Osnivačka povelja Manastira Visoki Dečani: Snažno svedočanstvo srpskog i pravoslavnog identiteta na KiM

Tanjug

Naučni saradnik Instituta za srpsku kulturu u Leposaviću dr Petar Ristanović izjavio je za “Vesti” da je osnivačka povelja manastira Visoki Dečani snažno svedočanstvo srpskog i pravoslavnog identiteta na Kosovu i Metohiji.

– Dečanska povelja jedinstven je istorijski izvor jer pruža uvid u državnu politiku srpskih vladara, konkretno Stefana Dečanskog, koji je podigao manastir, ali u društvene i političke okolnosti, budući da se u povelji nabrajaju sela i oblasti koje je vladar ustupio manastiru kako bi se od njih izdržavao – ističe dr Ristanović.

Dodaje da se iz ove povelje saznaje i o geografiji prostora, demografiji, ekonomskoj razvijenosti, isprepletanosti države i crkve.

– Ona je snažno svedočanstvo srpskog i pravoslavnog identita teritorije i njenog stanovništva u prvoj polovini 14. veka – naglašava ovaj istoričar.

Objašnjava da su osnivačke povelje manastira “najvažniji pisani istorijski izvori”.

– Osnivačke povelje manastira su najvažniji pisani istorijski izvori iz perioda srednjeg veka, jer često sadrže popise stanovništva, sela, katuna, i dragocen su izvor za razumevanje demografskih kretanja. Na prostoru Kosova i Metohije podaci iz njih se kombinuju sa životopis ima manastira koji su do danas sačuvani, i ne previše brojnim srednjovekovnim dokumentima i posebno žitijima svetaca, kako bi se rasvetlila istorija srednjeg veka – precizra Ristanović.

Povodom Dana državnosti u Državnom arhivu Srbije izložena je osnivačka povelja manastira Visoki Dečani iz 1330. godine.

Najstarija verzija Dečanske povelje čuva se u Zbirci rariteta pod signaturom R-2.

Sačuvana je u originalnom obliku zahvaljujući naporima dečanskih, ali i žičkih, studeničkih i svetogorskih monaha, kao i srpske intelektualne elite druge polovine 19. i prve polovine 20. veka.

Nastala je 1330. godine u obliku pergamentnog svitka dimenzija 390×5200 mm. Čini je osam pergamenata najfinije izrade. Raskošno ukrašena, pisana je ustavnim pismom, crnim mastilom, izuzev početnih slova i kraljevog potpisa koji su crvenim mastilom.

Sadrži sve formalne delove poput i ostalih srednjovekovnih povelja, a po vizantijskom uzoru. Uvodni deo je napisan na tadašnjem književnom jeziku, visokim stilom srpske redakcije staroslovenskog jezika. Sadrži simboličku invokaciju u obliku krsta, sledi uvodni deo – arenga, koja, prema šablonu, dočarava kraljevu pobožnost.

Direktor Državnog arhiva Srbije Miroslav Perišić izjavio je da je ova povelja prešla dug put dok je pronašla svoje mesto u Državnom arhivu Srbije, gde se čuva u posebnim uslovima.

Naglasio je da je zadatak Arhiva ne samo da je čuva, već i da je izloži javnosti.

– Prema praksi, obeležavanje tog najznačajnijeg dana u istoriji našeg naroda, odlukom države počinje u kulturi i počinje ovde u Državnom arhivu Srbije, a kako bi i bilo drugačije kada se u arhvima čuvaju dokazi da postojimo, kada se ovde čuvaju i prošlost i budućnost. Državni zadatak je da čuvamo arhive, da ih čuvamo i unapređuemo, da pravimo zgrade, nove depoe za sve ono što danas nastaje, kako bi bilo sačuvano za buduće generacije – rekao je direktor Državnog arhiva.

Istakao je da izlaganje Povelje Visokih Dečana u Državnom arhivu dokaz da je državi važno da čuva svoju prošlost i svoj identitet.

Vučević: Blago srpskog roda

Premijer Srbije Miloš Vučević izjavio je da je osnivačka povelja manastira Visoki Dečani istinsko blago srpskog naroda jer svedoči o najdubljim korenima pravoslavlja i srpskog identiteta.

– Ona svedoči istovremeno o kontinuitetu srpske pravoslavne crkve, naše državotvornosti kroz zakon i pravo i naše neuništive duhovne utemeljnosti i svetovne posvećenosti slobodi i političkoj kulturi – rekao je Vučević.

On je istakao da je osnivačka povelja manastira Dečani “testament kulture, vere i književnosti, ali i izvor srpskog srednjovekovnog prava”, naglasio je on.

Vučević je naglasio da je Dečanska povelja jedan od stubova sećanja na slavu i carsko poreklo srpskog naroda.

– Ista je krv u nama. Zato toliko ljubimo i čuvamo našu Srbiju i naše zakone, da bismo bili dostojni naših Dečana, naših Nemanjića i svih naših predaka, ali pre svega obavezani prema našim potomcima – rekao je Vučević.

Selaković: Najvrednija tapija

Ministar kulture Srbije Nikola Selaković ukazao je da osnivačka povelja Dečana nije samo običan pravni spomenik, već da je reč o jednoj od najvrednijih srpskih tapija na srpsku zemlju.

– Ova povelja predivnog uvodnog dela, u kojoj kralj priziva Gospoda i iznosi razloge zašto osniva manastir, sadrži u sebi pored pravnih odredbi i nešto što je za nas danas izuzetno važno, a to je da je tom prostoru živelo ubedljivom većinom, više 98 odsto srpskog naroda –  naglasio je ministar kulture.