Roman “Odive” Sonje Drobac, za koji autorka kaže da je “domaštana verzija prošlosti”, nedavno se našao u centru pažnje crnogorske javnosti. Povodom “domaštavanja” nepobitnih istorijskih činjenica reaguje i autor ovog feljtona novinar Budo Simonović, analizirajući, kako kaže, do naivnosti i besmisla, izmaštanu priču o najvećim hrišćanskim svetinjama – ruci Svetog Jovana Krstitelja, čestici Časnog krsta i ikoni Bogorodice Filermonske. Da li je Hitler 1941. godine napao Jugoslaviju zbog tri hrišćanske svetinje, je li Staljin zbog njih 1948. zaratio sa Titom i da li je najskuplji dragulj, ukraden sa ikone Bogorodice Filermoske, nađen u Titovoj zaostavštini…?
Kad su svetinje 1798. godine stigle u rusku carsku kuću tadašnji imperator Pavle Prvi je naredio da se pohrane u pridvornoj Crkvi Svetog apostola Pavla u Gatčinu, a car je razdrešio kesu i naložio da se one okuju u žeženo zlato i bogato ukrase dragim kamenjem, dijamantima, rubinima i safirima. Posao je poveren najpoznatijim dvorskim juvelirima i, po svemu sudeći, obavljen je u istoj radionici, možda čak i rukom istog majstora. Izvesno je da svemoćnik očigledno nije žalio para, verovatno i sam svestan značaja, lepote, duhovne i kulturne vrednosti relikvija.
Put do Kopenhagena
Pošto su okovane i ukrašene, relikvije su iz Gatčina nešto kasnije prenete i čuvane u crkvi Zimskog dvorca u Petrogradu sve do 1852. godine. Tada je otpočeo jedan običaj koji je praktikovan sve do propasti ruskog carstva: svetinje su povremeno, na po četrdeset dana, prenošene u novosagrađeni saborni hram Svetog apostola Pavla u Gatčinu, a potom opet vraćane u Petrograd.
U Gatčinu su se zatekle i u danima Oktobarske revolucije i tragičnog kraja ruske carske dinastije Romanovih 16. jula 1918. godine. One su posle u Rusiji čuvane sve do 13. oktobra 1920. godine kada ih je tadašnji nastojatelj Sabornog hrama Svetog apostola Pavla, protojerej Jovan Bogojavljenski, uz pomoć grofa Ignjateva i nekoliko visokih belogardejskih oficira preneo u Talin u Estoniju, gde je odlučeno da se svetinje predaju zakonitom nasledniku, staroj carici Mariji Fjodorovnoj, supruzi pretposlednjeg ruskog suverena Aleksandra Trećeg, odnosno majci poslednjeg nosioca ruske carske krune Nikolaja Drugog Romanova, koja je izbegla pogrom boljševika.
Bez ikakvog osnova je, dakle, priča Sonje Drobac da se carica majka, Marija Fjodorovna, u bezglavoj bežaniji pred nezadrživom plimom boljševika sekala sa kovčegom u kojem su bile svetinje i danonoćno bdela nad njim, odnosno da je ona 12. aprila 1919. godine odnela svetinje iz Rusije.
Stara carica je po bekstvu iz Rusije živela u Kopenhagenu, svom rodnom gradu, i, dakako, bila izvan domašaja boljševičke ruke. Svetinje je, kad su dospele do nje, pohranila, izgleda, u tamošnjoj ruskoj crkvi Aleksandra Nevskog i one su tu čuvane sve do njene smrti, 13. oktobra 1928. godine.
Svetinje u Beogradu
Posle smrti carice svetinje su nakratko prenete u Berlin, u ruski saborni hram, da bi tokom 1932. godine, pod do danas do kraja nerazjašnjenim okolnostima dospele u Beograd, na dvor kralja Aleksandra Karađorđevića, po, navodno, izričitoj želji i potonjoj volji carice Marije Fjodorovne.
Božidar Milošević, poznati novinar “Politike”, svojevremeno je napisao da su se o svetinjama, nakon smrti carice Marije, brinule njene ćerke Ksenija i Olga, da su ih one predale mitropolitu kijevsko-galickom Antoniju, a ovaj jugoslovenskom kralju Aleksandru Karađorđeviću, i to u Sremskim Karlovcima. Zvanična predaja je, po tim podacima, izvršena 16. aprila 1932. godine.
A u jednom opširnom tekstu “Svetigore”, glasila Mitropolije crnogorsko-primorske, posvećenom istoriji ovih velikih hrišćanskih svetinja (iz kojeg je iscrpen dobar deo ovde već saopštenih podataka), pored ostalog piše i zašto su i kako one te 1932. godine dospele u ruke kralja Aleksandra:
“U znak blagodarnosti srpskom narodu, koji je u nedra svoje države s ljubavlju primio hiljade ruskih izbeglica, poklonjene su tokom 1932. godine blagovernom kralju Jugoslavije Aleksandru Karađorđeviću sve tri svetinje. Desnu ruku Svetoga Jovana Krstitelja i deo Časnog krsta, kralju Aleksandru je poklonio Mitropolit Ruske Zagranične Crkve Gospodin Antonije Hrapovicki, a ikonu Filerimske Bogorodice poklonio mu je Episkop Berlinski Tihon.”
Velika tajna
Svetinje su, po svemu sudeći, negde na krivudavom putu od Rusije do Beograda bile razdvojene, odnosno kralj Aleksandar ih je, izgleda, dobio barem iz dve ruke. Inače, samo dospeće svetinja u Beograd čuvano je kao najveća tajna. Kralj Aleksandar za dve godine, odnosno sve do pogibije u Marselju 9. oktobra 1934. to, da se zna, nikome nije poverio.Tako je, po svoj prilici, ostalo i šest-sedam narednih godina, sve do uoči samog Drugog svetskog rata, kada je, izgleda, Aleksandrov naslednik, namesnik knez Pavle, tajnu odao i svetinje pokazao nekom Amerikancu, koji ih je čak i fotografisao.
Na klimavim nogama
Sve ovo, prvenstveno činjenica da su svetinje dospele u Beograd tek 1932. godine, govori da je na vrlo klimavim nogama i priča Sonje Drobac o pismu generala Vrangela iz 1927. godine u kojem stoji tvrdnja da su svetinje već tada bile u rukama jugoslovenskog kralja. Uz sve ostalo i stoga što je ovaj najpoznatiji belogardejski visoki oficir u to vreme već bio otišao iz Beograda u Brisel, gde je godinu dana kasnije iznenada i umro u 49. godini.
