U studiji kojom se bavi učešćem mudžahedina u ratu u Bosni i Hercegovini Dževad Galijašević je koristeći podatke raznih obaveštajnih službi, ali i tajne dokumente Armije BiH, napravio mozaik – šemu delovanja “svetih ratnika” od 1992, pa do 1996. kada je odred El mudžahedin zvanično rasformiran. Uz dozvolu autora, “Vesti” prenose najzanimljivije delove te studije.
Poseban segment u ovoj studiji predstavlja navođenje svih kampova u kojima su mudžahedini boravili, obučavali sledbenike, ali i mučili i ubijali zatvorenike.
Oslanjajući se na evidenciju koja je u Haškom tribunalu napravljena prilikom suđenja generalu Enveru Hadžihasanoviću i pukovnikau Amiru Kuburi, Galijašević apostrofira one najznačajnije kampove.
“Baza Poljanice nalazila se pokraj sela Mehurići u severnom delu doline Bile. Dolina reke Bile nalazi se severozapadno od Travnika, severno od glavnog puta koji povezuje gradove Zenicu i Travnik. Ta dolina bila je deo zone odgovornosti 306. brigade. Strani mudžahedini u Mehuriće su stigli u drugoj polovini 1992. godine. Civilna vlast u Mehurićima, odnosno ratno predsedništvo mesta, dozvolilo je da se desetak stranih mudžahedina smeste na drugi i treći sprat osnovne škole u Mehurićima s obrazloženjem da je reč o predstavnicima humanitarnih organizacija koje civilnom stanovništvu donose pomoć, pre svega hranu i druge osnovne potrepštine. Ti mudžahedini napustili su osnovnu školu kada se tamo krajem 1992. ili početkom 1993. godine smestio 1. bataljon 306. brigade. U školi su zadržali jednu ili dve kancelarije. Posle toga premestili su se u kuće Savića u Poljanicama, zaseoku koji se nalazi oko 500 metara od sela Mehurići. Čini se da se ova mudžahedinska baza sastojala od najmanje jedne kuće i jedne staje te da se tamo nalazila i velika livada koju su mudžahedini koristili za gimnastiku i molitvu. Oko baze nije bilo nikakvih prepreka niti barikada. Postojala je samo nekakva ograda. Međutim, prema rečima svedoka koji su pokušali da uđu u bazu, na ulazu je stajao naoružani stražar koji je sprečavao pristup.”
Galijašević napominje da su različite procene koliko je u ovom kampu bilo mudžahedina.
“U predmetu Enver Hadžihasanović – Amir Kubura pred tribunalom u Hagu, svedok Sulejman Ribo, izjavio je, da je poslednjih šest meseci 1992. godine u Mehurićima boravilo oko 100 mudžahedina. Procenio je da se taj broj povećao tokom 1993. i da je njihovim redovima prišao određeni broj domaćih ljudi. Lično je poznavao dvanaestak lokalnih muslimana iz regije Mehurića koji su se priključili stranim mudžahedinima. Osim toga, velik broj izbeglica proteranih iz drugih regija BiH došao je u opštinu Travnik i pridružio se mudžahedinima u bazi Poljanice. Svedok HB smatra da je u bazi bilo oko 150 boraca, dok je svedok HE govorio o 50 stranih i 50 domaćih boraca. Svedoci Esed Sipić i Asim Delalić, obojica bivši pripadnici 306. brigade, posvedočili su da su pripadnici 306. brigade dezertirali iz te jedinice kako bi se priključili stranim mudžahedinima. Procenili su broj dezertera na pedesetak.
Galijašević kaže da je u procesima pred Haškim tribunalom isplivao i niz do tada dobro čuvanih informacija, a posebno kada je reč o identitetu pojedinih mudžahedina u Mehurićima.
