Bliski istok je dom misterioznom praistorijskom spomeniku, koji je smešten u regionu Golanske visoravni, i izgrađen skoro pre 5.000 godina.
Ovaj spomenik sadrži pet koncentričnih krugova od kamenih ruševina, sa gomilom smeštenom u centru. Zbog čudne strukture nazivaju ga Gilgal Refaim na hebrejskom, što se prevodi kao “točak divova” i odnosi se na rasu biblijskih divova. Jedna od teorija je da su Refaiti, divovi koji se pominju u Bibliji, sagradili ovaj složeni spomenik.
U pogledu nedavne istorije otkrića, Rujm el-Hiri je pronađen još 1967. godine, nakon što je Izrael okupirao sirijsku teritoriju Golanskih visova tokom Šestodnevnog rata. Uprkos širini od 160 metara, spomenikova niska visina čini ga gotovo nevidljivim od nivoa tla. Jednostavno rečeno, ukupna površina koju pokriva najudaljeniji krug obuhvata neverovatnih 213.000 kvadratnih metara, što je skoro kao četiri američka fudbalska igrališta. Oko 5-9 ogromnih prstenova okružuje centralnu grobnicu, pri čemu je najveći prsten širok 152 metra, a najmanji oko 2,5 metra. Neki prstenovi su isprekidani, a neki su i povezani kraćim zidovima.
Ova neverovatna struktura otkrivena je sasvim slučajno kada su arheolozi proučavali region iz vazduha. Kao što je Uri Berger, stručnjak za megalitske grobnice koji radi za Izraelsku upravu za antikvitete, prikladno objavio (2015.):
”To je zagonetno mesto. Imamo delove informacija, ali ne i celu sliku. Naučnici dolaze i bivaju zapanjeni ovim mestom i smišljaju svoje teorije.”
Jedna od teorija u koju veruje određeni deo naučnika, svih pet velikih, ogromnih monumentalnih zidova oko centra bili su, izgrađeni za ovu centralnu prostoriju, i osobu koja je sahranjena u njoj. Nažalost, grob koji se nalazio u centru u grobnoj gomili visokoj oko 15 metara uklonjen je od strane pljačkaša odavno.
U vezi sa svrhom ove zagonetne praistorijske strukture, neki veruju da je Rujm el-Hiri sagradilo nomadsko pleme naseljeno na tom području, oko 3500. godine pre nove ere. Kako je takva primitivna civilizacija uspela da izgradi spomenik takve veličine, ipak je nešto što i dalje ne mogu da shvate istraćivači.
Prema istraživanju iz 2010. godine objavljenom u jednom časopisu , Golanski krugovi mogli su biti “kalendarski uređaj” koji se koristi za procenu dolaska letnjih i zimskih solsticija. Još jedna grupa stručnjaka smatra da je grobnica dodata skoro 2000 godina nakon što su izgrađeni krugovi.
Ono što dodatno otežava otkrivanje ko je sagradio spomenik jeste činjenica da je bilo potrebno više od 25.000 radnih dana da se on sagradi, bez uzimanja u obzir transport kamenja.
Na lokalitetu su tokom godina iskopavanja otkriveni delovi keramike i kremena oruđa, što je pomoglo u utvrđivanju datuma izgradnje spomenika, koji odgovara ranom bronzanom dobu II koje je trajalo od 3000–2700. Pne.
Trenutno je ovo područje deo kompleksa koji koristi izraelska vojska u svrhu obuke, a takođe pada na Golansku stazu, označenu stazu za pešačenje dugu 130 kilometara.
