U julskom izdanju magazina “Odbrana” objavljen je specijalni prilog o ađutantima srpskih vladara. Autor priloga je pukovnik dr Slobodan Đukić, a uz dozvolu autora i magazina “Odbrana”, “Vesti” prenose biografije ljudi o kojima se malo zna.
“Odbrana” je magazin Ministarstva odbrane i Vojske Srbije i nastavlja tradiciju “Ratnika”, prvog vojnog lista u Srbiji koji je izašao 24. januara 1879.
Ađutanti su delili sudbinu srpskih vladara. Obavljajući važnu i poverljivu dužnost oni su imali priliku da bliže upoznaju vladare i steknu njihovo poverenje. Međutim, tokom burnih političkih dešavanja – dinastičkih prevrata, državnih udara i političkih smena – ađutanti su bili izloženi udaru. Neki su svoju vernost vladaru platili životom, dok su drugi bili prognani iz zemlje, osuđeni na zatvorsku kaznu ili su izgubili službu. Mnogi od njih su do danas nepravedno ostali zaboravljeni.
Mihailo Rašić
General Mihailo Rašić rođen je 13. juna 1858. u Aleksincu. Po završetku realke u Beogradu stupio je u Vojnu akademiju 1874. kao pitomac 11. klase. Školovanje je završio 1880, kada je proizveden u čin artiljerijskog potporučnika. Bio je član komisije za prijem pušaka mauzer-koka u Oberndorfu u Nemačkoj od 1882. do 1883. godine. Dužnost ordonans-oficira kralja Milana obavljao je od 1887. do 1889. godine. Pošto je kralj Milan abdicirao 1889, nasledio ga je njegov maloletni sin Aleksandar Obrenović, kome je određeno namesništvo. Mihailo Rašić je od 1889. do 1893. bio ađutant kralja Aleksandra i vršilac dužnosti ličnog ađutanta kralja Milana. Major Rašić napisao je beleške sa putovanja “Sa Njegovim veličanstvom kraljem Milanom na istoku”, koje su objavljene 1892. godine. Kada je namesnik general Kosta Protić iznenada umro, nastala je politička napetost između namesnika i vlade. Mladi kralj Aleksandar odlučio je da iskoristi ovu situaciju i 1. aprila 1893. izvede prevrat. Državni udar kojim je kralj Aleksandar Obrenović proglasio svoje punoletstvo i zbacio namesnike i vladu izvršen je uz aktivno učešće njegovih ađutanata. Kralj je pozvao na večeru namesnike i ministre. Dok su oni boravili u dvoru, kralj je vojskom zauzeo Ministarstvo inostranih i unutrašnjih dela, upravu grada i telegraf. Posle smrti pukovnika Koste Jankovića major Rašić postavljen je na dužnost maršala dvora. Bio je u kraljevoj sviti 1896. godine prilikom putovanja u Hilandar i Atinu, gde je kralj Aleksandar Obrenović prisustvovao prvim modernim Olimpijskim igrama. Tada je prvi ađutant bio Ilija Ćirić, a ađutant major Živojin Mišić. Pukovnik Rašić bio je predsednik komisije za prijem topova krezo, iz Francuske od 1907. do 1910. godine. Zaverenici iz 1903. nisu mogli da mu oproste što je bio u ličnoj službi kralja Milana i kralja Aleksandra Obrenovića, pa su izneli optužbe u vezi sa isporukom topova i municije srpskoj vojsci od francuske fabrike Šnajder. Pošto nije mogao da izdrži ovaj pritisak, Mihailo Rašić je po molbi penzionisan 1910. godine.
Dragomir T. Nikolajević
Artiljerijski pukovnik Dragomir T. Nikolajević rođen je 19. oktobra 1873. u Beogradu. Završio je Nižu školu Vojne akademije 1894. godine kao pitomac 24. klase. Tokom školovanja pokazao je veliko interesovanje za vojno fizičko vežbanje. Naročito je imao uspeha u borenju i mačevanju, što ga je 1900. godine preporučilo za nastavnika gimnastike i borenja na Vojnoj akademiji. Kada je Belgijanac Šarl Duse 1900. godine u Beogradu pokrenuo Oficirsku školu borenja, Dragomir Nikolajević je bio njegov najbolji učenik. Kao državni pitomac 1902. godine upućen je u Pariz, u jednu od najboljih škola sporta u Evropi, kako bi izučio fizičku kulturu. Ova škola je obučavala mladiće da budu jači, brži, otporniji, hrabriji i disciplinovaniji vojnici. Posle povratka sa školovanja Dragomir T. Nikolajević je 1905. u Beogradu pokrenuo školu u kojoj se učio boks: engleski (udaranje rukama) i francuski (udaranje rukama i nogama). Kada je 1907. obeležavana stogodišnjica rada na fizičkom i kulturnom polju u Holandiji, na svečanost u Hag upućeni su kapetan Dragomir Nikolajević i poručnik Aleksandar Josifović. Na dužnost ađutanta kralja Petra I Karađorđevića postavljen je 1911. U jesen iste godine, kada je kralj sa knezom Pavlom putovao u Francusku, u njegovoj sviti bio je i Dragomir T. Nikolajević. Kralj Petar se u Parizu 4. novembra sastao sa predsednikom Francuske Republike. Sutradan je obišao vojnu školu u Sen Siru i ručao sa klasnim drugovima. U balkanskim ratovima major Nikolajević je bio jedini pratilac kralja Petra. U pratnji generala Putnika i majora Dragomira T. Nikolajevića, kralj je 20. oktobra 1912. automobilom obišao tabanovačke položaje, gde je na divizijskom zavojištu posmatrao rad na ukazivanju lekarske pomoći ranjenim srpskim vojnicima.
U SAD po dobrovoljce
Uoči početka balkanskih ratova Mihailo Rašić je vraćen u službu i postavljen za komandanta Dunavske divizije drugog poziva. U Prvom svetskom ratu 1914. bio je komandant Kombinovane divizije prvog poziva. Posle povlačenja srpske vojske na Krf 1916. određen je za delegata srpske vojske pri savezničkoj Vrhovnoj komandi u Francuskoj. U drugoj polovini 1917. godine kao član državne misije putovao je u Sjedinjene Američke Države radi prikupljanja dobrovoljaca. Posle Prvog svetskog rata obavljao je dužnost vojnog ministra od 1918. do 1919. godine. Po molbi je ponovo penzionisan i preveden u rezervu 1921. godine. Umro je u Beogradu 17. februara 1932. godine.
Šef Sekcije za borenje i rvanje
Nikolajević je 1914. godine u Beogradu objavio knjigu “Boks francuski i engleski”. U Prvom svetskom ratu bio je načelnik artiljerije Moravske divizije prvog poziva, a od 1916. komandant logora u Mikri. U knjizi škotske lekarke Izabele Emsi Haton opisan je kao jedan od najsnažnijih vojnika na Solunskom frontu. “Srbi su se ponosili snagom pukovnika Nikolajevića jer je među njima, narodom snažnih ljudi, smatran za nešto veličanstveno.”
U svojoj bogatoj karijeri bio je i član Boračkog društva Srpski mač, predsednik Boračkog sokolskog društva “Dušan Silni”, šef Sekcije za borenje i rvanje u Srpskom olimpijskom komitetu. Umro je u Beogradu 8. decembra 1939. godine.
