Memorijalnim defileom i scensko-muzičkim performansom u centru Beograda svečano je obeležen Dan oslobođenja u Drugom svetskom ratu, čime su i započeli Dani slobode koji će trajati do 1. novembra.
Na čelu defilea bio je Počasni vod pitomaca Vojne akademije Ministarstva odbrane, a oni su nosili replike zastava brigada koje su učestvovale u oslobođenju prestonice.
Predsednik Skupštine grada Nikola Nikodijević rekao je da se Dani slobode obeležavaju bez ideoloških razlika između Prvog i Drugog svetskog rata i istakao zahvalnost onima koji su dali živote da bi danas mogli da živimo u slobodnom Beogradu.
– Želimo da se sećamo svojih heroja, da učimo iz sopstvene prošlosti i ne želimo da zaboravimo sopstvenu istoriju. Upravo zbog toga slavimo od 20. oktobra do 1. novembra Dane slobode, kako smo ih nazvali – naveo je Nikola Nikodijević.
Stradalo 3.000 boraca
Na Trgu Republike održan je scensko-muzički performans pod nazivom Beograd je slobodan. Nastupali su Mali zabavni orkestar “Stanislav Binički” i Dečiji hor RTS, a u dramskom delu odlomke iz dela Branka Ćopića čitali su glumci Lidija Vukićević, Rade Ćosić i Milan Bosiljčić.
Istoričari se slažu da je 20. oktobar jedan od važnijih datuma u savremenoj srpskoj istoriji.
Istoričar Predrag Marković ističe da je u Beogradskoj operaciji poginulo oko 3.000 naših boraca, što je u odnosu na broj stanovnika dvadeset puta više nego u Pariskom ustanku. Poručuje i da se ne sme zaboraviti jedinstvenost borbe za slobodu, jer smo jedini narod koji je toliko mnogo svojih žrtava dao u oba svetska rata.
Istoričar Rade Ristanović kaže da je to dan kada je pobeđen nacizam.
– Ne sme se zaboraviti da je Beograd više od tri godine bio okupiran i da je jedan od retkih gradova gde su bila dva koncentraciona logora u kojima je nestalo jevrejsko stanovništvo. Jedno veliko stradanje je okončano ovim oslobođenjem – kazao je on.
Razorni Uskrs
Beograd je 20. oktobra 1944, oslobođen od nemačkih okupatora. Sovjetskom Crvenom armijom, zapovedao je general Vladimir Ždanov, a jedinicama Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije general Peko Dapčević. Operacija oslobađanja je počela 12. oktobra i trajala do 20, a prestonica je oslobođena posle tri godine i sedam meseci okupacije. U Drugom svetskom ratu grad je mnogo stradao, kako tokom aprilskog rata 1941, kada je bombardovan tako i tokom nemačke okupacije. Saveznici 1944. bombardovali Beograd u 11 navrata, od aprila do septembra. Najrazornije je bilo na Uskrs, 16. i 17. aprila 1944. Jedinice NOV Jugoslavije stigle su 14. oktobra do grada i tokom noći je zauzeta Avala, a popodne je krenuo zajednički napad Crvene armije i snaga NOVJ, iz četiri pravca. Nemačke trupe pružale su ozbiljan otpor i do 18. oktobra su pokušavale i kontranapade. Uveče 19. oktobra na vrh oblakodera Albanija na Terazijama postavljena je zastava Jugoslavije sa petokrakom, zauzeta je i glavna Železnička stanica i hotel Moskva na Terazijama. Nemci su se povukli preko Save u noći 19. na 20. oktobar, a oslobođen je Kalemegdan i Savski most.
Selaković položio vence
Ministar za rad Nikola Selaković predvodio je državnu ceremoniju i položio venac na Groblju oslobodilaca Beograda u Drugom svetskom ratu. Pored Selakovića, vence su položili predstavnici Ministarstva odbrane i Vojske Srbije, Grada Beograda, SUBNOR-a i predstavnici ambasada Ruske Federacije, Belorusije, Azerbejdžana i Kazahstana, saopšteno je iz resornog ministarstva. Pomoćnica ministra za rad Sanja Lakić je položila venac kod Spomenika sovjetskim pilotima na Avali.
Gerilska vojska
Predrag Marković je istakao činjenicu da je Narodnooslobodilačka vojska druga najveća gerilska vojska.
– Posle kineske, mora da se zna i partizanska pobeda ne može da se relativizuje – rekao je Marković.
Trijumf antifašizma
Istoričar Nemanja Dević kaže da je 20. oktobar jedan od ključnih antifašističkih datuma vezanih za Srbiju u Drugom svetskom ratu.
– Radi se o jednoj od najvećih pobeda srpskih antifašističkih snaga, u proterivanju okupatora, koji je bio doživljavan među srpskim narodom kao arhineprijatelj 20. veka. Taj čin je značajan sa stanovišta da se tok rata zauzimanjem Beograda preokreće u korist partizanskih snaga i Crvene armije, čija je uloga u bici za Beograd bila ključnja – kaže on.
