Značaj Nesvrstanih se ogledao na očuvanju mira u svetu u drugoj polovini 20. veka, ukazuje za “Vesti” Živadin Jovanović, nekadašnji jugoslovenski ministar spoljnih poslova, i ističe da je njihova snaga danas u činjenici da članice tog pokreta čine ogromnu većina u UN.
Iskusni diplomata ukazuje da je veza Beograda sa Nesvrstanima, važna zbog pitanja Kosova i Metohije, ali i drugih vidova obostrano korisne saradnje. U osvrtu na osnivački samit u Beogradu, 1961. godine, navodi da je to bio jedan od najvećih skupova šefova država i vlada još od Drugog svetskog rata.
– Sama činjenica da se na jednom mestu našlo 25 članica, tri posmatrača i 38 oslobodilačkih pokreta, govori da je reč o istorijskom fenomenu tadašnjih globalnih odnosa – priča nam Jovanović kako je bilo te 1961.
Pisma Kenediju i Hruščovu
Glavne poruke Beogradskog samita su bile “ne” blokovima i svrstavanju, ali i stavljanje do znanja svetskim silama da nemaju pravo da upravljaju drugim državama.
– Bio je to tada i jedinstven glas savesti čovečanstva i razuma koji je pozvao Moskvu i Vašington, na prekid konfrontacije i uspostavljanje dijaloga. Poslata su identična pisma šefovima SAD i Rusije država Džonu Kenediju i Nikiti Hruščovu. Obratili su im se nedugo posle incidenta sa špijunskim U 2 avionom SAD koji je nad svojom teritorijom oborila sovjetska PVO, a zbog čega je otkazan samit četiri svetske sile u Parizu na kojem je trebalo da se radi na rešenju za nagomilane bezbednosne, vojne i ekonomske probleme – pojašnjava ovaj diplomata ukazujući da je u to vreme svet bio uznemiren zbog mogućnosti da velika konfrontacija preraste u nuklearni sukob.
Apel Nesvrstanih je, kaže, imao težinu, jer je dolazio od pokreta kao snage razuma i zdrave savesti na svetskoj sceni.
– Ubrzali su i okončali proces dekolonizacije, a porasli su na 120 članica. Taj uspeh se mogao pripisati magnetizmu njihove principijelne miroljubive koegzistencije. Svaka bivša kolonija je utočište pronašla u Pokretu nesvrstanih, a među najvažnije rezultate se mogu ubrojati poziv na mir, dijalog i razumevanje. Nesvrstani su princip diplomatije stavljali ispred svake sile, pa su zahvaljujući i njihovom delovanju, rešene su “kubanska” i “berlinska” kriza – priča Jovanović.
Ogromno tržište
Nesvrstani su, ističe naš sagovornik i danas nezaobilazna dvotrećinska većina u svetskoj organizaciji naroda. U osvrtu na sadašnji trenutak, Jovanović akcenat stavlja na značaj veza Beograda sa članicama pokreta, prvenstveno zbog pitanja KiM koje je za Srbiju od vitalnog značaja.
– Ogromna većina njih ne priznaje tzv. državnost Kosova – kaže uz napomenu da su te države i same suočene sa separatizmom i terorizmom, kao i da su im granice crtali kolonizatori, zbog čega je bilo i sukoba.
Srbija, prema njegovim rečima, obeležavanjem jubilarnih godina Nesvrstanih iskazuje poštovanje prema njima, a dobre odnose potvrđuje posetama državnog vrha članicama Indiji, Egiptu, Alžiru, Maroku, Angoli, Keniji…
– Nesvrstani su otvoreni za sve vrste saradnje sa Srbijom od prehrambene i industrijske do zdravstva i školstva, samo je pitanje imamo li potencijala da popunimo tu saradnju. Nesvrstani su ogromno tržište i snaga, a najradije bi sarađivali sa Srbijom, pa bi to morali da iskoristimo – savetuje Jovanović.
Jug-jug saradnja
– Pokret je imao rezerve prema velikim državama i posle oslobađanja od kolonijalizma jer su im se mešale u unutrašnja pitanja. Težili su i da smanje zavisnost od najrazvijenijih država zapadnog kolonijalnog imperijalizma, uspostavljanjem saradnje “jug-jug”, odnosno međusobne. Hteli su da smanje tehnološki i razvojni jaz u odnosu na sever planete, jer su u pokretu na razvijenom industrijskom nivou bile samo Jugoslavija i može se reći Indija – priča Živadin Jovanović i kao najvažnije rezultate delovanja Nesvrstanih navodi okončanje dekolonizacije, demokratizaciju rada UN, doprinos miru i rešavanju kriznih žarišta.
Bajden bi bipolarnost
Živadin Jovanović ukazuje da Zapad želi novo svrstavanje na planeti.
– Predsednik SAD Džozef Bajden hoće da napravi ligu demokratskih država nasuprot Kini, Rusiji, Belorusiji koje naziva autoritarnim. On ide pod motom “ili ste sa nama ili protiv nas”. Globalni odnosi danas umnogome podsećaju na vreme hladnog rata: trka u naoružanju, ekonomski informativni rat, rast nepoverenja, odsustvo dijaloga, ekonomska kriza- kaže Jovanović, koji smatra da skup u Beogradu treba da pozove kao i 60-ih na dijalog, partnerstvo i zaustavljanje sunovrata civilizacije, dijalog i saradnju, a protiv novog suprotstavljenog svrstavanja država – kaže Jovanović.
