Katolička crkva u Hrvatskoj nije mogla da prežali poraz od pravoslavnih Srba, kako je doživela propast konkordata 1937. godine, pa je bukvalno procvetala kad je Jugoslavija bila poražena 1941. i 10. aprila stvorena Nezavisna država Hrvatska. Katolička NDH bila je kao stvorena za ostvarenje mračne težnje da se jednom za svagda reši "srpsko pitanje" u Hrvatskoj. I više se nije radilo samo o tome da se postigne da se pravoslavni prevedu u katolike, ne, već da se pravoslavlje konačno iskoreni. Dakle, ne samo putem pokatoličavanja, već i "ognjem i mačem", samo da se istrebe pravoslavni Srbi, bar u oblastima koje su pripale Hrvatskoj.
A da bi se to postiglo na što širem području, tvorci NDH su se služili falsifikatima i nauke i statistike. A još pre toga, ili odmah posle konkordatskog "poraza", koji su katolički krugovi shvatili kao izazov, i poziv za versku borbu, u Hrvatskoj banovini su – ne bez uticaja političkih odnosa i ukupne situacije u Evropi u tim godinama, pogotovo u vreme pre napada Trećeg rajha na Poljsku i Hitlerove agresije na Jugoslaviju – počele da bujaju antisrpske snage. One su, zajednički s katoličkim klerom, polutajnim i javnim akcijma, sve više raspirivale i utvrđivale mržnju među njihovim sledbenicima i vernicima na sve što je srpsko i pravoslavno.
Nezabeležen verski progon
A kad je nastala NDH, ogromna većina već fanatizovanih katoličkih hrvatskih masa bila je uverena da su Srbi najveći neprijatelji katoličke vere i Hrvata, koji su u svakom pogledu bili njeni najoduševljeniji pobornici u dotadašnjoj Jugoslaviji. Na taj način stvoreno je pogodno tle za sve što je sledilo. U takvoj opštoj psihozi bilo je moguće da se u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, čim je, tuđom snagom stvorena na razvalinama Jugoslavije, Srbi odmah i potpuno obesprave, da se razvije i sprovede tako jeziv i strašan verski progon i pokolj golorukog pravoslavnog i drugog nekatoličkog stanovništva, kao i potpuno nezaštićenih pravoslavnih crkava, kakav nije zabeležen ni u istorijama najkrvavijih verskih progona, recimo u vreme Inkvizicije.
Te godine postojanja NDH, tokom kojih su počinjena najstravičnija zverstva, mogle bi se nazvati "vartolomejskom noći" 20. veka dugoj 1.470 dana, koja je daleko nadmašila Vartolomejsku noć, "Parisku krvavu svadbu", 24. jula 1572. godine kada su katolici Katarine Mediči izvršili masovni pokolj hugenota.
Jedino što su zločini u NDH bili još grozomorniji, još neljudskiji, još stravičniji i, iznad svega, daleko masovniji. I još, pokolj francuskih protestantskih kalvinista se dogodio u mračnom Srednjem veku u kojem je Katolička crkva na Zapadu krojila sudbinu država, imala Inkviziciju, uništavala jeretike, spaljivala veštice i prodavala indulgencije. A ovo je bio moderni 20. vek, mada i vreme kad je u mnogim državama bila pogažena demokratija.
Totalno uništenje
Na osnovu dokumenata raznih predstavnika Katoličke crkve i zvaničnih izjava najviših odgovornih frunkcionera Nezavisne države Hrvatske, objavljenih u posleratnim hrvatskim listovima, kao i na osnovu izjava velikog broja Srba i Srpkinja, izbeglica i prognanika, raznih staleža, tokom 1941. i 1942. godine iz NDH u Srbiju, može da se postavi i vrlo delikatno pitanje o kolektivnoj odgovornosti Rimske crkve za sve što se događalo sa nekatoličkim stanovništvom u ovoj marionetskoj državi. To omogućava da se dobije detaljna i verna slika mnogobrojnih i užasnih stradanja potpuno nedužnog srpskoga naroda i o uništenju njegove crkve u toj novoj "hrišćanskoj katoličkoj državi". I to samo zato što Srbi nisu mogli, ni hteli, da se odreknu svoje nacionalne religije, iskristalisane vekovnim stradanjima i patnjama, i da priznaju rimskog papu za svoga duhovnog poglavara.
