Nesrećni Romul Avgustul je ne samo morao da se i formalno odrekne trona, nego je i nateran da da "ostavku" i samog zapadnog carstva. Odoakarov drugi uslov njegove slobode u progonstvu bio je da napiše, i kao poslednji carski dokument potpiše, zvaničnu izjavu – da Rimu više nisu potrebni carevi. Takođe, u ime naroda i svoje ime, morao je da pristane i da sedište sada vaseljenskog carstva – pošto se svime što je potpisao faktički gasi Zapadno rimsko carstvo – bude Konstantinopolj. Pored toga, Rimljani su se odrekli i prava da sami biraju svoje vladare, pa su milostivo zamolili Odoakara da dopusti da mu dodele status patricija i da prihvati upravu nad italijanskom kraljevinom.
Odoakar je, sa zahvalnošću, primio carske insignije, svete ukrase prestola i palate, pa je tako "Reks Alanorum et Vandalorum" postao kralj Italije. Zna se i datum tog preokreta u istoriji Rimske imperije duge pet i po vekova – bilo je to 4. septembra 476. godine nove ere.
|
I papa se vajkao Sveti Ambrozije je oplakivao propadanje gusto naseljenih oblasti koje su krasili bogati gradovi – Bolonja, Modena, Ređina i Plasencija. Papa Gelazije Prvi (492-496), Odoakarev prijatelj i podanik, vajkao se da je ljudski rod bio gotovo zatrt u Emiliji i Toskani, kao i u susednim provincijama. |
Datum je posebno značajan ne samo zato što je tada, u Raveni, kralj srpskog plemena Alana Odoakar zbacio sa prestola Romula Avgustula, poslednjeg vladara Zapadnog rimskog carstva, već pre svega zato što je taj formalni čin označio i prestanak postojanja tog carstva koje je nekada zahvatalo zapadnu polovinu sadašnje Evrope – od Jadranskog i Sredozemnog mora, preko Španije i Galije, do Rajne na severu i Britanije na zapadu, da bi se u međuvremenu, za samo nekoliko decenija, svelo na kraljevstvo Italije.
Time se, takođe, završio Stari vek i otpočeo je Srednji. Vatikan ni do današnjeg dana nije ovim "varvarima" oprostio Odoakarov trijumf.
Srbi stižu u Italiju
Osvajanje Italije označilo je i početak naseljavanja Srba u ove krajeve. Glavno mesto naseljavanja postaje Vilanova, u čijoj su okolini eksploatisana lokalna rudna nalazišta. Vilanova nije menjala ime sve do 1884. godine, kada je nazvana Polkarino de Skijavoni, po stanovnicima koji su tamo vekovima živeli – Srbima, ili, kako su ih Italijani zvali, Skavunima. Istoričar Tomazo Vitale pominje da je Polkarino, sve do 1584. bio čisto srpski grad. Inače, u celoj Italiji, sve do kraja 19. veka, bilo je još devet potpuno srpskih gradova – Gerifelo, koji je opusteo početkom 20. veka, Palata, Tavena, Akvaviva, San Feliče, Montemiro, San Đakomo, Ripaldo i San Bjaze.
Gotski kralj Teodorih
Srbi su u Italiju doneli i svoje običaje, tradiciju – poštovanje i kult boga Vida, Svetovida, koji tokom hristijanizacije postaje Sveti Vito, Vido. Vito i Vido vremenom bivaju prihvaćeni i kao nacionalno ime Italijana, kao što je to bio slučaj sa imenom Alan ili Alen u Francuskoj. Krajem 19. veka, broj Srba starosedelaca u Italiji je procenjen na 3.000-5.000. Od narodnih predanja, sačuvana je legenda da je Vilanova dobila ime po šumskim devojkama, vilama. Godine 1885, najveći srpski gradić je bio Skjavi d’Abruco – Abručki Srbin, u provinciji Kjeta.
Iako je bio osvajač i varvarin, Odoakar je uglavnom poštovao rimske ustanove, kao i veru i tradicije svojih rimskih podanika. Čak je, nakon sedmogodišnje vladavine, obnovio konzulstvo, jednu od glavnih odlika Rimske imperije tokom prethodnih vekova, koje je preživelo smene republike i carstva. On sam je, međutim, odbio je tu počast i zvanje.
