Sinaju, u Egiptu.
x Na tlu današnje Srbije najstarije zidno slikarstvo potiče iz 4. veka. Nalazi se u ranohrišćanskim grobnicama u Nišu i antičkom središtu Viminacijumu kod Kostolca. Od 9. veka, kada su slovenska plemena primila hrišćanstvo, započinje razvoj srpske srednjovekovne umetnosti ikonopisanja. Vrhunac doživljava tokom 13. i 14. veka u crkvama manastira Studenice, Mileševe, Sopoćana, Pećke patrijaršije, Gračanice i Dečana. Iz tog doba ostalo je malo sačuvanih ikona, a većina je nepotpisana. Iz teških vremena pod Osmanlijama, počev od 15. veka, ikonopis se i dalje razvijao, ali sa mukom. Ipak, ostala su imena i dela značajnih slikara tog razdoblja: Longina, Radula, Jovana, Georgija Mitrofanovića, Andrije Raičevića i mnogih putujućih zoografa, živopisaca, koji su bili poslednji baštinici tradicije umetnosti nekadašnjeg vizantijskog sveta. Od sredine 18. veka, naročito severno od Save i Dunava, srpski ikonopis se menja pod uticajem baroknog stila iz zapadne Evrope, dok pokušaj stvaranja svojevrsnog srpsko-vizantijskog stila između dva svetska rata nije bio dugog daha.