“Više svedoka je pomenulo prisutnost izvesnog Ramadana u Mehurićima. On je govorio bosanski/hrvatski/srpski i ponekad služio kao prevodilac. Prema rečima svedoka Sulejmana Ribe, izvesni Osman Tahirović u bazi je radio kao kuvar. Ribo se takođe seća da se redovima mudžahedina u Mehurićima među prvima priključio Ramo Durmić i da je on slobodno ulazio i izlazio iz baze. Svi su svedoci izjavili da su se mudžahedini mnogo kretali po tom području, najčešće terenskim vozilima marke tojota. Retko su se kretali pešice.”
Strani i domaći borci
Kada je svedok Ahmed Kulenović u avgustu 1993. s Mehmedom Alagićem otišao u bazu u Mehurićima, video je pet ili šest naoružanih i osam do deset osoba u uniformama, ali nenaoružanih. Međutim, ne zna da li je tamo bilo i drugih boraca. Veće primećuje da su prema rečima tih svedoka u bazi boravile različite grupe boraca: pre svega, tamo su bili strani muslimanski borci, o kojima svedoci najčešće govore kao o ‘mudžahedinima’, a uz njih su tamo boravili i Bošnjaci, bilo iz te regije, bilo iz drugih delova BiH. Među meštanima su, s jedne strane, bili bivši pripadnici Armije BiH koji su napustili svoje jedinice da bi prišli mudžahedinima, a s druge strane oni koji nikada nisu ni bili u vojsci, među kojima je bilo i maloletnih osoba, i koji su se odmah priključili vojnicima u bazi. U bazi Poljanice bilo je i bivših pripadnika muslimanskih snaga iz Travnika, od kojih je jedan deo ušao u sastav regularnih vojnih jedinica, dok su se drugi odmah priključili mudžahedinima iz pomenute baze.”
Odsečene glave kao suveniri
Evan Kolman koji je istraživao dolazak veterana avganistanskog rata i dobrovoljaca iz islamskih ali i zapadnoevropskih zemalja u Bosnu i danas veruje da je većina samostalno odlučila da pođe u rat za obranu islama u toj zemlji.
“Uopšteno, može se reći da su na početku dolazili na svoju ruku i da nisu bili regrutovani, u svakom slučaju ne od strane nekoga iz Bosne. Bili su to Arapi koji su se borili u Avganistanu, uglavnom poreklom iz Egipta, Saudijske Arabije, Alžira i Jemena. Videli su u medijskim izveštajima šta se događalo u Bosni i verovali su da se radi o genocidu nad tamošnjim muslimanima i da je to povod za novi džihad. Počeli su da pristižu preko Hrvatske u leto 1992. godine – isprva samo male grupe prekaljenih veterana borbi u Avganistanu. Posle svega nekoliko dana provedenih na ratištima u Bosni već su stekli reputaciju, ne dobrih boraca nego ljudi koji su skloni činjenju ratnih zločina. Tokom 1992. bosanski Srbi su ušli u trag jednoj grupi mudžahedina iz Saudijske Arabije, ubili ih i zaplenili njihove lične stvari. Među njima su našli fotografije tih istih mudžahedina na kojima drže odsečene glave Srba ubijenih ili zarobljenih u ranijim borbama. Odsecali su glave i držali ih u kutijama kako bi ih poneli kao suvenire. U početku je to za njih bio pre ljudski safari nego džihad. Kako je rat odmicao i kako se raspoloženje u svetu okretalo u korist bosanskih muslimana, a protiv Srba, u Bosnu je počelo da pristiže više ljudi s Bliskog istoka. Regrutovali su ih islamski centri i verski čelnici, i istina je da nisu svi došli uz prethodno znanje bosanskohercegovačke vlade”, navodi stručnjak za islamski terorizam.
