Otkriveno kako su zaista izumrli neandertalci?

commons.wikimedia.org/כ.אלון

Iako se spekulisalo da su homosapiensi istisnuli neandertalce koji su zbog toga izumrli, naučnici su otkrili nešto drugo.

Možda ipak nismo bili krivi – istraživanja smrti neandertalaca otkrila su da su naši rođaci gustih obrva i izduženih glava, umesto da su ih nadmudrili homosapiensi, izumrli isključivo zbog loše sreće.

Naučnici tvrde kako je stanovništvo neandertalaca bilo toliko malo u vreme kada su moderni ljudi stigli u Evropu i na Bliski istok, da su ih međusobno ukrštanje, prirodne promene nataliteta i smrti, kao i odnos polova uništili kao vrstu, piše “Gardijan”.

Neandertalci su populacija praljudi iz srednjeg paleolita, nazvana po fosilnim ostacima nađenim 1856. u dolini Neandertal kraj nemačkog grada Diseldorfa. Živeli su u Evropi, na Bliskom istoku i u zapadnoj Aziji između 250.000 i 30.000 godine pre nove ere. Mnogi antropolozi vide u neandertalcima izumrlu pobočnu lozu čovečanstva.

U zavisnosti od mišljenja o njihovoj bliskosti sa današnjim ljudima, deo naučnika ih smatra podvrstom (homosapiens neandertalenzis) unutar vrste homosapiens, dok ih drugi izdvajaju kao posebnu vrstu homoneandertalenzis, što potvrđuju novija paleogenetička istraživanja.

Prikazani kao „glupi“

Često predstavljeni kao jednostavni, tupasti rođaci modernih ljudi, neandertalci su zapravo imali sličan mozak i razvoj kulture kao homosapiensi. Iza sebe su ostavili niz složenih alata, oslikanog nakita i umetnosti u španskim pećinama.

Imali su nisku i izduženu lobanju, izražene nadočne lukove, zadebljanje na potiljačnoj kosti, izbočen središnji deo lica sa širokom nosnom šupljinom. Donja vilica nije imala izbočenu bradu, a grudi su bile bačvaste. Bili su snažno građeni, prilagođeni hladnim klimatskim uslovima. Prosečna visina iznosila im je oko 167 centimetara, težina oko 80,8 kilograma, a zapremina mozga blizu 1.520 kubnih centimetara.

Međutim, nova otkrića pokazuju da prvi moderni ljudi koji su stigli u Evropu nisu bili nadmoćniji u odnosu na neandertalce, kao što neki izveštaji tvrde.

– Ustaljena je priča da je homosapiens napao Evropu i Bliski istok gde su živeli neandertalci i da ih je nadmudrio i nadvladao. Glavni zaključak našeg rada jeste da nemamo veze s tim, već da neandertalci naprosto nisu imali sreće i poklopio im se loš splet okolnosti – kaže Krist Vesen sa Tehnološkog univerziteta u Ajndhovenu.

Faktori nestanka

Da bi istražili šta je moglo da dovede do kraja neandertalaca, istraživači su napravili model kako je njihova populacija mogla da iščezne kroz 10 hiljada godina, uzimajući u obzir tri različita faktora: međusobno sparivanje koje je štetilo zdravlju stanovništva, potom takozvani alejski efekat, gde mala populacija ne uspeva da raste zbog ograničenog izbora partnera, a ima premalo ljudi za lov, zaštitu hrane od drugih životinja i podizanje dece grupe. Treći faktor su bile prirodne fluktuacije stope nataliteta, to jest, odnos između polova u zavisnosti od smrti.

Modeli su pokazali da neandertalci verovatno nisu izumrli samo zbog parenja bliskih srodnika. Ali, u kombinaciji sa takozvanim alejskim efektom i drugim prirodnim promenama u populaciji, to je moglo da dovede do njihovog kraja. Kada su stigli moderni ljudi, broj stanovnika neandertalaca iznosio je između 10.000 i 70.000 jedinki.