Okružena planinama Rudnik, Vujan, Maljen i Suvobor, opština Gornji Milanovac predstavlja jedinstvenu pletenicu prirodne lepote i kulturno-istorijskog bogatstva Rudničko-takovskog kraja, gde je između ostalog, knez Miloš Obrenović podigao Drugi srpski ustanak, kojim je Srbija oslobođena od Turaka.
Beli labud na zelenom jezeru, tako je naučnik Jovan Cvijić opisao grad koji predstavlja kolevku savremene srpske države, posmatrajući ga u okeanu zelenila. Jedan od najmlađih gradova u Srbiji u kojem su obe kraljevske dinastije Karađorđević i Obrenović ostavile traga, Gornji Milanovac s okolinom se ipak smatra zavičejam Obrenovića o čemu svedoče mnoga mesta u gradu, a i okolini. Tako, centralni gradski trg nosi ime kneza Mihaila na kojem se nalazi Crkva Svete Trojice, poslednja zadužbina njegovog oca kneza Miloša (započeo gradnju 1860, završio Mihailo 1862.). U blizini grada nalazi se čuveno selo Takovo gde je 23. aprila 1815. knez Miloš podigao Drugi srpski ustanak. Tamo se i dalje nalazi crkva brvnara u kojoj su se pričestile ustaničke vođe, a na mestu pod hrastom, gde je knez Miloš dao zakletvu, stoji spomenik iz 1887. Nedaleko je i “Takovska skupina”, skulptura od bronze, a u školi muzeju se mogu videti najznačajniji eksponati i čuvena slika Paje Jovanovića – “Takovski ustanak”.
– Ova sredina je iznedrila hrabre, radne i dobre ljude. Podizali su ustanke, stvarali državu, odbranili ognjišta i ispisali istorijsku čitanku pod nebom, o čemu svedoče dokumenta u Muzeju rudničko-takovskog kraja. Potom su gradili fabrike, a danas služe za primer kako se uspešno razvija seoski turizam u čemu je opština u vrhu više od 20 godina – ističu ponosno u TO Gornji Milanovac.
Od meštana se mogu čuti brojne zanimljive legende o prelepom Rudniku, posebno u vreme turske vladavine i u vezi sa Đurađem Brankovićem, koji je tamo imao letnjikovac. Jedna od najčešćih priča je ona o Jerini, njegovoj drugoj supruzi (u pesmama okarakterisana kao amoralna žena) koja se nije libila ničega da zadrži presto zbog čega je nazvana Prokleta Jerina.
Leči oči i glavu
Legenda kazuje da je Savinac, zaseok Takova, dobio ime po Svetom Savi, koji je tuda prolazio i da se tamo može videti otisak kopita njegovog konja. Pored je reka Dičina sa dva izvora čija voda, veruje se, ima moć da leči očne bolesti, glavobolju i groznicu. Pored reke, kod jednog drveta, knez Miloš je prenoćio kad je krenuo u prvu bitku i zavetovao se da će, ako pobedi, tu napraviti crkvu. To je i uradio 1819. podigavši svoju prvu zadužbinu, Crkvu Sv. Save, u spomen supruge knjeginje Ljubice, a gde je sahranjena ćerka Vuka Karadžića, Mina Vukomanović.
Koštunići
Etno-restoran u selu Koštunići na južnom pobrđu planine Suvobor pravi je raj za ljubitelje tradicionalne srpske kuhinje, u koju ovde spadaju: kupus iz zemljanog lonca, proja, kačamak, gibanica, kiselo mleko i domaća šljivovica.
Čičino blago
Mokra ili Čiča Dražina pećina je legendarno skrovište Draže Mihailovića na Ravnoj gori, ukupne dužine 395 metara. Negde od 70. do 80. metra može se videti bogat pećinski nakit, a celom dužinom špilje teče potok s pitkom vodom. Neki tvrde da pećina nema kraj i da je u njoj i dan-danas sakriveno četničko blago.
Dražina Ravna gora
Na Ravnoj Gori, platou na planini Suvobor, 13. maja 1941. general Draža Mihailović sa grupom oficira organizovao je četnički pokret, po mnogima Treći srpski ustanak. Tamo se danas nalaze Dražin spomenik, Crkva Svetog Đorđa i parohijski dom sa bibliotekom i muzejom.
Kuća-brod
Norveška kuća, simbol prijateljstva srpskog i norveškog naroda sklopljenog za vreme II svetskog rata, predstavlja spoj tradicionalne srpske kuće i vikinškog broda. Tu se nalazi i muzej koji čuva svedočanstva o vremenu stradanja Srba u norveškim logorima.
Brdo mira
Spomen-park Brdo mira je memorijalni kompleks sa više spomen-obeležja iz II svetskog rata, ali I botanička bašta sa 3.000 stabala, koje su zasadili srednjoškolci od 1961. do 1966. godine. Otvorili su ga 1962. Josip Broz Tito i Leonid Brežnjev u čast ruskih boraca i partizana palih u borbama za oslobođenje Gornjeg Milanovca i Čačka.
Manastir odluka
Manastir Vraćevšnica imao je poseban značaj za vreme Prvog i Drugog srpskog ustanka, jer su tamo donete mnoge važne odluke. Podignut u XV veku, manastir je više puta spaljivan i pljačkan od strane Turaka. Nedaleko se nalazi i Konak kneza Miloša, drvena kuća u kojoj je živeo sa porodicom.
Kako stići
Horgoš – Gornji Milanovac 304 km (preko Beograda auto-putem “Miloš Veliki”)
Beograd – Gornji Milanovac 100 km
Gornji Milanovac – Takovo 10.5 km, Rudnik 21.1 km, Savinac oko 14 km, manastir Vraćevšnica 18 km/ Koštunići 35.9 km