Pod komandom Rasima Delića
Akcije grupa naoružanih veterana avganistanskog rata, islamskih dobrovoljaca i misionara na ratištima u srednjoj Bosni otvaraju i pitanje obima njihove integracije i podređivanja formacijskoj strukturi Armije BiH. U ovom slučaju nema mnogo dilema, kaže Evan Kolman:
“Postoji obimna građa o odnosu bosanskohercegovačke vlade i stranih mudžahedina. U prvoj fazi, kada su tek pristizali u zemlju, stranci nisu bili uključeni u Armiju BiH. Formirali su svoje jedinice i borili se samostalno ili uz formacije Armije BiH, ali teško da se može reći da su u prvoj godini rata primali naređenja od nekoga iz vojnog vrha. Posle serije incidenata i navoda o ratnim zločinima koje su strani mudžahedini počinili protiv bosanskih Srba ili Hrvata, Armija BiH je odlučila da reši problem. Umesto da im i dalje dopušta da deluju nezavisno i samostalno, strane mudžahedine su nastojali tešnje da integrišu u vojnu strukturu. Oni su do jeseni 1993. postali jedinica pod nazivom El mudžahedin, koja je delovala u sastavu i pod direktnom komandom Trećeg korpusa Armije BiH, odnosno generala Rasima Delića. Sudeći po video-materijalu koji su snimali i delili sami mudžahedini, vidljivo je da su se članovi najuže komande Trećeg korpusa sastajali i koordinirali akcije s vođama dobrovoljaca iz islamskih zemalja, među kojima je bilo onih za kojima su bile izdane međunarodne poternice zbog umešanosti u terorizam.”
Holandska obaveštajna služba BVD (Binnenlandse Veiligheidienst), koja je za svoje potrebe istraživala ovu temu, ocenila je da mudžahedini nisu bili pod potpunom političkom i vojnom kontrolom bošnjačkih vlasti, nego da su njihovim akcijama upravljale zemlje iz kojih su došli, te terorističke i kriminalne grupe.
Muslimanske brigade
Služba bezbednosti 3. korpusa Armije BiH napravila je pravovremeno verodostojnu “Informaciju o telefonskim komunikacijama i licima koja operativno upravljaju vojnim i terorističkim operacijama mudžahedina u BiH” i uputila je Upravi bezbednosti Glavnog štaba Armije BiH. U tom izveštaju su evidentirani svi najvažniji teroristi Al Kaide (kasnije su neki u Islamskoj državi) među njima i Osama bin Laden, Ebu Musab el Zarkavi, Fatih Kamel, Ebu Ejsar…
O komunikacijama i razgovorima između mudžahedina i njihovih vođa napravljeni su transkripti i spiskovi. Mudžahedini u BiH delovali su u okviru nekoliko vojnih formacija: “Zubejrova grupa” (sa oko 150 mudžahedina), “Alžirska grupa” (sa oko 40 mudžahedina), “Grupa iz Rubea” (85 mudžahedina zapadnog porekla), “Egipatska grupa” (sa oko 50 mudžahedina) a njih 1.774 su postali deo najveće vojne formacije arapskih ratnika, odred El mudžahedin. Uz pomoć Saudijske Arabije formirane su i tzv. muslimanske brigade (Sedma i Četvrta) koje su zajedno imale više od 5.000 mudžahedina poreklom iz Bosne i Hercegovine. U februaru 1996. godine napravljena je celovita evidencija o njima. Među ovim borcima bili su i pripadnici muslimanske Službe državne bezbednosti BiH, koji su po nalogu Alije Izetbegovića raspoređeni u odred El mudžahedin.
Sastanak u Zagrebu
U oktobru 1992. godine svi vodeći islamistički autoriteti iz Saudijske Arabije, zajedno sa vođama Al Kaide, odazvali su se pozivu tadašnjeg zagrebačkog muftije Mustafe ef. Cerića i Sudanca Fatiha el Hasaneina (osnivač i direktor TWRA) na Međunarodnu islamsku konferenciju. Uključivanje verskog koncepta i mnogih verskih autoriteta pratila su velika finansijska sredstva preko Visokog saudijskog komiteta i drugih, prividno humanitarnih, organizacija koje su sve bile povezane sa terorističkim napadom na Svetski trgovinski centar u Njujorku iz 2001. godine.
Ogromnoj finansijska moć, snažna verska infrastruktura, mnoge nevladine organizacije i mreža terorističkih organizacija, omogućili su Saudijskoj Arabiji da uspostavi punu kontrolu nad islamističkim formacijama i odredom El mudžahedin.
