U Srbiji godišnje oko 2.000 građana podnese zahtev za otpust iz državljanstva, a najčešće zbog uslova o ograničenju ili zabrani dvojnog državljanstva koje postoji u zemljama njihovog boravka. Na ovakav potez se, prvenstveno, odlučuju zbog posla, a prema poslednjim dostupnim podacima, od 2003. kad je počela da se vodi evidencija do 2016, bez srpskog državljanstva ostalo je 58.286 građana. Samo 2016. otpust je zatražilo 3.243 ljudi.
Procedura ispisa
Zemlje koje izbegavaju ili zabranjuju dvojno državljanstvo su: Nemačka gde se vodi diskusija o mogućnosti dvojnog državljanstva, Austrija, Holandija, Španija, Norveška, Bugarska, Estonija, Letonija i Litvanija i Ukrajina. Kad je reč o zemljama nastalim iz bivših republika SFR Jugoslavije, građani Srbije koji žele slovenačko državljanstvo moraju da se odreknu srpskog, a ovo pitanje nije rešeno ni sa Crnom Gorom.
Beogradski advokat Vladan Bogićević objašnjava za “Vesti” da svi koji podnesu zahtev za otpust iz srpskog državljanstva treba pre svega da imaju dokaz da poseduju strano državljanstvo ili da će ga uskoro dobiti.
– Zakon propisuje i da moraju da budu punoletni, da su izmirili porez i druge obaveze, da su regulisali imovinsko-pravne obaveze iz bračnog i odnosa roditelja i dece prema licima koja žive u Srbiji, a muškarci i dokaz da su regulisali vojnu obavezu – navodi on.
Gubitak povlastica
Lice kome je prestalo državljanstvo se, prema njegovim rečima, smatra stranim državljaninom, a kako ističe, otpuštanje ili odricanje od državljanstva, znatno utiče na ostvarivanje prava i obaveza u Srbiji.
– Pravne posledice prestanka državljanstva RS se naročito odnose na sledeće segmente života: prijavljivanje boravka MUP-u, zapošljavanje, poreski položaj, nasleđivanje, sticanje ili otuđenje nepokretnosti, odnosno imovine, transfer novca u inostranstvo i bankovne račune. Uz to i na zaključenje i razvod braka, izdržavanje dece i supružnika i na pravni položaj u postupcima pred sudom i drugim državnim organima – ukazuje ovaj advokat.
Ono što je najvažnije da znaju je njihov poreski tretman u Srbiji. Odnosno, kako kaže naš sagovornik, da kao strana pravna ili fizička lica koja su poreski obveznici bilo kojeg poreza u Srbiji moraju imati poreski indentifikacioni broj (PIB) kod nasleđivanja, prometa nepokretnosti, kao što su kupoprodaja i poklon, i zaključenja drugih pravnih poslova po kojima postoji obaveza plaćanja poreza. Bogićević napominje da PIB izdaje Ministarstvo finansija.
– Strani državljani ne mogu ostvarivati olakšice kod poreza na imovinu po osnovu prebivališta u nepokretnostima u Srbiji koje su predmet oporezivanja, kao što su stan, kuća, vikendica, a koje su imali kao državljani Srbije sa prebivalištem na oporezovanim nepokretnostima – ukazao je ovaj advokat.
Povratak u evidenciju
Bogićević naglašava da u svim zemljama EU postoji reciprocitet, pa tako bivši državljani Srbije u najvećem broju slučajeva mogu steći nepokretnosti u Srbiji, gotovo bez ograničenja, a to se, kako je naveo, pretežno odnosi i na državljane država bivših republika SFRJ.
– Treba da znaju da strani državljani ne mogu sticati poljoprivredno zemljište, ali i da to mogu pravna lica osnovana u Srbiji čiji su osnivači strana pravna i fizička lica – objasnio je ovaj advokat.
Važno je, prema rečima Bogićevića, znati da, iako su građani koji zatraže otpust iz državljanstva Srbije odlučili da raskinu formalno-pravnu vezu sa zemljom svog rođenja, ne znači da je taj raskid konačan. Zakon kaže da bi oni koji žele da opet postanu punopravni građani Srbije, trebalo da podnesu zahtev za prijem u državljanstvo i izjavu da Srbiju smatraju svojom zemljom.
Ministarstvo spoljnih poslova Srbije skreće pažnju ljudima koji bi da povrate srpsko državljanstvo da “mnoge države u svojim propisima o državljanstvu predviđaju prethodnu saglasnost svog nadležnog organa za ponovno sticanje stranog državljanstva”.
– U suprotnom, predviđa se oduzimanje stečenog državljanstva te zemlje – navedeno je na sajtu Ministarstva.
Rešenje o otpustu iz državljanstva košta 35.160 dinara, a za prijem u srpsko državljanstvo cena je 19.910 dinara.
Liberalni zapadnjaci
Relativno niske prepreke za dobijanje državljanstva imaju Francuska, Velika Britanija, Belgija, Švedska, Finska, Portugal i Poljska, gde se može aplicirati za državljanstvo posle pet godina ili tri, ako žive sa supružnikom iz te zemlje. Uz to, imaju pravo da zadrže izvorno državljanstvo. Neke države, među kojima su Grčka, Malta i Kipar, za sticanje dodatnog državljanstva nude “zlatnu vizu” pravo na državljanstvo onima koji kupe nekretnine, ulože kapital ili otvore firmu u njihovoj zemlji.
Naš pasoš “na ceni”
Pasoš Republike Srbije se nalazi na zavidnom 38. mestu najbolje rangiranih pasoša u svetu. Ovako visoko mesto Srbija ima zahvaljujući bezviznom režimu koji omogućava građanima da sa ovom putnom ispravom putuju bez vize u 136 zemalja sveta.
