Formiranje Komisije za dokumentovanje uništavanja kosovskog kulturnog nasleđa tokom 1998. i 1999. godine je politički pokušaj da se stvori privid albanske nacionalne prošlosti na Kosovu i to na ruševinama srpskog srednjovekovnog nasleđa.
Ovo za “Vesti” tvrdi istoričar umetnosti, dr Jasmina S. Ćirić, docent Univerziteta u Kragujevcu, komentarišući odluku vlade Kosova o formiranju ove komisije kako bi se utvrdila odgovornost i zatražilo obeštećenje od Srbije za “namerno uništavanje više stotina spomenika na Kosovu”.
Dr Jasmina S. Ćirić ističe da je apsurd da dok kosovske vlasti na čelu sa Aljbinom Kurtijem dele lekcije o kosmopolitizmu i harmonizaciji odnosa, istovremeno usvajaju Zakon o muzejskoj delatnosti kojim se potražuju kosovski eksponati, a zatim i Komisija za dokumentovanje uništavanja kosovskog kulturnog nasleđa tokom 1998. i 1999.
– Ne iznenađuje činjenica da nijednog trenutka nije precizirano koje su to spomenike Srbi navodno oštetili. I to je deo etapno sprovođene kleptokratije, sprovođenjem ideje o kosovizaciji spomenika kulture.
Pseudokomisijama oformljenim na osnovu manjka stručne kompetentnosti i relevantnih istorijskih podataka, kosovskom društvu se stvara privid nacionalne prošlosti na ruševinama srpskog srednjovekovnog nasleđa – ističe dr Ćirić i navodi da je upitan i naučni kredibilitet stručnjaka koji će biti deo te komisije.
To su isti oni stručnjaci, napominje sagovornica “Vesti”, koji identitetski menjaju istorijske okolnosti podizanja Crkve Bogorodice Ljeviške, stručnjaci koji isposnicu Sv. Petra Koriškog identifikuju u svojim stručnim radovima kao albansku katoličku crkvu iz 10. veka. stručnjaci koji tvrđavu Novo Brdo nazivaju Artana. Naposletku, upravo takvi stručnjaci su postavili temelj za legitimizaciju postavljanja zastave Kosova na novobrdsku tvrđavu, kao i održavanju katoličke mise u avgustu 2019.
– Stvaranju etnički čiste države albanskog naroda, ne ide u prilog postojanje kulturne baštine koja je de fakto i de jure svetski priznata kao kulturna baština Srpske pravoslavne crkve i kao baština čiji nastanak se vezuje za srpske srednjovekovne vladare. Međutim, albanski istoričari se oslanjaju na podatak da se naša kulturna dobra pod zaštitom Uneska, poput Dečana, Gračanice, Crkve Bogorodice Ljeviške u Prizrenu i Pećke patrijaršije u dokumentima ne vode kao vizantijsko, ali ni kao srpsko pravoslavno nasleđe već kao “srednjovekovni spomenici na Kosovu (Srbija)”.
Nažalost, Unesko se već decenijama rukovodi praksom da se kulturno nasleđe sistematizuje prema teritorijalnom pripadanju datoj državi. To neutralno i nesrećno određenje nažalost pomaže Albancima – ističe dr Ćirić i dodaje da albanski istoričari otuda već decenijama unazad kroz “ubrzanu naučnu produkciju” čine sve da na Kosovu izvrše “albanski identitetski inženjering”.
Farsa
Ministarstvo kulture i informisanja Srbije nazvalo je “farsom” i “eskalacijom besmisla” zahtev iz Prištine.
“Samo od 90-ih godina, preko 2004. godine i sistematskog rušenja, paljenja i skrnavljenja srpskih spomenika, crkava i manastira, pa sve do dana današnjeg, razaranje srpskog kulturnog nasleđa u cilju brisanja tragova postojanja srpskog naroda ima kontinuitet. Jedino je novo što se uobičajenim fizičkim oblicima nasilja, sada pridružuju i ovakvi nasrtaji i lažno optuživanje Srbije”, stoji u saopštenju Ministarstva prosvete.
Šta Albanci prisvajaju?
Jasmina S. Ćirić kaže da su brojni primeri “nestručnih i nenaučnih” pokušaja falsifikovanja istorije.
– Albanski istoričar Enver Rehta tvrdi da je kralj Milutin okupirao Prizren, a Crkvu Bogorodice Ljeviške je podigao na mestu stare bazilike posvećene ilirskoj boginji plodnosti, da su Dečane gradili potomci stare albanske dinastije Nimani, a ne Nemanjići… Ključni argument je arheološko nalazište Plandište koje se nalazi na svega nekoliko kilometara od Prištine i koje koriste kao instrument dokazivanja neolitske albanske kulture još iz perioda Dardanije, čime “dokazuju” da su se Albanci prvi naselili na ova područja – navodi dr Ćirić.
Platforma za političko bojište
Dok se zvaničnicima EU prezentuje zabrinutost kosovskih vlasti za kulturno nasleđe, što uspešno prikazuju objavama o pokretanju obnove manastira Draganac, pozadina je sasvim drugačija.
Kosovska komisija utemeljena na falsifikovanju istorijskih činjenica i svojatanju srpske kulturne baštine nije više stručno pitanje, već političko.
– Uljuljkani u samozadovoljnom osećaju grandioznosti, predstavnici kosovskih vlasti imaju nameru da Komisiju za dokumentovanje uništavanja kosovskog kulturnog nasleđa koriste pre svega kao platformu za političko bojište na kojem se utemeljuje prošlost najmlađe države “autentičnog” kosovskog nasleđa – naglašava dr Jasmina S. Ćirić, docent Univerziteta u Kragujevcu.
