Kada je u martu ove godine Nacionalni savet Mađara formirao "jezičku patrolu" sa zadatkom da zabeleže da li se poštuju propisi o službenoj upotrebi mađarskog jezika u nacionalno mešovitim sredinama, nije se ni približno digla takva prašina kao što ju je zakovitlao šef vojvođanskih deesesovaca. Kao odgovor na akciju pripadnika mađarske manjine Milenko Jovanov je najavio da će DSS formirati "jezičke patrole" i to da bi se u tim sredinama proverilo koliko Mađari u Vojvodini (ne) govore srpski. Da li treba spomenuti da je ubrzo usledila salva osuđujućih komentara, sve sa ocenom da je na delu "profašistički metod".
Svako ko je živeo u Vojvodini ili imao prilike da putuje po njenim mestima na severu, gde većinu čine Mađari, mogao je da se uveri da u ovim sredinama značajan broj ljudi ne govori srpski. Iz dva razloga. Jedni zato što ne žele, drugi zato što ga ne znaju. Na ove prve ne možete uticati, jer je to njihova slobodna volja. Za ove druge treba videti da li je i to njihov slobodan izbor ili je država Srbija kao retko koja država, a možda nijedna druga, svoj zvanični jezik podredila jezicima manjina, sve u strahu da ne bi bila optužena za kršenje manjinskih prava.
Bilo bi logično, ako ni zbog čega drugog, ono zbog normalnog funkcionisanja države i njenih službi da svi državljani Republike Srbije znaju srpski jezik, koji je prema ustavu jezik u službenoj upotrebi. Uostalom, taj uslov, poznavanje jezika države čije državljanstvo imate je obavezan i za one Srbe koji bi sada zbog EU da postanu Mađari, pa kada polažu ispit, znanje mađarskog je u vrhu liste zadatih uslova.
Vođeni tom logikom, znanje srpskog, jezika većinskog naroda, treba da postoji prilikom zapošljavanja u državnoj upravi. Na svim nivoima, sve do onih ćata u mesnim zajednicama. I to bez obzira na to da li će raditi u sredini u kojoj 90 odsto stanovništva čine pripadnici neke nacionalne manjine. To treba da važi i u svim drugim profesijama koje se finansiraju iz budžeta, od prosvete, zdravstva, vojske, policije…
Taj uslov važeći Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisma ne navodi decidirano, već se on podrazumeva, ali ga ne navodi ni zakon kojim se regulišu uslovi za zapošljavanje u državnim organima.
Paralelno treba zadržati pravo da u sredinama u kojima manjina čini 15 i više procenata stanovništva kao službeni, obavezno bude i jezik te nacionalne manjine. Naravno, uz srpski.
Kada pokrajinski ombudsman prizna da u pojedinim delovima Vojvodine Mađari slabo divane srpski, on za to odgovornost prebacuje na ovdašnji obrazovni sistem. A kako tamo stoje stvari?
Nastavni program u osnovnim školama gde postoje čista odeljenja koje čine samo đaci – pripadnici manjine, predviđa obavezne časove srpskog. U prva dva razreda po dva časa, u trećem i četvrtom, petom, šestom i sedmom po tri, a u osmom razredu po dva časa srpskog. To je očito nedovoljno, jer imate mlade Mađare, rođene u Srbiji, koji ne govore srpski. A kada dođe ovaj, sada već čuveni ispit male mature, oni polažu matematiku i – maternji jezik.
Zato se priziva dvojezična nastava koja, naravno, košta. Ona se odvija tako da učenik jedan čas nekog predmeta sluša na maternjem, a naredni na drugom jeziku. U Subotici su otvorili jedno takvo odeljenje, ali umesto srpskog izabrali su – nemački.
Kako god da okrenete srpski je u povlačenju uz dobar blagoslov države kojoj se sve nešto podrazumeva. Sve dok ne dođe "cara do duvara", kada svaki student počne da zahteva predavanja, knjige, ispite na maternjem…
Ko bi to isfinansirao, a da obrazovanje sačuva kakav-takav kvalitet?
O tome da se na takav način manjine distanciraju i dobrovoljno izoluju od svoje države, neki drugi put.
