Youtube/Stanke

Prvi svetski rat je bio u najmanju ruku tragičan za ondašnju Srbiju. Kraj je dočekala sa milion i “kusur” stanovnika manje nego pre početka borbi, a godine mira, nakon balkanskih sukoba i onoga što se ponekad naziva Velikim ratom, donele su nove nemire, uzrokovane što starim, što novim trzavicama. Svi oni su zajedno, stavili na test zemlju u kojoj su po prvi put živeli, ujedinjeni, “Jugosloveni“.

Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je formirana 1.12.1918. godine. Na čelu sa regentom Aleksandrom Karađorđevićem, nova državna struktura, suočila se sa brojnim unutrašnjim pretnjama, koje su još više slabile, ratovima i stradanjima desetkovanu zemlju.

Na zapadu su to bili hrvatski separatisti, koji su hteli da Hrvatsku izdvoje iz novoproklamovane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (od 1929. godine, Kraljevine Jugoslavije). Vrhunac njihovih aktivnosti, svakako je bio atentat i ubistvo kralja Aleksandra, u Marseju, oktobra 1934. godine.

Komunisti su takođe bili pretnja po bezbednost kraljevine, jer su subverzivnim dejstvima hteli da promene poredak, a sve u skladu sa kretanjima nakon Oktobarske revolucije. Vršili su napade na viđenije ljude, opštinske službenike, žandarme i državne funkcionere. Nakon atentata na ministra Draškovića, rad Komunističke partije je bio diskvalifikovan, tako da su od onda svoje aktivnosti nastavili u ilegali.

Južna Srbija je ponovo bila zona rizika, jer su tu delovali albanski ekstremisti. Oni su, uz podršku Albanije, a nedugo zatim i Musolinijeve Italije, primenjivali masovni terorizam sa elementima oružane pobune. Kačaci, albanski odmetnici, delovali su u svim delovima Kosmeta. Kačaci su napadali i ubijali Srbe, sekli telefonske linije i železničke pruge, pljačkali i uznemiravali stanovništvo.

Ove aktivnosti su naročito bile intenzivne u periodu od 1919. do 1924. godine, mada se i kasnijih godina javlja odmetništvo. Sama turska reč “kačak” znači – odmetnik od vlasti, ali i razbojnik, a to se dvoje vrlo često spajalo u jedno, pošto akcije kačaka nisu bile gerilskog karaktera nego teroristički i pljačkaški napadi na ustanove vlasti i civilno stanovništvo. U borbi protiv albanskih terorista, vlasti Kraljevine SHS su sprovodile različite mere u cilju suzbijanja njihovog dejstva.

Jedna od njih je ona iz 1921. godine, kada je Ministarstvo unutrašnjih dela objavilo amnestiju svih odmetnika koji se budu predali do 10. marta te godine. Amnestija je imala delimičan uspeh, ali se može smatrati, s obzirom na tadašnje prilike na Kosovu, da nije bila bez uticaja, jer se većina odmetnika vratila svojim kućama.

Ipak, i posle određenih rokova ostalo je kačaka koji se nisu predavali. Represalije su primenjivane i na sela ako su pomagala kačake, ili čak ako se samo na njihovom području vodila borba s kačacima. Odmetničkim porodicama konfiskovana je cela imovina, a kuće su im ponekad spaljivane. Sela iz kojih se pružao otpor osvajana su združenim dejstvom vojske i žandarmerije, uz učešće artiljerije i drugih snaga.

Svi navedeni nosioci pretnji, kao i druge strukturne slabosti i geopolitički tokovi, osudili su Kraljevinu Jugoslaviju na brz i surov slom u Aprilskom ratu, tokom krvave kapitulacije u Drugom svetskom ratu.

1 COMMENT

OSTAVITE KOMENTAR

Please enter your comment!
Please enter your name here