Minhenski (Srpski) psaltir se vratio kući posle više od 80 godina. Jedan od najvažnijih kulurno-umetničko-istorijskih srpskih spomenika dobio je fototipsko izdanje koje je promovisano na Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu.
Njegova svetost patrijarh srpski Porfirije održao je pozdravno slovo na predstavljanju Minhenskog (Srpskog) psaltira, ističući da on spada u najvažnije srpske umetničke spomenike s kraja 14. veka.
Patrijarh je na promociji rekao da je psaltir imao veoma burnu istoriju i da je krajem 17. veka spletom raznih okolnosti i jednom nemačkom generalu dobio novi dom u Nemačkoj, gde se i danas čuva u Minhenskoj državnoj biblioteci.
Podsetivši da je jedino izdanje koje je bilo u Srbiji izgorelo u Narodnoj biblioteci u bombardovanju Beograda u Drugom svetskom ratu, srpski patrijarh je istakao da je trudom Njegovog preosveštenstva episkopa diseldorfskog i nemačkog Grigorija i grupe vrsnih stručnjaka koje je on okupio ova vredna i važna knjiga ponovo ugledala svetlost dana u svom fototipskom izdanju.
– Blagodareći episkopu Grigoriju i grupi stručnjaka koje je on okupio, stiže nam Minhenski (Srpski) psaltir, koji zaista pripada uskom krugu najreprezentativnijih primeraka srpske rukopisne baštine i najvažnijih srpskih umetničkih spomenika sa kraja 14. stoleća – naveo je patrijarh Porfirije.
Govoreći o značaju psaltira, njegova svetost je napomenuo da Gospod Isus Hristos u javnoj propovedi citira psaltir više nego bilo koju drugu starozavetnu knjigu, dodajući da polovina starozavetnih citata u Novom zavetu potiču iz psaltira.
– Na isti način su i veliki oci učitelji crkve tretirali “Knjigu psalama” i neizostavno je gotovo svi tumačili. Među plejadom hrišćanskih korifeja i tumača najviše se ističu Sveti Jovan Zlatousti i Sveti Atanasije Veliki – istakao je srpski patrijarh.
Video možete pogledati OVDE.
Prema njegovim rečima, važnost ove knjige ogleda se u činjenici da se ona u uobičajenom delu godine pročita jedanput sedmično, a u toku Velikog ili Vaskršnjeg posta čak dva puta.
Srpski patrijarh je naglasio da ne bi trebalo da čudi činjenica da su naši preci u srednjem veku, osim Jevanđelja kao najsvetije knjige, najčešće ilustrovali i prepisivali upravo Knjigu psalama, odnosno psaltir.
– U veoma bogatoj istoriji srpske rukopisne književnosti srednjeg veka, u kome se posebno izdvajaju Mirosavljevo jevanđelje, najlepši i najstariji sačuvani srpski ilustrovani ćirilični rukopis sa kraja 12. veka, njegov vrsnik, takođe, sa kraja 12. veka, Vukanovo jevanđelje, kao i Krmčija i Novokanon Svetog Save, ispisane su najlepše stranice naše duhovnosti i književnosti – naglasio je patrijarh Porfirije.
Prema njegovoj oceni, upravo ti umetnički spomenici su najbolja slika onoga što je predstavljalo i što jeste nemanjićko nasleđe i “onoga što nas je konstituisalo kao narod kulture i kao čitalački narod, a konstituisala nas je, na prvom mestu, pravoslavna vera”.
Ističući na kraju da je predstavljanje na Beogradskom sajmu knjiga simboličan povratak Srpskog psaltira u srpsku zemlju – zemlju svog porekla, patrijarh je najiskrenije čestitao izdavačima i onima koji u učestvovali u ovom poduhvatu.
Povratak u kolevku
Na promociji veličanstvene knjige okupljenima se obratio se i Episkop diseldorfski i nemački g. Grigorije.
“Ipak se dogodilo to čudo umnožavanja ljubavi. Lepota je spasila ovu knjigu, a ta lepota će spasiti ovaj svet. Ja bih se usudio reći da će takve stvari spasiti i naš narod. Sa ovakvim stvarima bi trebalo da izlazimo pred svet, sa najlepšim, sa plodovima naše dugovekovne teške istorije, ali i slavne kulture. Sad imajući pred očima tu lepotu umnožavamo je i delimo i gledaćemo da je pokažemo i drugim ljudima. Prvi primerak fototipskog izdanja Minhenskog (Srpskog) psaltira biće svečano uručen Patrijarhu Porfiriju. Tako vraćamo Psaltir njegovoj kolevci, njegovoj Majci Crkvi – u ruke našeg Patrijarha”.
Važna uloga Stefana Lazarevića
Srpski patrijarh je objasnio da nemanjićkom nasleđu pripada i autor ili naručilac Srpskog psaltira Stefan Lazarević.
– Za vreme njegove vladavine se dešava preporod u srpskoj duhovnosti, ali što je jednako važno i u srpskoj književnosti, u kome je on aktivno učestvovao ne samo kao pokrovitelj, kao mecena, već kao vrstan pisac, pesnik i prevodilac – rekao je patrijarh Porfirije.
Podsetivši da njegova vladarska epoha predstavlja poslednju blistavu epohu u istoriji i kulturi srednjovekovne Srbije, srpski patrijarh je ukazao da despota Stefana njegova književna dela čine jednim od najvećih srpskih književnika u srednjem veku.
Priča dostojna ekranizacije
Mr Danijela Jelić podsetila je na istorijat Psaltira, za koji je kazala da sažima sudbinu mnogih drugih rukopisnih knjiga koje su poput njega odlazile iz domovine i završavale na raznim mestima:
“U tom smilu je istorijat Srpskog psaltira dostojan je jedne ekranizacije. Prelazio je iz ruke u ruku, iz manastira u manastir. U dva navrata je bio gotovo na korak od toga da bude uništen; prvi put kada ga je pronašao patrijarh Pajsije, a drugi put tokom Drugog svetskog rata tokom bombardovanja Minhena. Psaltir se tada nalazio u zgradi koja je bila pogođena savezničkim bombama. Bomba je pala u susednu prostoriju, a ne u onu u kojoj se nalazio Psaltir. Izgleda da je bila Božja promisao da se on očuva i da stigne do našeg vremena.”
