EPA
Ričard Holbruk i Slobodan Milošević

Ričard Holbruk, specijalni američki izaslanik za Balkan, 14. juna 1998. u Juniku se sastao sa predstavnicima tzv. OVK i tada je došlo do promene stava Vašingtona. Za SAD je tzv. OVK od terorističke organizacije prerasla u “borce za slobodu”. To je separatistima dalo krila za eskalaciju nasilja. Počeli su svakodnevni napadi na pripadnike MUP Srbije, VJ, kidnapovanja i ubistva civila bez obzira na naciju. Vojska je i dalje čekala naređenje.

Prateći i analizirajući raspored jedinica tzv. OVK operativci komande PrK došli su do zaključka da ta teroristička organizacija kontroliše 60 do 70 odsto teritorije Kosova i Metohije.

Bitka za Orahovac

Obaveštajni podaci vojske i MUP-a nagoveštavali su da se sprema nešto do tada neuobičajeno.

Komandant 549. mtbr pukovnik Božidar Delić izvestio je generala Pavkovića 14. jula 1998. da se oko Orahovca grupišu značajne terorističke snage i da su tom gradu isključeni struja i voda.

Rano ujutru 17. jula teroristi su sa 2.000 ljudi izveli organizovan napad na Orahovac. Uz pomoć albanskog stanovništva u gradu, koji su činili 92 odsto od ukupnog broja nastanjenih, teroristi su zauzeli dve trećine grada, Dom zdravlja, poštu, opštinske institucije, policijsku stanicu, a hotel sa policajcima su blokirali. Pukovnik Delić je o napadu odmah izvestio generala Pavkovića, uveren da će VJ ovog puta morati da reaguje.

Posle ovladavanja gradom, teroristi su prekopali saobraćajnice, minirali mostove, postavili kamione sa peskom kao barikade i minirali ih. Na visovima i dominantnim tačkama rasporedili su snajperiste, što je otežavalo kretanje i deblokadu grada. Cilj terorista bio je ovladavanje gradom i stvaranje šire “slobodne teritorije” kako bi se tzv. OVK predstavila kao jedini legitimni predstavnik Albanaca na Kosovu i Metohiji.

Po ulasku u grad, teroristi su kidnapovali više od 30 građana srpske nacionalnosti koji su odvedeni u pravcu Klečke, odakle se niko nije vratio. Štab MUP je odmah reagovao. Uputio u Orahovac jače snage koje ni posle više pokušaja nisu uspele da uđu u grad i oslobode blokirane policajce i građane. Komandanti MUP su zatražili vatrenu podršku od vojske kako bi se neutralisale utvrđene vatrene tačke u gradu i ispred, a koje su onemogućavale policijskim jedinicama da bez većih gubitaka prodru u grad.

Delić umalo smenjen

Sagledavajući situaciju na terenu komandant Prištinskog korpusa general Pavković izvestio je komandanta Armije i tražio odobrenje za vatrenu podršku jedinicama MUP. Pukovnik Delić je koordinirao borbena dejstva sa komandantima policije i učestvovao u njima pokazavši ličnu i komandantsku hrabrost.

Međutim, kada je otpor terorista slomljen, a Orahovac, prvi grad koji je tzv. OVK zauzela – oslobođen, komandant Treće armije general Samardžić je pukovnika Delića pozvao na odgovornost i zamalo nije smenjen sa dužnosti komandanta brigade.

“Iako je general Samardžić tražio da kaznim pukovnika Delića zbog učešća u akciji oslobađanja Orahovca, nisam to učinio jer je on lično prethodno odobrio da borbena grupa 549. motorizovane brigade podrži snage MUP prilikom oslobađanja grada. Bilo mi je poznato da Samardžić trpi pritisak od načelnika GŠ VJ generala Perišića zbog učešća vojske u borbenim dejstvima u Orahovcu.”

U momentu deblokade policijskih snaga u gradu i njihovog spajanja sa ostalim snagama bezbednosti, terorističke snage su razbijene i naterane na povlačenje prema Mališevu i Drenici. Sa teroristima OVK iz grada su izbegli i stanovnici albanske nacionalnosti koji su se posle nekoliko dana vratili kućama.

Ubijeni Srbi civili

Posle završetka borbenih dejstava i proterivanja terorista iz Orahovca, oko 45 civila srpske nacionalnosti se vodilo kao nestalo. Pronađeni su posmrtni ostaci 42 žrtve, od toga 23 u stratištu Volujak, a 13 u masovnoj grobnici u Mališevu.

Likvidirani strani plaćenici

U toku noći 17/18. jula dogodila se najveća teroristička akcija na državnoj granici, odnosno agresija na našu zemlju. Između karaula Košare i Đeravica oko 800 terorista sa natovarenim konjima u više kolona prešlo je graničnu liniju. Tada su naišli na zasedu koju su postavili naši graničari. U oružanom sukobu grupa je razbijena, likvidirano je oko 30 naoružanih lica čija su tela, u maskirnim uniformama nemačke armije, pronađena pretresom terena. Svako od poginulih je imao lična dokumenta iz kojih se videlo da su strani plaćenici iz BiH, Nemačke i muslimanskih zemalja, najviše iz Saudijske Arabije i Jemena. Svi su posedovali pasoše Republike Makedonije.

Mediji brinu za teroriste

Jula 1998. odjednom su se u Prištinu sjatili pored delegacije Oebsa i novinari raznih agencija, predstavnici nevladinih i humanitarnih organizacija, pa čak i otpravnik poslova Ambasade Albanije u Beogradu. Njih nisu interesovale srpske žrtve.

“Novinari nisu hteli da izveštavaju o traumama dve sestre iz sela Opteruša koje su pod komandom Fatmira Limaja silovala 40 terorista ili o monasima iz manastira Sveti Vrači koji su pretučeni bejzbol palicama. Najgore je prošao ranjeni Rajko Nikolić, koga je rođeni sin Cvetko morao da polije benzinom, a onda su ga teroristi živog spalili. Ti humanitarci i većina novinara izražavali su bojazan da vojne i policijske snage ne upotrebe prekomernu silu prema teroristima u Orahovcu”, navodi pukovnik Jevtić u knjizi.

Sutra – Neispričane priče iz rata: Delovi iz autobiografije generala Nebojše Pavkovića (26): Susret sa Miloševićem