Ovo što sledi – ističe Radoslav Grujić u studiji "Političko-verska aktivnost Vatikana na Balkanu kroz vekove", objavljenoj 1998. godine – predstavlja samo sažetu skicu te užasne slike i to samo u najgrubljim potezima.
|
"Ubijajte, gresi će biti oprošteni" |
Srpska pravoslavna crkva, u oblastima Nezavisne države Hrvatske, imala je početkom 1941. godine oko 2.300.000 pripadnika, bila je organizovana u devet episkopija, sa više od 1.100 crkava u kojima je služilo oko 800 parohijskih sveštenika. Takođe je imala 31 manastir sa više od 160 kaluđera. Cela ta organizacija potpuno je uništena već prvih meseci druge polovine 1941. godine, čim je ustaška vlast, pomagana katoličkim sveštenstvom, potpuno zagospodarila u svim oblastima Nezavisne države Hrvatske, a naročito od kada se njen poglavnik vratio iz Rima posle audijencije kod pape.
Katolici ćutali
Pre svega, uklonjeni su svi srpski pravoslavni episkopi sa svojih položaja, od kojih su trojica (banjalučki, sarajevski i gornjokarlovački), posle teških muka, ubijeni, a ostali su proterani, na primer zagrebački episkop, ukoliko sami nisu uspeli da ranije izbegnu, kao što je učinio sremski episkop, koji je kasnije umro, i tuzlanski i mostarski, dok su arhijerejski zamenik pakračkog episkopa, mitropolit sarajevski i episkop gornjokarlovački dugo bili povlačeni po raznim logorima, da bi im se na kraju izgubio svaki trag.
Koliko je do sada moglo da se utvrdi, ubijeno je više od 100 srpskih sveštenika, a mnogim drugima zameo se trag posle strašnog zlostavljanja i mučenja po logorima, što znači da je tek samo nešto više od 400 – od ukupno 800 – parohijskih sveštenika uspelo da izbegne ili da, potpuno opljačkani i napaćeni, preko koncentracionih logora, sa svojim porodicama, budu prebačeni u Srbiju.
Sva pokretna i nepokretna imanja, njihova i njihovih crkava, bila je konfiskovana u korist Hrvatske države, ukoliko je još ranije, u prvim mesecima nove strahovlade, nisu razvukli i prisvojili ustaški čelnici i katolički susedi. Isto su tako prošli i kaluđeri i njihovi manastiri…
|
Franjevac zaklao srpskog sveštenika |
Karakteristično je, da nema nikakvog traga o bilo kakvom pokretu, kolektivnom ili pojedinačnom, katoličkog episkopata i njihovog sveštenstva, kao ni od toliko brojnih katoličkih monaških redova, kod nadležnih ustaških vlasti i inače, da se stane na put tom strašnom divljačkom gonjenju hrišćanskih srpskih episkopa, sveštenstva i monaštva, ili bar da se ukoliko-toliko nastojalo da se ublaži sudbina njihova po logorima, koji su uglavnom svi bili u oblasti dijeceze zagrebačkog nadbiskupa ili na domaku njenom.
Pobijeno i staro i mlado
Ali, ima, nažalost i sramotu hrišćanstva, ne samo tragova nego i mmnogo utvrđenih činjenica da su, odmah po osnivanju NDH, mnogi katolički sveštenici, a naročito iz redova franjevaca i jezuita, istupali javno kao članovi ustaške organizacije i kao stožernici, logornici, tabornici i drugi ustaški funkcioneri, koji su svojim naređenjima i postupcima još više otežavali tešku sudbinu srpskog sveštenstva i naroda.
Od mnogobrojnih slučajeva – piše Radoslav Grujić – mi ćemo navesti samo nekoliko najkarakterističnijih primera. Tako je, preslušavanjem izbeglih očevidaca, ustanovljeno da je fratar Filipović iz manastira Petrićevca kod Banjaluke, osmog februara 1942. godine, odveo ustaše iz "poglavnikove telesne bojne", na pokolj Srba rudara u rudniku Rakovica kod Banja Luke. Kad su stigli tamo, fra Majstorović je sve rudare pred ustaše izveo i legitimacijama utvrdio koji su pravoslavni Srbi, odvojio ih od rudara katolika i muslimana. Tada je naredio da ih odmah potuku i kliknuo: "Ubijajte, a ja ću vas razrešiti greha!"
Tom prilikom ubijena su 52 Srbina, radnika. Taj fratar se time nije zadovoljio, već je posle masakra rudara odveo ustaše u njihovo selo Drakuliće i tamo dao pobiti sve, i staro i mlado. Spasla se samo jedna žena sa petoro svoje dece i jednim tuđim siročetom, da bi kasnije – poludela…
Iz iskaza svedoka poznata su imena više od stotine drugih fratara i župnika koji su naređivali ili samo davali inicijativu i uputstva, da se Srbi hapse, muče i ubijaju, a za gvardijana Častomira Hermana, iz manastira Čuntića kod Gline, svedoci kažu da je rukovodio onim strašnim masovnim ubistvima Srba u tom kraju i da je njegova ideja bila da se kroz nekoliko noći noževima pokolje na hiljade Srba u samoj srpskoj crkvi u Glini.
