Povodom ovog jubileja značajnog ne samo za crkvu, već i za celu srpsku emigraciju u Americi i Njujorku razgovaramo sa protom Đokanom Majstorovićem, starešinom crkve, koji kaže da je sveštenstvo crkve ponosno na malobrojne i siromašne pretke koji su u vreme Drugog svetskog rata skupili snage da kupe crkveni kompleks.
Značajni svešteniciCrkvu Svetog Save su predvodili eminentni sveštenici, počev od protojereja Dušana Šukletovića, Firmilijana Ocokoljića i Vasilija Vejinovic?a (kasnije vladike). U Njujorku je boravio i sveti vladika Nikolaj Velimirović, a pored duhovnika deo srpske zajednice u Njujorku su bili i Nikola Tesla i Mihailo Pupin koji je umro 1936. i koji je pomagao srpsku zajednicu i radio na njenom organizovanju. Sabornu crkvu redovno je posećivao i kralj Petar II, kao i danas kraljevska porodica Karađorđević. Pokojni patrijarh Pavle posetio je crkvu i Srbe u Njujorku 1992. godine, a patrijarh Irinej 2012. Crkvu redovno posećuju druge poznate ličnosti iz političkog i javnog života Srbije kao i brojni Srbi širom sveta. |
Osvrćući se na istorijat Sabornog hrama, prota Majstorović kaže da je ovo nekada bila kapela Episkopalne protestantske crkve Svete trojice.
– U toj kapeli je gostujuća delegacija iz Rusije služila prvu pravoslavnu Svetu liturgiju u Njujorku 1865. godine, a Srpska crkvena zajednica zvanično je registrovana kao Istočna pravoslavna Crkva Svetog Save, Njujork 20. marta 1940. godine. Srbi su u početku vršili bogosluženja u prostorijama Srpskog dobrotvornog društva u Hartledž House, a zatim je Episkopalni biskup Vilijam Maning, poznanik i prijatelj vladike Nikolaja, ponudio Srbima prostor u njihovoj glavnoj katedrali, Svetog Jovana Bogoslova na 116. ulici i tu su služili sve do kupovine sadašnje crkve.
Prota Majstorović podseća da su u to vreme za kapelu Svete trojice bile zainteresovane i druge pravoslavne crkve.
– Ipak, kapela je pripala Srbima zbog toga što nisu imali crkvu na istočnoj obali, a i zbog prijateljskih veza vladike Nikolaja sa njujorškim biskupom Maningom. Projekat je podržao i kralj Petar II Karađorđević".
Svi prihodi za obnovu crkveU toku banketa biće posluženo besplatno belo i crno vino, i bezalkoholna pića. Prijem gostiju počinje u šest časova i trajaće jedan sat. Posle toga počinje večera i zabavni program. Specijalni gosti u muzičkom delu programa biće grupa Frula šou, na repertoaru će se naći srpska zabavna i tradicionalna muzika, a pevaće Jovana i Boris Lončarević. Ulaznice za banket, po ceni od 175 dolara po osobi, mogu se platiti čekom adresiranim na ime Serbian Orthodox Cathedral of St. Sava (20 West 26th Street, New York, NY10010) kreditnom karticom ili preko Paypal-a (http://tinyurl.com/p8crg66, u polju za Specijalne instrukcije, samo uneti ‘Banket 2014’). |
Kompleks sa crkvom, crkvenom salom na tri sprata, malom stambenom zgradom kupljen je za 30.000 dolara, a ugovor potpisan 15. marta 1943. godine. Episkop Dionisije svečano je osveštao crkvu i dao joj zaštitnika Svetog Savu 11. juna 1944. godine uz sasluženje grčkih i ruskih episkopa. Toj svečanosti prisustvovali su i predstavnici drugih crkvenih zajednica, narod i Konstantin Fotić, tadašnji jugoslovenski ambasador u izgnanstvu.
Posle Drugog svetskog rata crkva je pomagala izbeglice i emigrante iz tadašnje Jugoslavije. Ona je bila saborište Srba, gde su čuvali svoju veru, nacionalni identitet i učili engleski jezik kako bi se što lakše uklopili u novu sredinu i kulturu. Puno se pomagalo i postradalim iz ratom zahvaćenih područja bivše Jugoslavije, u vreme NATO bombardovanja i raznih drugih elementarnih nepogoda do ovih poslednjih poplava. Po dolasku u Ameriku, mnogi se obraćaju crkvi za pomoć, a crkva prema svojim mogućnostima izlazi u susret svima, pa makar da prenoće na bezbednom.
Godine 1968. Komisija za zaštitu spomenika Njujorka proglasila je crkvu spomenikom pod zaštitom grada, naglašavajući da "njen izuzetan izgled zahteva posebnu pažnju" i da je "to čini jedinstvenom u Njujorku". Decembra 1982. Saborna crkva Svetog Save dobila je i najviše zvanje koje jedna građevina može da nosi u Americi: službeno je upisana u Nacionalni registar istorijskih zdanja kao važan spomenik u istorijskom razvoju Amerike.
Od prvog dana Saborna crkva Svetog Save u Njujorku bila je srpski pravoslavni misionarski centar koji okuplja Srbe iz Amerike i celog sveta. Pored božanske misije, tu su organizovane razne kulturne, obrazovne i društvene aktivnosti. U njoj se neumorno radi na očuvanju srpske kulture, tradicije i jezika. Osnovano je Kolo srpskih sestara ‘Sveta Petka’, veoma je aktivan crkveni hor, omladinsko udruženje Omladina, sportski timovi, srpska nedeljna škola za najmlađe, a u crkvenoj sali se održavaju razna predavanja, slave, promocije, izložbe, predstave i razne filmske projekcije. Danas crkva obaveštava parohijane o svojim aktivnostima na moderan način – preko društvenih medija.
"Dovršite što nisam stigao!"– Staro crkveno zdanje je počelo da prokišnjava i šteti konstrukciju crkve. Zato smo poslednjih godina preduzeli veliki projekat obnove crkve i crkvene sale i u to je uloženo blizu četiri miliona dolara. Po zahtevu zavoda za zaštitu spomenika skinut je stari kameni krov, a postavljen novi. Očišćne su spoljne fasade i postavljeni novi oluci. Na crkvenoj sali je postavljen novi kameni krov.
Kancelarijsko krilo sa učionicama za decu pored crkve su obnovili i savremeno opremili naši vredni parohijani. Intenzivno se radi i finalizuje projekat za obimne, unutrašnje radove u crkvenoj sali. Dosta je urađeno, a predstoje nam veliki projekti i izazovi, kaže prota Majstorović uz čestitke srpskoj zajednici u Njujorku na ovako velikom jubileju. – Pozivam sve na obnovu hrama prisećajući se poruke Svetog Save: "Molim vas koji dođete posle mene da dovršite ono što ja, zbog kratkoće vremena, nisam mogao da učinim" – rekao je prota Majstorović na kraju. |
