Raspad Varšavskog saveza 1991. godine doveo je do širenja NATO-a na račun njegovih bivših članica i do aktuelne politike obuzdavanja Rusije koju vodi Zapad na osnovu strategije „Petlja anakonde“, izjavio je profesor Diplomatske akademije Ministarstva spoljnih poslova Rusije Vladimir Vinokurov.
– Posledice raspuštanja Varšavskog saveza bi trebalo povezati sa aktuelnom politikom Zapada, na čelu sa Sjedinjenim Američkim Državama, o obuzdavanju Rusije u političkoj sferi i strategiji geopolitičke superiornosti ‘Petlje anakonde’ Helforda Makindera i Zbignjeva Bžežinskog u vojnoj sferi – rekao je Vinokurov.
Kao rezultat, Vašington je napravio „pojas“ neprijateljskih država oko Rusije, čije su vlade „pokorni izvršioci volje prekookeanskih vladara“, smatra sagovornik.
– Pred našim očima se ostvaruje taj zlokoban plan koji se zove ‘Petlja anakonde’. Steže se obruč vojnih baza oko Rusije, komandnih centara, premeštanje tenkova i udarnih vazduhoplovnih jedinica ka njenim granicama, predstavljajući potencijalnu pretnju za vojnu bezbednost Rusije – naveo je ekspert.
Sada „kolektivni Zapad” aktivno sprovodi strategiju obuzdavanja Rusije. Odnosno, sistem mera za veštačko naduvavanje pretnji koje, navodno, od nje kreću ka zemljama Evrope, a koje bi, po njihovom mišljenju, trebalo uzdržati i izolovati u političkom, ekonomskom i vojnom planu, objasnio je profesor.
On smatra da Rusija u ovakvim okolnostima nema drugi izbor, nego da jača i modernizuje sopstveni odbrambeni potencijal, poveća spremnost ruske vojske, učvršćuje vojno-političku saradnju u okviru Organizacije dogovora o kolektivnoj bezbednosti (ODKB) i širi krug potencijalnih saveznika.
Varšavski savez kao odgovor na stvaranje NATO-a
Stvaranje Varšavskog saveza 1955. godine je, sa jedne strane, odgovor na formiranje NATO-a 1949. godine, a sa druge strane je reakcija na Pariski sporazum o ulasku Nemačke u NATO, koji je potpisan oktobra 1954. godine.
Važna osobina Varšavskog saveza je to, što je po svom karakteru, ciljevima i zadacima bio isključivo odbrambeni, težio osiguranju mira i stabilnosti u Evropi i to je njegova suštinska razlika u odnosu na NATO, smatra ekspert.
Suštinska karakteristika Varšavskog saveza, po kojem se razlikuje od Severnoatlantskog, je želja da se napravi sistem kolektivne bezbednosti, koji će obuhvatiti sve evropske zemlje.
Perestrojka i oštar preokret
Varšavski pakt je 1985. godine produžen na još 20 godina. Međutim, u SSSR-u je počela perestrojka, koja je sa sobom donela kardinalne promene u unutrašnjoj i spoljnoj politici. Rukovodstvo zemlje na čelu sa Mihailom Gorbačovom je izjavilo da je privrženo principima kolektivne bezbednosti i razoružanja, proklamujući politiku nemešanja u unutrašnje stvari socijalističkih zemalja, koje su se razvijale u smeru nepovoljnom za SSSR i Varšavski pakt.
Snage, koje su došle na čelo država Istočne Evrope ukazale su na oštar preokret spoljne politike u korist saradnje sa SAD-om i zemljama Zapadne Evrope i odbijanje bliske saradnje sa Sovjetskim Savezom, napomenuo je Vinokurov.
Varšavski savez je u novim uslovima prestao da obavlja ranije funkcije i izgubio je značaj. Odluka o raspuštanju njegove vojne organizacije doneta je 25. februara 1991. godine, a na sastanku šefova država i vlada u Budimpešti od 30. juna do 1. jula 1991. godine, njeni učesnici odlučili su da raspuste Varšavski savez. Sada je svaka država članica imala priliku da samostalno bira svoje vojne i političke saveznike.
Kao rezultat raspada Varšavskog saveza na prostoru Istočne Evrope se formirao vakum, koji je vrlo brzo iskoristilo vojno-političko rukovodstvo NATO-a. Ono je aktivno sprovodilo politiku širenja Severnoatlantske alijanse na račun bivših članova Varšavskog pakta na istok i približavanja NATO-a ruskim granicama.
Tokom 1999. godine članice su bile: Mađarska, Poljska i Češka, 2004. godine su se priključile Bugarska, Letonija, Litvanija, Rumunija, Slovačka, Slovenija i Estonija, a 2009. godine i Albanija i Hrvatska.
To se dogodilo uprkos delovanju Osnivačkog akta o međusobnim odnosima, saradnji i bezbednosti između Rusije i Severnoatlantskog saveza, potpisanog u Parizu 27. maja 1997. godine, kao i usmenih sporazuma datih sovjetskoj strani tokom pregovora o ujedinjenju Nemačke.
„Petlja anakonde“ kao rezultat raspada Varšavskog saveza
Strategiju „Petlja anakonde“ je prvi put formulisao tokom građanskog rata u SAD general Vilfind Skot, komandant severne armije. Srž strategije je blokada neprijateljskih teritorija sa mora i duž obale, presecanje pristupa lukama, i kao rezultat toga, strateško iscrpljivanje neprijatelja.
„Petlja anakonde“ je dostigla geopolitički nivo. Sjedinjene Američke Države i Velika Britanija su uz pomoć ove strategije nameravale da oslabe evroazijske sile, uključujući i Rusiju, uklanjanjem kontrole ovih država nad njihovim obalskim teritorijama i sprečavanjem integracije unutar kontinenta.
Jedan od vodećih zapadnih geopolitičara, Englez Helford Makinder, ovu strategiju je bio razvio u praksi, kada je kao britanski vrhovni komesar Velike Britanije na jugu Rusije tokom intervencije 1918-1920. godine izveo plan „Bela periferija protiv Crvenog centra“. Tada je strategija uvrštena i u teorijske radove.
Strategija „Petlja anakonde“ je imala dalji razvoj u delima poznatog američkog političara Zbignjeva Bžezinskog.
