Početak pre dva milenijuma

Stari grad koji su osnovali lužički Srbi: Katedrala u Budišinu

 

Srbi se, u istorijskim hronikama, pojavljuju u severnoj Evropi, prvo na obalama reke Visle, pod raznim imenima – kao Vandali, Vinidi, Veneti, Heneti i Vendi. Na obali Baltika imali su svoje kraljevstvo od 405. do 470. godine.
Po legendi, Jafetov unuk bio je princ Svevo (Suevo, Savo), kraljević koji je vladao prostranstvom od reke Elbe do obala Baltičkog mora. Njegov sin Vandal, eponimni otac naroda koji će se proširiti po celoj Evropi, vladao je zemljom između reka Treve i Visle. Ovo je oblast današnje severno-istočne Nemačke, savezne države Maklenburg-Vorpomern, sa centrom u Šverinu.
Vandali su, živeći u zajednici sa drugim plemenskim grupacijama, od Labe do Odre, u Ajnhardovom "Životu Karla Velikog" opisivani kao Vendi (Lužički Srbi) – Bodrići. Frankelijus piše da je njihovo ime nastalo od glagola obtriti (oštriti), te bi pravilno ime ovog vendskog naroda bilo Oštrići ili Oštrivojevići.

Vendi, starinom Srbi

U drugoj polovini prošlog veka, zvanična nemačka istoriografija konačno je odbacila svoje dotadašnje političko tumačenje istorije i uvažila činjenicu – jasnu i opšteprihvaćenu među evropskim istoričarima više od 1.000 godina unazad – da se iza imena Venda ne kriju raznorazna (uglavnom izmišljena) bezimena slovenska plemena nego – Srbi.

Kapela u gradu Minsteru: Grob kralja Pribislava

 

Na društveno-političkom planu, Srbi dobijaju status jedine autentične narodne manjine u Nemačkoj, gde žive milenijumima, a lužička kultura – kao deo korpusa bogate kulture Venda – prestala se nazivati Južnonemačkom kulturom polja sa urnama i počela se, konačno, pravilno zvati Kulturom Lužičkih Srba.
Prirodna granica između dva velika naroda i njihovih plemena, Germana i Venda, alijas Srba, bila je reka Visla.
"Nju čuva strah od ratnih sukoba naroda naseljenih sa njene jedne i sa druge strane", piše Jornand u svojoj "Istoriji" kao i Tacit u "Germaniji".
Jornand dobro uočava nacionalne razlike kad govori o evropskim narodima. Tako će, na primer, za Gete reći da su starinom Goti, a za Vende beleži da su velika nacija, sastavljena od brojnih familija. "Starinom su Sklavi, Srbi, poznati pod imenom Anti", precizira Jornand.
Za narode naseljene oko Visle veli da su svi odreda nacije Vindske. Vende će, istoričari i hroničari, kasnije zvati i Lužičkim Srbima, mada su oni njihov manji deo.

Srpske gore list

Na ovoj teritoriji – govorimo o prostoru koji obuhvata levu obalu reke Visle, kao i čitav tok Elbe – Vendi su počeli da se šire u prvom veku naše ere, okupiravši zemlje susednog bratstveničkog plemena Vandala. Na reci Elbi, duž celog njenog toka, osnovano je na desetine srpskih gradova: Suirbi, Sarove, Soari, Sorari, Surpe, Surbi, Sirbia, Zurba, Zribia… Ukupno 17 gradova tog vremena, znači pre dva milenijuma, u korenu svojih naziva sadrži ime naroda Srba.
Plinije, u tridesetoj "knjizi" svoje "Istorije", kaže da se stanovnici na obalama Visle nazivaju sarmatski Vendi ili Skiri. Pomenuti Skiri i Vendi su Srbi, ili, kako etnolog Adam Bastijan veli: "Vendi ili Srbi podigli su Srbiju ili zemlju Lužičkih Srba."
Nekadašnja Bela (zapadna) Germanija bila je naseljena srpskim plemenima, među njima i Svebima – kako piše Vibijus Sekvester: "Svebi iz Bele Germanije bili su Kerveti, Sirbini ili Srbi."
Ovi Svebi ili Suebi su kasnije, zaslugom Bečko-berlinskih krojača istorije, proglašeni germanskim plemenom iz dobro znanih političkih razloga. Danas je to ispravljeno i za Svebe se pouzdano zna da su bili srpske gore list.