Odoakarovu "kurulnu stolicu", od slonovače, onu istu na kojoj su sedeli, prilikom vršenja dužnosti, svi magistrati, upravljači – konzuli, pretori i edili, redom su koristila jedanaestorica najslavnijih senatora iz vremena kratkotrajne Orestove vladavine. Prvi u tom nizu bio je stajao Vasilije, koji je strogo primenjivao carske zakone, a civilnu upravu nad Italijom i dalje su vršili, po njegovoj ideji, pretorijanski prefekti i njihovi podređeni činovnici. Vasilije je na njih preneo ubiranje javnih prihoda, taksa, a Odoakaru je namenio ulogu popustljivog monarha.
Osvajanje Dalmacije
Odoakar je takođe poštovao dostojanstvo monaha i episkopa Katoličke crkve, ali je Vasilijev stav u svakom pogledu bio odlučujući, posebno u izboru rimskog pape. Vasilije je bio tvorac naprednog zakona kojim se sveštenstvu ograničavalo otuđivanje zemljišta, ali je obnavljanje u ratu porušenih crkava prebacio na leđa države, što je, svakako, bilo na dobrobit naroda koji je već i previše bio opterećen raznoraznim dažbinama. Ukratko, moćno oružje osvajača – budući da je samo Odoakarova konjica brojala blizu 200.000 kopljanika – štitilo je stanovništvo Italije i nove doseljenike, kao i njene granice, pa nije čudno da su ih poštovali i vladari Galije i Germanije.
Učvrstivši se u Italiji, Odoakar se upustio u nova osvajanja, ali je time, i pored pobeda, oslabio svoju armiju, koja je morala da kontroliše znatno uvećanu teritoriju. Prvo je prešao Jadran i zauzeo celu Dalmaciju, a potom je, u velikom pohodu, prešao Dunav i potukao Falateja, kralja germanskog plemena Rugija. Zarobljenog Falateja, sa mnogobrojnim njegovim podanicima, odveo je u Italiju, a Rim je, posle dugog razdoblja poraza i sramote, ponovo mogao da uživa u trijumfu koji mu je doneo njegov novi, alanski, gospodar.
Osvajanje novih teritorija, Dalmacije i Srbije, pratilo je povećano alansko naseljavanje. Ovo vreme ostalo je zapamćeno po mnogim novouvedenim toponimima vezanim za konje: Konjic, Konjarnik, Konjare, Vranje – koje je dobilo ime po crnim, vranim konjima, Vranjina, Vranjane, kao i prezimenima, što je specifično isključivo kod Alana-Srba – Konjić, Konjičanin, Konjević, Ubiparip, Vranić, Vranković…
Nakon ovih osvajanja, Odoakar je potražio prijateljstvo najmoćnijeg vladara Evrope toga doba – Euriha, kralja Gota. Njemu je, velikodušno, prepustio sva alanska osvajanja, s one strane Alpa, čak do Rajne, a Senat je potvrdio njegove odluke. Stekavši prijateljstvo Euriha, Odokar je uspostavio trgovačke veze sa Saksoncima, Francima i sunarodnicima koji su, sa Vandalima, imali svoje carstvo u Africi. Savezništvo sa Gotima podrazumevalo je i vojno angažovanje srpske konjice u njihovim sukobima s Hunima.
Sve je propadalo
Uprkos Odoakarevoj političkoj veštini i uspešnim osvajanjima, njegovo kraljevstvo je pružalo žalosnu sliku bede i pustoši. Još od Tiberijevog vremena – što je bilo karakteristično za kraj Starog veka – sve je propadalo, posebno poljoprivreda, koja, bez danka u letini iz Egipta i Afrike, nije bila u stanju da ishrani sve stanovništvo. Opadao je i broj stanovnika usled sve slabije privrede, kao i značaj i veličina gradova. Nenadoknadivi ratni gubici, glad i bolesti ostavili su posledice i iscrpli zemlju.
Nakon četrnaestogodišnje vladavine, Odoakar je 489. godine presto Italije prepustio nadmoćnom Teodorihu, gotskom kralju od 474, koji će vladati do 526, obnoviti doba mira i blagostanja i uspostaviti novi sistem uprave u zapadnim zemljama. Njega će smeniti Atalarik. Italija će pod vlašću Gota biti do 552-53. godine, da bi tada potpala pod kratkotrajnu vizantijsku upravu, a od 586. do 756. vladaće Longobardi, sa prestonicom u Paviji.
Za razliku od ostalih varvarskih osvajača, Odoakar nije opustošio Italiju, već je pre nastojao da sačuva što se sačuvati može. S tim u vezi, Odoakarova uloga i uloga srpskog plemena Alana moraju se prevrednovati.
