Pod izraelskim napadima: Ko su hrišćani Gaze?

EPA-EFE

Hrišćani u Gazi su malobrojni, ali imaju duboke korene na tom području koje ne žele da napuste.

U jednom od ključnih trenutaka dosadašnjeg izraelskog rata protiv Gaze, smrtonosna eksplozija u bolnici Al-Ahli 17. oktobra ubila je blizu 500 ljudi. Dva dana kasnije, Izrael je bombardovao crkvu Svetog Porfirija, najstariju u Pojasu Gaze, ubivši najmanje 18 ljudi.

Smrtonosni napadi na bolnicu, anglikansku ustanovu, i crkvu doveli su u centar pažnje hrišćansku manjinu u enklavi, a koja je, kao i ostatak Pojasa Gaze, pod napadima nemilosrdnog izraelskog bombardovanja. Jerusalimska pravoslavna patrijaršija opisala je napad na crkvu kao “ratni zločin”.

Hrišćanska zajednica ostala je uzdrmana, ali većina nije napustila opkoljeni grad, koji polaže pravo na bogato hrišćansko nasleđe dva milenijuma umazad.

Koliko hrišćana živi u Gazi i odakle su došli?

Broj hrišćana u Gazi smanjio se poslednjih godina. Danas ih je ostalo samo oko 1.000, što je veliki pad u odnosu na 3.000 registrovanih 2007. godine, kada je Hamas preuzeo potpunu kontrolu nad enklavom.

Prema Kamelu Ajadu, portparolu crkve Svetog Porfirija, većina stanovništva je iz same Gaze. Ostali su pobegli tu nakon stvaranja države Izrael, koja je raselila oko 700.000 Palestinaca, događaj koji nazivaju Nakba, ili “katastrofa”.

Nakon što je Hamas preuzeo vlast nad Pojasom Gaze, Izrael je uveo kopnenu, vazdušnu i pomorsku blokadu, ubrzavajući beg hrišćana iz siromaštvom pogođene enklave. “Ljudima je postalo vrlo teško da žive ovde”, kaže Ajad. “Mnogi hrišćani su otišli na Zapadnu obalu, u Ameriku, Kanadu ili arapski svet, tražeći bolje obrazovanje i zdravstvo.”

Dok većina hrišćana u Gazi pripada grčkoj pravoslavnoj veri, manji broj se moli u katoličkoj crkvi Svete porodice i baptističkoj crkvi u Gazi. Prva je nedavno objavila video dece koja se mole, dok u pozadini odjekuju bombe.

Hrišćanska zajednica u Gazi je promenljiva, sa mnogim porodicama koje se sastoje od članova različitih denominacija. Fadi Salfiti, čija je porodica pobegla iz Nablusa u Gazu 1948, išao je u sve crkve.

– Nedeljom ujutro išli bismo u pravoslavnu crkvu, popodne u katoličku, a uveče u protestantsku crkvu – ističe on.

Salfiti je prisustvovao konferenciji mladih u Madridu kada je Izrael pokrenuo kopnenu ofanzivu 2008. Do danas je ostao u Španiji gde sada predaje menadžment. U napadu na Svetog Porfirija stradalo je troje dece njegovog rođaka: Majd, 10, Juli, 12 godina i Suhail, 14.

Koliko dugo hrišćani žive u Gazi?

Hrišćansko nasleđe Gaze seže sve do dana kada su se vernici tretirali kao sekta koja je obećavala spas potlačenima.

Prema Bibliji, nakon raspeća Isusa Hrista, apostol Filip putovao je pustinjskim putem od Jerusalima do Gaze kako bi širio svetu reč. Prema spisima, Filip je bio prisutan na svadbi u Kani u Galileji, gde je Isus pretvorio vodu u vino.

Crkva Svetog Porfirija je najstarija u enklavi. Izvorno je osnovana u 5. veku posle smrti istoimenog biskupa koji je preobratio gradske pagane na hrišćanstvo, paleći idole i hramove. Nakon persijskog osvajanja u 7. veku, crkva je pretvorena u džamiju. Kasnije su je krstaši obnovili u 12. veku.

Palestinski hrišćani, kojih je ukupno 50.000 na okupiranim područjima, ponekad se nazivaju “živim kamenjem”, metaforom koju je prvi koristio apostol Petar, bivši ribar pozvan da bude Isusov učenik, kako bi opisao ulogu vernika u izgradnji duhovne Božje kuće. Danas taj izraz ukazuje na njihov poseban status kao čuvara vere rođene na njihovoj zemlji.

Kakvi su odnosi između hrišćana i muslimana u Gazi?

Živeći pod opsadom, hrišćani u Gazi potvrđuju duh solidarnosti koji je ujedinio vere u njihovoj borbi za opstanak i njihov san o slobodi.

– Svi smo mi Palestinci. Živimo u istom gradu, sa istom patnjom. Svi smo pod opsadom i svi smo istim – ističe Ajad.

Uopšteno govoreći, hrišćanska zajednica je oduvek igrala važnu ulogu u palestinskom životu, stvarajući prosvetitelje kao što su Isa El-Isa, osnivač vrlo uticajnih novina Falastin sa sedištem u Jafi, ključni pokretač palestinsko-arapskog nacionalizma tokom britanskog mandata, i Edvard Said, koji je napisao poznato elo “Orijentalizam”.

U Gazi, takođe, članovi male zajednice igraju veliku ulogu.

– Oni su obično vrlo obrazovani, sa snažnom prisutnošću u poslovnom sektoru i nevladinim organizacijama – kaže Salfiti.

Odsečena od sjeta pod blokadom koju vodi Izrael, zajednica se ponekad osećala ranjivo. Godine 2007. potreslo ih je ubistvo Ramija Ajada, upravnika Teacher’s Bookshopa, baptističke trgovine u ulici koja je takođe bila bombardovana nekoliko meseci ranije. Nijedna grupa nije preuzela odgovornost za ubistvo, koje je Hamas osudio, rekavši da “neće dopustiti nikome da sabotira” muslimansko-hrišćanske odnose.

Ali ubice nikada nisu privedene pravdi.

Sveukupno, zajednice su ujedinjene u otporu kolektivnoj zarobljenosti u onome što se naziva najvećim zatvorom na otvorenom na svetu.

Baš kao što su muslimanima uskraćene dozvole za posetu jerusalimskoj džamiji Al-Aksa, hrišćani takođe nisu mogli da posete mesta poput Vitlejemske crkve rođenja, koja se poštuje kao mesto Isusovog rođenja. Obe zajednice su odsečene od članova porodica na Zapadnoj obali.

Kakva je trenutna situacija za hrišćane u Gazi?

Pod nedavnim izraelskim bombardovanjem, hrišćani i muslimani podjednako su tražili utočište kod Svetog Porfirija. Nakon napada, svi su se preselili u obližnju crkvu Svete porodice, udaljenu 400 metara. Tu se sada nalazi oko 560 ljudi, kaže Nisrin Anton, upravnica crkve.

Kao i mnogi Palestinci u Gazi, Anton je odlučna da ostane tu. Sa svoje tri kćerke, od osam, devet i 12 godina, boravi u crkvi i kaže da je situacija svakim danom sve gora.

– Hrišćani pate kao i svaki drugi narod Gaze – rekla je. “Ovo je naša zemlja i nećemo otići. Možete li zamisliti da vas je neko pozvao i naterao vas i vašu porodicu da odete na drugo mesto?”

“Ostaćemo”.