Vendi su svukuda

Pre Venda, Vandali će imati sukob sa imperatorom Aurelijem, 271. godine. Sukobi Vandala i Venda počeće polovinom trećeg veka i od 271. do 411. godine Vendi će Vandale potpuno potisnuti sa leve obale Visle.
Jornand o tome piše: "Gornji tok reke Visle naseljen je brojnom nacijom Vinida (Venda). Vandali će napustiti ovu teritoriju 358. godine potučeni od Beriga i nju će, odlaskom Gota, ponovo zauzeti Vendi."
Na kraju prvog veka i tokom drugog, Vendi će nastaviti sa hiperaktivnostima i zauzeti teritorije na jugu i istoku Baltika. Na tom prostoru oni će podići niz naselja koja će činiti gustu mrežu naseljenih mesta i gradova na obema obalama morskog zaliva. Tu se nalazilo na desetine važnih pomorskih i trgovačkih centara.
Tacit, ne bez izvesne doze zluradosti, jer je Rim oduvek merkao da se dočepa vendskog bogatstva, kaže: "Vendi svukuda tumaraju, gorama i planinama, svejednako pljačkajući i zauzimajući zemlju."
Teritorija Pomeranije (Primorja), uzduž i popreko naseljena Vendima, docnije pokorenih od Germana, u izvorima se pominje tek od 11. veka. Između 991. i 1025. godine Pomeranija će biti potčinjena poljskom kralju Boleslavu Prvom. Sarmatski Vendi daće joj ime Zemlja Venda.
Slovenački istoričar iz Štajerske, Janez Ludvig Šenleben zapisuje:
"Zaista treba verovati da su Vindi ili Vendi, što bejahu naseljeni oko primorja Kodanskoga (misli na oblast oko Baltičkog mora), u više navrata odlazili, naseljavajući se u drugim kraljevinama; tako su, takođe, stigli u gornju Panoniju i, po jednom od svojih imena, nazvali novopodignutu varoš Vindebonom. Verujem da je, od tih istih Vinda, sagrađena u Helveciji Vindonisa, grad porušen od Germana; dan-danas tu krajinu nazivaju Vindišem."

Ko je dao ime Veneciji

Ove reči Šenlenbena potvrđuje čuveni nemački geograf i kartograf Sebastijan Minster: "Vijena, glavni grad vojvodstva austrijanskog, naseljena je pre Hristovog rođenja narodom iz Sarmatije; gradu ime nisu dali Rimljani, jer ga sagradiše Vendi – tako u Vijeni stanovahu, neko vreme, oni i Sarmate."
Sveštenik i istoričar Sebastijan Inspruger, u svojoj "Istoriji Austrije", beleži: "Prvi počeci gradnje Vijene padaju, kako mislim, u 3990. godinu od postanka sveta. U to vreme, Vendi su ovu varoš, sebi za opstanak, utvrdili u najranije vreme, Vindobonom je nazivajući, jer ovo ime dolazi od naziva njihovog. I od Germana je ova varoš oduvek tako nazivana."
Cezar i Plinije stanovnike Francuske nazivaju Venetima, dok grad Veneciju, po njima nazvanu, pominju Ptolemej i Strabon; Samson Abavil, u svojoj "Geografiji", Veneciju naziva Venesom. "Ime Vendi, Srbima su dali romanizovani Grci, baš kao što su ih nazivali i Sporoima – rasejanima po celom kontinentu, Servima ili Serbima", kako piše A. Bastijan u "Etnološkom vodiču".