Za dubrovačkog istoričara, opata Mavra Orbinija recimo još i to da je u svom "Kraljevstvu Slovena" uveren da su Vandali – kao i Geti, Goti, Vizigoti ili Gepidi – Sloveni:
"Stoga, na ovo pitanje od ozbiljnih i poznatih slobodnih pisaca možete dobiti odgovor da su Goti, Vizigoti, Gepidi, Vandali i Geti bili iste slovenske nacije."
Malo dalje, Orbini je još decidniji:
"Oni, Vandali, bili su nacije i jezika slovenskog."
S obzirom da su za Orbinija, kao i za popa Dukljanina, Sloveni (Sklavi) narod Srba, Vandali bi, po tome, bili veliki deo srpskog odnosno slovenskog plemena. Naslov Orbinijevog dela "Regnum Sclavorum" ("Kraljevstvo Slovena") odnosi se na srpsko kraljevstvo.
Prenoseći ideju o germansko-slovenskom mešanju, M. B. Latimi veli:
"Pošto su Vici, Vuderi i druga slovenska plemena, koja su bila u savezu sa Vandalima iz Sarmatije, često upadala u ovu oblast nekadašnje zemlje Vandala, nemački jezik se zbog toga iskvario, a vendski se ukorenio i pomešao sa nemačkim, ostajući oba da tu i dalje žive."
Neosnovano svrstavanje
Za istoričara Štajnbergera, Sarmati, Vandali i Sloveni-Vendi su jedan narod, da je Sloven popularno ime za Vandale odnosno: "Vandali se Slovenima nazivaju".
U "Hronici grada Marzburga", N. Volrab kaže:
"Vendi iz Skitije poznati su kao Vandali."
U "Istoriji Majsena", R. Renerijus veli:
"Majsen su osnovali Vandali, pravim imenom Srbi-Sorabi čiji je naziv, kao i kod Ptolomeja, izveden iz naziva sarmatskih Srba iz Azije".
O Srbima, kao o narodu Vandala, govore mnogobrojne studije, leksikoni i gramatike tokom 17. i 18. veka: Didascalia se u Ortographia Vandalica, Enchiridion Vandalicum, Lexicon Vandalicum, Rudimenta Grammaticea Sorabo-Vandalicae Idiomatis Budišinatis…
Amazonke se, kroz mitove, pominju u vezi sa Skitima, da su sa njima izrodile narod Sarmata! Njihov odlazak sa Vandalima, čak na Baltik, deo je sličnih legendi koje pripadaju, u suštini, sličnim narodima skito-sarmatskog stabla. Ako, ovome, dodamo zajedničku mitologiju i običaje, lična imena – uglavnom sarmatska i slovenska – toponime i srodan jezik, uverićemo se da je svrstavanje Vandala u plemena Germana jednostavno, potpuno neosnovano.
Žene jednake
s muškarcima
Žene su, kod Vandala, kao i kod Sarmata, bile u svemu izjednačene sa muškarcima – ratnice, kao i oni, zajedno učestvujući u borbama. Vladala je neka vrsta ginekokratije.
Vandali su se, poginuli ili umrli, spaljivali, imajući slične pogrebne običaje kao Sarmati.
Do svrstavanja Vandala među germanska plemena došlo je, možda, zbog njihove identifikacije sa Herulima: oni su, polovinom trećeg veka, bili deo gotske grupe na Baltiku i u Grčkoj, u doba napada na Vizantiju. Posle su se vratili i – po pisanju Prokopija – došli na teritoriju današnje Nemačke, naselivši teritoriju u blizini Geta.
Možda zabuna identifikacije Vandala i Herula dolazi od imena ovih drugih koje nije ime plemena, već naziv za vandalsku ratnu aristokratiju! Naime, niti jedna anglo-saksonska, franačka ili skandinavska hronika, ne pominje pleme Herula.
Vandali se prvi put, opširnije, pominju u vezi sa njihovim učešćem u Markomanskim ratovima u kojima su se, rame uz rame sa Markomanima i Kvadima, borili protiv legija Rimskog carstva, u vreme Marka Aurelija i Lukijusa Vara.
Približno u tom periodu Vandali prodiru u Panoniju, ali ih, na njihovom putu, zaustavlja gromovita legija, predvođena pretorijancem Furijusom Viktorijusom. Napadači su se morali povući preko Dunava. Inače, ova legija je bila sastavljena od hrišćanskih boraca.
