Bez ikakve medijske pompe, ali uz veliki broj prisutnih poštovalaca, 4. februara je na Novom groblju u Beogradu održan godišnji pomen – parastos dvojici slavnih srpskih vojskovođa – serdaru Janku Vukotića i Milivoju Anđelkoviću Kajafi.
Prisećanje na junake, uz polaganje venaca i cveća na njihove grobove, organizovao je Savez udruženja potomaka ratnika Srbije 1912-1920, a potpredsednik beogradske organizacije ovog udruženja, Ivan Stratimirović kaže za “Vesti” da već godinama unazad pokušavaju da otrgnu od zaborava slavnu srpsku istoriju i njene velikane.
Sa ćerkom u boj
– Naša sveta misija je da održavamo kulturu sećanja i poštovanja na sve te velikane, mučenike i heroje. Naročito nam je stalo da mladima ukažemo da treba da poštuju istoriju svog naroda i da znaju da mi postojimo zahvaljujući herojstvu brojnih znanih i neznanih velikana – ističe Stratimirović i dodaje da je danas više nego ikada potrebno prisetiti se junaštva serdara Janka Vukovića.
– U ovom, višedecenijskom peglanju vijuga narodu, menjanja istorije koje se ne dešava samo u Crnoj Gori već i u drugim novoformiranim državama, srpski narod mora da bude svestan svog porekla i svoje veličine i treba da se čuva i u fizičkom i u duhovnom smislu. Hvala bogu da smo tokom vekova imali i Srpsku pravoslavnu crkvu i Svetog Savu koji nam je ucrtao put po kome hodimo i preživljavamo kao narod i u fizičkom i u duhovnom smislu – naglašava Stratimirović.
Teolog i putopisac hadži Marko Vujičić podseća da su i Janković i Anđelković ostavili neizbrisiv trag u srpskoj istoriji.
– Serdar Janko Vukotić jedna od najslavnijih ličnosti Crne Gore koji je u borbi kod Mojkovca zaustavio i odbacio neprijateljsku ofanzivu, tako da je omogućio nesmetano povlačenje srpske vojske ka lukama na Jadranskom moru 1915. i 1916. godine. U sve ove okršaje, pošto nije imao muškog potomka stasalog za boj, vodio je svoju jedinicu kćerku Vasiliju. Istovremeno, Milivoje Anđelković je malo poznata ličnosti iz srpske istorije, mada je u Prvom svetskom ratu komandovao odbranom Beograda. Istovremeno, komandovao je i Bitkom na Mačkovom kamenu koja je upisana u svetske udžbenike istorije po iskazanoj hrabrosti i viteštvu srpske vojske – Vujičić otkriva samo deo iz bogatih biografija oba srpska junaka.
Bajonetom na neprijatelje
On kaže da je Janko Vukotić (1866-1927) sa objavom rata Srbiji 1914. godine predao dužnost predsednika ministarskog saveta i preuzeo komandu nad trupama Crne Gore sa zadatkom da se bore u zajednici sa srpskom vojskom.
– Serdar Janko je u crnogorskoj vojsci prošao sve nivoe komandovanja, a zatim je i četiri puta bio ministar vojni, predsednik Ministarskog saveta i povremeno ministar spoljnih poslova. Poveravane su mu bile najdelikatnije političko-diplomatske misije. U ratu 1912. bio komandant Istočnog odreda, 1913. komandant Dečanskog odreda, koji je bio u sastavu srpske Treće armije, da bi po zaključenju primirja u Bukurešt bio delegat crnogorske vlade na konferenciju mira – priča Vujičić.
Biografija Milivoja Anđelkovića Kajafe (1868-1940) nije ništa manje upečatljiva.
– Kajafa je ovaj nadimak dobio zbog svoje strogosti, a mnogo je istorijskih podataka o njegovoj iskazanoj hrabrosti posebno u Balkanskim ratovima kada je znao da uđe u dubinu neprijateljskih položaja. Na taj način su od Turaka oslobođeni Sjenica, Prijepolje i Pljevlja, godinu dana kasnije u Drugom balkanskom ratu (1913), u boju na Govedarniku 21. i 22. jula 1913, triput je na bajonet zauzimao položaje, koje je branio mnogo brojniji i bolje naoružan neprijatelj – otkriva Vujičić.
Kraljevo izvinjenje
Hadži Marko Vujičić otkriva da se Kajafa posle Prvog svetskog rata družio sa kraljevićem Đorđem.
– Stekao je veliko poverenje da je kraljević kod njega u stanu držao dva sanduka sa svojim dokumentima i ličnim stvarima. To je 1925. proizvelo i aferu jer su kralj Aleksandar Prvi Karađorđević i predsednik vlade Nikola Pašić želeli da kraljevića Đorđa po svaku cenu stave u senatorijum. To im je na kraju i pošlo za rukom. Ostatak svoga života pukovnik Milivoje Anđelković Kajafa proveo je u Beogradu čin đenerala i sve prinadležnosti koje mu je docnije nudio kralj Aleksandar Prvi Karađorđević u znak izvinjenja za učinjenu nepravdu – navodi Vujičić.
Vaspitač na dvoru
Kajafa je sa svojom jedinicom učestvovao u majskom prevratu 1903. kada su ubijeni kralj Aleksandar Prvi i kraljica Draga Obrenović, tako što je bataljon Sedmog pešadijskog puka, kojim je on komandovao štitio prilaze kraljevskom dvoru. Po dolasku na presto kralja Petra Petra Karađorđevića, postao je vaspitač za vojne veštine mladih prinčeva Đorđa i Aleksandra, koji su ga oslovljali sa “Bata Mika” – ističe samo neke od nepoznatih detalja ovog srpskog generala.