U ratu protiv Rima
Godine 271. istorija beleži Aurelijev rat protiv Vandala. Saveznici su im bili Lugi i Franci. Lugi su bili pleme Lužičkih Srba sastavljeno od Mugilona i Sibina. Uspeli su da upadnu u Galiju i otpočnu pljačku. Četiri godine kasnije, imperatoru Probu je uspelo da ih izbaci iz rimskih provincija i teško porazi na Roni, prilikom njihovog prelaska na drugu obalu.
Godine 336. vandalski kralj Ismar osvojio je Kimbriju, koristeći sukob Danaca i Šveđana. Ovu teritoriju će zadržati u svom posedu, plaćajući danak danskom kralju Jarmerihu. Kimbri se sele i naseljavaju u severnoj Italiji, u brdima između Vićence, Verone i Trenta.
Pola veka kasnije, oko 388. godine, dolazi do velike seobe Vandala pod kraljem Radogostom Prvim. On je predvodio 200.000 boraca, ali su ovu veliku armiju pratila gotovo nepregledna kolona natovarenih teretnih kola i velika stada stoke. U to doba, svaku vojsku, izuzev rimske, pratili su i "civili", žene i deca vojnika. U stvari, ta masa je brojala oko 400.000 ljudi.
Radogostovoj armiji suprostavio se vojskovođa Stilih, Rimljanin po majc, a Vandal po ocu. Evo šta o tome kaže Tomas Najdžent u "Istoriji Vandala":
"Stilih je bio general pod Teodosijem Velikim, oženio je Serenu, kraljevu nećaku. Pre toga je imao ženu Kleciju iz plemena Huna, što behu prispeli na Tanais (Crno more). Uskoro, Teodosije dopušta da Stilih bude guvernant njegovom sinu Honoriju.
Stilih je bio hrabar i uspešan čovek – umeo je držati stvari pod kontrolom, ali ga je uništila vlastita ambicija. Održavao je tajnu korespondenciju sa Gotima, spremajući svoga sina Euherija da jednog dana postane imperator. Kada su njegove nečasne namere bile otkrivene, Hozroje ga pogubi."
U stvarnosti
malo drugačije
U stvarnosti, bilo je malo drugačije. Stilih je imao izvanrednih početnih uspeha protiv Vandala, uspeo je da pogubi Radogosta, ali se kasnije protiv njega pobunio general Olimpije koji ga je pogubio 408. godine, u Raveni.
Pod Korzikom, predvođeni Radogostovim sinom i Godegisalom, Vandali nastavljaju rat protiv Rima. Godegisal je uspeo da sastavi moćnu armiju, jer su mu se pridružili Burgunđani, Alani i Svevi, pa su 406. godine, združenom akcijom, uspeli da se probiju u Galiju. Rimska provincija biće u potpunosti osvojena za nepune četiri godine, do 409/10. godine.
Na teritoriji Galije, Vandali formiraju nekoliko kraljevstva. Burgundskim rukovode Vandali iz kneževskih porodica, Galiciju zauzimaju Svevi i deo Vandala. U Španiji su Svevi uspeli da održe svoje kraljevstvo sve do 590. godine, kada su ih Goti gotovo potpuno uništili.
Luzitaniju dobijaju Alani, Beotiku Silinge, jedno od vandalskih plemena, a Andaluzija pripada Vandalima.
|
Bogovi i mitovi Glavni među bogovima Vandala bili su Radogost, Svetovid, Triglav i Siva i svi su imali svoja svetilišta i kipove. Mitologija Vandala pominje još Belboga i Crnboga, ali oni nisu imali idole. Pored ovih bogova, Vandala su verovali u razna mitska bića – proviđenja i vile. Gradovi iz legende Po legendi, eponimni otac Vandala-Venda osnovao je, u oblasti Maklenburga, sledeće gradove: Gustrov, koji je bio kao glavni grad, Ljubić, Grabovo – na reci Labi/Elbi, Parhim – poznat po idolu boga od čistog zlata, Domić, Ivanak, Krivić, Bojkograd – u blizini se nalazio manastir Dragun, na reci Bojka, Gnojan, Ribnica – jako utvrđenje na reci Rekenici, Tesin, Starograd i Strelić.
|
